“Radyo dinlemenin keyfini çıkarın”

Murat Ojalvo

1930-1940’lu yıllarda dedelerimizin - ninelerimizin gençlik yıllarında, o dönemin interneti de televizyonu da radyo idi. Evlerin tek eğlencesi, müziğin kaynağı, dünyada neler olup bittiğini bize iletendi radyo… Okuma yazma bilmeyen kırsal kesimin tek haber alma kaynağı radyodan duydukları ajans saatiydi… Bu durum uzun yıllar devam etti. Ancak70’li-80’li yıllara gelindiğinde televizyonun ülke genelinde yaygınlaşmasıyla radyo bir süre geri plana atılmış gibi gözükse de 90’lı yıllarla birlikte özel radyoların ortaya çıkmasıyla altın yıllarına görkemli bir dönüş gerçekleştirdi.

Günümüzde altyapı teknolojilerinin ilerlemesi sayesinde karasal yayıncılık yanında internet yayıncılığı - dijital yayıncılık denen daha özgür ve yeniliğe açık bir radyo yayımcılığı ön plana çıkmış durumda. Bu yeni akım yayımcılık teknolojisi ile ilgili Nedim Anah merak edilen sorularımızı yanıtladı.

Nedim merhaba. Seni biraz tanıyabilir miyiz?

1980 yılında doğdum; radyo DJ’iyim. Çocukluk yıllarımdan beri müzik ile iç içe yaşadım. 1995 yılında başladığım DJ’lik hayatımda birçok bar-mitzva, düğün ve defilede görev aldım. Ekonomik bazı şartlar gereği DJ’liğe bir süre ara verip ticaret hayatına geçsem de müzikten hiç kopmadım. 2020 yılında aldığım bir teklif ile çocukluk hayalim olan radyoculuğa başladım. Bugünlerde bir internet radyo kanalında radyoculuk yapıyorum.

Bizlere internet radyoculuğu hakkında bilgi verebilir misin? Karasal yayıncılık yapan radyolarla farkı nedir?

Bir internet radyosu dünyanın her yerinden dinlenebildiği için bir frekansa ihtiyaç duymuyor. Sadece bir internet adresine ihtiyaç var. O adresi bilgisayar veya cep telefonlarının browser’larına yazan kişiler rahatlıkla bizlere ulaşabilir. İçerik olarak normal bir frekanstan yayın yapan radyo ile aynı disipline sahip. Aynı kurumsal kimlikle yönetiliyor. 90’lı yıllarda özel radyoların kurulmasındaki maliyetlerle kıyaslarsak bugün internet yayıncılığı çok daha cüzi maliyetlerle yayıncılık yapabilmekte. Ancak yine de internet radyosu kurmak için ciddi bir teknolojik altyapı birikimine, internet ile alakalı parametre donanımlarına ihtiyaç duyuluyor. Bunun yanı sıra çok basitçe söylemek gerekirse bir laptop ve bir mikrofonla program yapmaya başlayabilirsiniz. Elbette ben çok daha ciddi bir ekipman ile program yapıyorum.

“İnternet radyo programcıları dinleyicilerin taleplerine anlık yanıt vermek durumunda”

Eski alışkanlıkları olan klasik radyo dinleyicileri ile bugünün Y-Z kuşağı diye tabir edilen yeni nesil radyo dinleyicileri arasında ne gibi farklılıklar var? Onları elde tutmak için sosyal medya dahil ne gibi unsurlardan faydalanıyorsunuz?

Elbette teknolojinin de etkisiyle dinleyicilerin müzik dinleme alışkanlıkları ve tercihleri sürekli değişmekte ve yenilenmekte. Bizler de internet radyo programcıları olarak gündemi yakından takip etmek ve dinleyicilerin taleplerine anlık cevap verme durumundayız. Özellikle Twitter, Instagram, Facebook gibi sosyal iletişim ağlarını kullanarak dinleyicilerimiz ile anlık sohbet ve talepleri doğrultusunda program akışlını şekillendirebilme gibi avantajlara sahibiz. Bizler de özellikle ünlülerle canlı bağlantılarımızı sitemiz yanı sıra Instagram üzerinden de yaparak daha geniş kitlelere ulaşabiliyoruz.

Bu günlerde Radyo Göktürk’te radyoculuk yapıyorsunuz. Program yapmak yanında radyodaki görevinizden de bahseder misiniz?

