Bağdat´a dayanan köklerinden başlayarak Singapur Yahudilerinin iki yüz yıllık tarihi, şehrin dört bir yanında bulunan anıtlara katkıları ve cemaatin zengin hikayesi, yeni açılan müzede ziyaretçilere sunuluyor.
Singapur’daki Yahudi tarihinin inkar edilemez yanı sokak isimlerinden dahi anlaşılabiliyor. Bölgenin ilk Yahudi cemaat liderlerinden ve iki Sefarad sinagogu açılmasına öncülük eden Bağdat kökenli Manasseh Meyer’i anmak için ismi verilmiş Manasseh Yolu ve Meyer Caddesi başta olmak üzere, Orta Cadde’de bulunan, 19. yüzyılda dikilmiş binaların çoğunun kapısında bulunan Davut’un Yıldızı simgeleri, binaları diken Yahudi iş insanlarının adları, caddenin 20. yüzyıl ortalarına dek 1500 Yahudinin yaşadığı ‘mahalleleri’ olduğunu ortaya koyuyor.
Aslen, nüfusu 5,7 milyon olan Güneydoğu Asya şehrinin halkı çoğunlukla Çin, Malezya ve Hindistan göçmenlerinden oluşuyor. Yine de, tüm Yahudi nüfusu sadece 2500 kişiden oluşmasına rağmen, şehirdeki pek çok anıt, cadde ve önemli binaya Yahudi ileri gelenlerin isimleri verilmiş.
Ne var ki şimdiye dek, 200 yıllık zengin tarihleri boyunca Singapur Yahudilerinin hiç kendi hikayelerini gösterebilecekleri bir yer olmamış.
Eski mahallede bulunan ve 1960’lı yıllarda Singapur ile Malezya arası ticaretin başındaki Irak kökenli Yahudi Jacob Ballas’ın adının verildiği cemaat merkezinin giriş katında açılan yeni müze, Güneydoğu Asya’da süregelen en eski Yahudi cemaatinin tarihini, ilk Yahudi’nin bölgeye geldiği 1819 yılından itibaren, ele alıyor.
Müzenin kurulmasına ön ayak olan Singapur Yahudi Refah Kurulu üyelerinden Ben Benjamin, “Singapur halkının son 200 yılda Yahudilerin bölgedeki tarihe kattıkları azımsanamayacak değeri bilmeleri çok önemlidir. Bunun, Singapur’da yaşayan Yahudiler’in değil, Singapurlu Yahudiler’in tarihi olduğunu göstermeyi istedik” diyor.
Singapurlu Yahudiler Müzesi, Singapur’un nüfusu hızla artış göstermesine rağmen kendi içinde sayısı zaman zaman artan veya azalan bir cemaatin hikayesini anlatıyor. 19 ve 20. yüzyılın büyük çoğunluğunda, yerel Yahudi nüfusu, antisemitizmden kaçmak veya ticaret yapma amacıyla Irak ve Avrupa’dan gelen göçmenlerden oluşuyordu. 20. yüzyılın ortalarında, II. Dünya Savaşı’nın tam da öncesinde, cemaat sayısında büyük bir artış göstererek bin beş yüz kişiye ulaşsa da 1960’lı yıllarda ciddi bir düşüşle sadece iki yüz Yahudi’ye geriledi.
Bugün, tarihindeki en yüksek rakama ulaşarak 2500 kişiden oluşan Yahudi cemaatinin çoğunluğu İbranice veya İngilizce konuşan ve bölgeye dünyanın teknoloji ve ekonomi merkezlerinden birine yerleşmeye gelmiş, tüm dünyadan karışık kökenli kişilerden oluşuyor. Sayıları az da olsa, kökleri Bağdat’a dayanan tacir ailelerden kalan, Ben Benjamin gibi beşinci nesil aileler de cematte bulunuyor. Benjamin, müzeyi Singapur Yahudileri’nin tarihini korumak için açtıklarını söylüyor.
Müzede, 1955 yılında göreve gelen, Singapur’un ilk Başbakanı David Marshall gibi, ülkenin en önemli kişilerinin çoğunun Yahudi olduğu zamanlardan örnekler gösteriliyor. Müze ziyaretçilerine, QR kodu okutarak Marshall ve diğer önemli kişilerin konuşmalarını dinleme, videoları izleme, fotoğraflar ve hem geçmiş hem de günümüzden Yahudi yaşamı üzerine eserleri görme imkanı sunuyor.
Rakela Palombo
Kaynak: Times of Israel
