Seksen yıl önce, Naziler yerel işbirlikçilerin de yardımıyla on binlerce Yahudi'yi vurarak öldürmüş; günümüzde Ukrayna'nın başkentinin kuzeyinde yer alan Babi Yar Vadisi bir kan gölüne dönüşmüştü.
Eylül 1941'in sonunda, iki gün boyunca, Ukraynalı işbirlikçiler Kiev'in Babi Yar Vadisinin tepelerine 33 binden fazla Yahudiyi getirip, savunmasız kurbanları gruplar halinde infaz ettiler.
Katliam 80. yıldönümünde hem İsrail’de hem de Ukrayna’da törenlerle anıldı.
Katliamdan hayatta kalanlar onurlandırılmaya çalışırken, bir Alman avukat da yaşayan son Babi Yar faili olabileceğini iddia ettiği, 99 yaşındaki Herbert Waller adındaki Alman’ı adalet önüne çıkartabilmek için mücadele veriyor.
Avukat Hans Brehm ve ortakları için Waller'ı yargı önüne çıkarma girişimi, Alman makamlarının bu Yahudi katliamından sorumlu olanlara karşı on yıllardır sürdürdükleri eylemsizliği sona erdirmek için sembolik bir çaba. Katliamı gerçekleştiren tahminen 700 failden sadece onu, bir suçtan hüküm giydi.
Alman yasalarına göre, büyük suçlardan etkilenen taraflar, savcılar ‘suçsuz’ kararı verse bile sanıklar hakkında cezai işlem başlatabilir. Bu nedenle geçtiğimiz hafta Brehm, Babi Yar kurbanlarının akrabalarıyla görüşmek için Kiev'e gitti.
Brehm Der Spiegel'e verdiği demeçte, "Waller’ın bir yargıcın önüne sürüklenmesini istiyorum" dedi. Mahkemenin böyle yaşlı bir sanığı cezalandırma şansının çok az olduğunun farkında olduğunu belirten Brehm, yalnızca Waller'ın suçlanmasını ve mahkemede suçlu bulunmasını istediğini dile getirdi. Brehm, "Bu kefaretle ilgili, geç adaletle ilgili" dedi.
Herbert Waller ile ilgili soruşturma 2017 yılında başladı, ancak kendisinin Babi Yar’da sağlık görevlisi olarak bulunduğu ve cinayetlere aktif olarak katıldığının kanıtlanamayacağı açıklandıktan sonra hakkındaki dava düştü. Brehm ise bu açıklamayı inandırıcı bulmuyor ve “Bir katliamda neden sağlık görevlilerine ihtiyaç olsun ki?” diye soruyor.
Babi Yar katliamının faillerinin neredeyse tamamı – tarihçi Franziska Davies olaya yaklaşık 700 kişinin karıştığını tahmin ediyor – adaletten kaçtı. 1940'ların Nürnberg Duruşmalarında, bir Nazi, Paul Blobel, farklı yerlerde gerçekleştirdiği cinayetlerin yanı sıra Babi Yar'da işlediği suçlardan dolayı ölüme mahkûm edilip, idam edildi. İki kişiye daha hapis cezası verildi. 1968'deki bir dava yedi sanık için 4-15 yıl hapis cezasıyla sonuçlandı.