Şu anda radyogokturk.com’da genel yayın yönetmenliği yapıyorum. Hangi programın ne zaman çıkacağı, program akışını koordine etmeyi ve diğer program yapan arkadaşlar arasında iletişimi sağlamaya yönelik görevim var. Bir nevi radyonun kaptanı, takım lideriyim diyebiliriz. Tabii ki benim üzerimde de insanlar var. Radyo imtiyaz sahibi ve radyo müdürü gibi kişilere de sorumluluk bilinci içinde şimdilik hobi amaçlı, müthiş zevk aldığım işime devam ediyorum. 14 kişilik ekibimizde kimse ücret karşılığı program yapmıyor. Aramızda akademisyenler, şairler, yazarlar, bilim insanları bulunuyor.

Sitenize girip incelediğimizde güncel müzikten, retroya, 80‘lerden caza, klasik müzikten 90’lar Türkçe popa, şiir programlarına kadar çok geniş yelpazeye yayılmış, zengin bir program akışı görüyoruz. Çok hoş bir görüntü. Birçok seçenekten oluşan açık büfe gibi. Bu durum biraz risk oluşturuyor mu? Slow dinlemek isteyen, Türk Sanat Müziği veya eski nostalji müzikleri dinlemek isteyenlere klasikleşmiş radyo istasyonları bu hizmeti verebilirken, sizin bu yayın politikanızı nasıl değerlendirirsiniz?

Daha geniş kitlelere hitap eden müzik, kültür ve sanat ağırlıklı bir yayın politikası benimsediğimiz için böyle bir riskle hiç karşılaşmadık diyebilirim. Aslında bir mozaik olduğunu düşünüyorum. Neticede her zevke hitap eden bir program içeriğimiz olduğu için her programın ayrı ayrı dinleyicileri olabiliyor. Bu da bize zenginlik katıyor.

“Karasal yayın yapan radyolar gibi reklam gelirine sahip değiliz”

RTÜK, TRT payı, yayımlanan şarkının telif hakkı gibi internet radyosu yayın prensipleri içinde biraz da hukuki sorumluluklarınız hakkında bilgi verebilir misiniz? Telif hakkı, RTÜK gibi konularda sıkıntılar yaşanıyor mu? Biz düzenleme gerekiyor mu?

Yayın prensibimiz içinde en önemli kurallarımızdan biri argo konuşmamak, sanatçı veya yorumlanan bir şarkı hakkında ileri geri kötü konuşmamak, yerli yersiz politik konulara girmemektir. Bu konulara özellikle dikkat etmeye çalışıyoruz. Hukuki bir anlamda şu an için internet yayıncılığında RTÜK olarak bir yaptırım ve/veya aidat anlamında bir ödeme söz konusu değil. TRT payı, MESAM, vergi veya telif hakkı gibi parasal anlamda bir yaptırıma bağlı değiliz. Çünkü karasal yayın yapan radyolar gibi reklam gelirlerine sahip değiliz. Bunun yanı sıra müzik firmaları, müzisyenler, şarkıcılar, prodüksiyon şirketleri, sanatçılar ve piyasaya yeni girecek olan genç sanatçı adayları bizim zaten var olmamızı istiyorlar. Çünkü onlara bedava PR hizmeti veriyoruz. Yeni çıkan albümleri, şarkıcıları canlı yayınlarımızda konuk ederek tanıtımlarına katkı sağlıyoruz.

Yazımızı okuyan genç nesil radyo programcısı olmayı hayal eden hevesli arkadaşlara yönelik tavsiye ve önerileriniz var mı?

Radyomuz içinde DJ’lik yapmak isteyen herkese kapımız açık. Sitemizin içinde yönlendirmeleri takip ederek gerekli link’e tıklayarak başvurularını yapabilirler. İnsanlar konuşmak istiyorlarsa bize gelebilirler. Değerlendirmeye hazırız.

Sohbetimizi noktalarken eklemek istediğiniz bir şeyler var mı?

Radyo dinlemek çok güzel bir alışkanlıktır. Gözle gördüğünüz şeyler her zaman aklınızda kalmayabilir. Ama kulağın hafızası genel anlamda göz hafızasından daha etkilidir. Bu yüzden kitap okurken, arabada giderken, çalışırken, uyumadan önce... Bunların hepsi beynimizde kalıcı noktalar bırakır. Radyo dinlemeyi kimse bırakmasın diyerek herkese radyo dinlemeye devam etmelerini tavsiye ediyorum. Hayatı keyifli kılan şeylerden biri budur zaten. Radyo dinlemenin keyfini çıkarsınlar diyorum.