TU BİŞVAT SEDERİ
İstanbul Sefarad cemaati adetlerine göre Tu Bişvat Sederi’nde, 14 Şevat’ı 15 Şevat’a bağlayan akşam -bu sene 16 Ocak Pazar gecesi- yemekten ve Birkat Amazon’dan hemen sonra, yemek masası kutsal topraklarda yetişen buğday, arpa, üzüm, hurma, nar, zeytin, incir başta olmak üzere türlü meyvelerle donatılır.
**Ağaçta yetişen bir meyve için Aets, toprakta yetişen bir meyve için Aadama berahası söylendikten sonra masada bulunan ve bu berahaya uyan başka meyve yenildiğinde berahanın tekrarlanmasına gerek yoktur. Masada bulunan tüm ağaçta yetişen meyveler için bir Aets berahası, masadaki tüm toprakta yetişen meyveler için bir Aadama berahası söylenir.
TEİLİM (Zebur) kitabında 120. mezmur (Teilim kitabındaki kutsal şiirlerden) başlanır, 134. mezmur’un sonuna kadar okunur.
Bu on beş mezmur, ya sederin başında peş peşe okunur, ya da isteğe göre, meyveler yenirken aralarda okunabilir. Yani sırasıyla önce bir mezmur, sonra meyve ve meyvenin duası, sonra diğer mezmur, meyve ve meyvenin duası… Şeklinde devam edebilir.
ŞEEHEYANU- O zamana kadar henüz yemediğimiz meyve çeşitleri varsa, bunları Tu Bişvat’ta yemeye özen gösteririz. Böylece Şeeheyanu berahasını da söylemiş oluruz. Şeeheyanu berahasını, o meyveye ait kendi berahasını söyledikten sonra söyleriz. Yani önce Aets veya Aadama, sonra Şeeheyanu berahası şeklinde söyleriz. “Baruh Ata AD. Elo-enu Meleh Aolam Şeeheyanu Vekiyemanu Veigianu Lazeman Aze. /Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, çünkü bizi yaşattın, ayakta tuttun ve bugünlere eriştirdin.”
BUĞDAY: Herkes buğdayı temsilen eline bir kurabiye alır ve ona özgü berahayı söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Mine Mezonot. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, yiyecek çeşitlerini yaratan.” Ve kurabiyeyi yer.
ZEYTİN: Evin sahibi bir zeytin alıp, duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. /Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” ve zeytini yer.
HURMA: Masada bulunanlardan birine hurma verilir. Duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. /Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan”, sonra hurmayı yer.
ÜZÜM: Masadakilerden birine kuru veya yaş üzüm verilir. Duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan”, sonra yer.
KAŞER ŞARAP veya ÜZÜM SUYU: Herkes eline bir bardak kaşer şarap alır ve onun duasını söyler: “Baruh ata ad. elo-enu meleh aolam Bore Peri Agefen / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, bağın meyvesini yaratan”, sonra içer.
İNCİR: Masada bulunanlardan birine incir verilir.
Önce, Şir Aşirim’de (Ezgiler Ezgisi) bulunan şu pasuklar, şarkılarla okunur (şarkısız da okunabilir):
“Tseena Urena Benot Tsiyon Bameleh Şelomo Baatara Şeitera Lo İmo Beyom Hatunato Uvyom Simhat Libo ve Ateena Haneta Pagea Veagefanim Semadar Natenu Reah, Kumi Lah Rayati Yafati Ulhi Lah.”
Sonra meyvenin kendi berahasını: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söyler ve sonra inciri yer.
NAR: Masadakilerden birine nar verilir. Önce, Şir Aşirim’den şu pasuk, şarkılarla okunur (şarkısız da okunabilir):
“Kehut Aşani Siftotayih Umidbareh Nave, Kefelah Arimonrakateh Mibaad Letsamateh.”
Sonra meyvenin kendi berahasını: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets /Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söyler ve sonra narı yer.
BADEM, FINDIK, PORTAKAL, ELMA, CEVİZ vb: Henüz Aets berahasını söylememiş kişilere diğer ağaç meyveleri verilir, bu kişiler:
“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” berahasını söyler ve sonra badem, fındık, portakal veya diğer ağaç meyvelerinden yer.
ELMA: Elma yeneceği zaman:
Önce Şir Aşirim’den şu pasuk şarkılarla okunur (şarkısız da okunabilir):
“Ketapuah Baatse Ayaar Ken Dodi Ben Abanim, Betsilo Himadti Veyaşavti Ufiryo Matok Lehiki.”
Sonra meyvenin kendi berahası: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söylenir ve elma yenir.
CEVİZ: Önce Şir Aşirim’den: “El Ginat Egoz Yaradti Lirot Beibe Anahal, Lirot Afareha Agefen Enetsu Arimonim, Lo Yadati Nafşi Samatni Markevot Ami Nadiv” pasuğu, şarkılarla söylenir. (şarkısız da okunabilir)
Ardından kendi berahası: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söylenir ve ceviz yenir.
Toprakta yetişen meyveler
Ağaç meyvelerinin dağıtımı bittikten sonra sıra toprakta yetişen meyvelere gelir: muz, havuç, karpuz, kavun veya onlara benzer leblebi, yerfıstığı alınır, berahası söylenir: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aadama / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, toprağın meyvesini yaratan”, sonra yenilir.
ARPA: Tora’daki arpa ürününü hatırlamak için bira alınır, bira için beraha söylenir:
“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Şeakol Nihiya Bidvaro / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı ki her şey sözü ile oluştu” ve sonra içilir. (Bu beraha masadaki çikolata, şeker, içecek çeşitleri için de söylenir.)
MEYVELERİN KOKUSU
Limon veya etrog (Sukot Bayramı’nda lulavla birlikte tuttuğumuz güzel kokulu turunçgil) alınır. Ona özel beraha söylenir:
“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Anoten Reah Tov Baperot. /Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, meyvelere iyi koku veren”, sonra koklanır.
**Tu Bişvat Nedir, Tu Bişvat Felsefesi, Tu Bişvat Hakkında Bilinmesi Gerekenler, Toprağın Kuralları, Tu Bişvat Yemek Tarifleri, Tu Bişvat Sederi Dualarının uygulamalı Videosu:
http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=36&Itemid=109
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla sevivon.com sitesi ve Gözlem’in El Gid Para El Pratikante, Teilim, Pirke Avot, Yahudilik Ansiklopedisi kitaplarından ve Ortaköy Etz-Ahayim Sinagogu Tu Bişvat Rehberi’nden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
