Dünyanın en çok tutuklanan hahamı Israel 'Sy' Dresner vefat etti

1960’lı yıllarda ‘Özgürlük Sürücüleri’ grubundan olan Dresner, Vietnam Savaşı’na karşıtı kampanyalarda aktif olarak yer alarak sosyal adalet odaklı reformist bir haham olarak ün salmıştı.

Dresner’e geçtiğimiz eylül ayında dördüncü evrede kolon kanseri teşhisi konmuştu.

Aralık ayında CBS New York’a konuşan Dresner, “Sadece Yahudi dini kurallarına uyan birinden fazlası olarak anılmak isterim. Talmud’da geçen en önemli Yahudi ilkelerinden ‘tikkun olam’ yani ‘dünyayı iyileştirmek’ benim öncelikli ilkem olmuştur. Dünyayı daha iyi bir yer yapmak adına yapılan çalışmalara ufak da olsa bir katkım olduğunu ümit ediyorum” demişti.

1929 yılında New York’ta şarküteri sahibi bir babanın oğlu olarak Ortodoks bir aileye doğan Israel Seymour Dresner, Brooklyn’de büyüdü. Küçükken dini okullara devam eden Dresner, Kore Savaşı’na katılıp devamında da İsrail’de bir kibutzda çalıştıktan sonra yolunu reformist bir haham olmak üzere çizdi.

2011’de New York Jewish Week’e verdiği bir röportaja göre haham, eylemcilik hayatına 1947’de İngiliz hükümetinin Filistin topraklarına Yahudi göçünü yasaklama kararına karşı, Manhattan’da sahibi İngiliz olan bir işyerinin önünde başladı.

İlk kez 1961 yılında, insanların ten rengine göre ayrılmadıkları otobüs durakları sağlanması amacıyla bir otobüsle Amerika’nın güneyine yaptıkları ve ‘Özgürlük Yolculuğu’ adını verdikleri yolculuk sırasında tutuklandı. Haham, sonraki üç yazın hepsinde tekrar tutuklanacaktı.

İlk ‘Özgürlük Yolculuğu’ndan elli yıl sonra 2011’de Jewish Telegraphic Agency’ye konuşan Dresner, “Reformist bir hahamdım ama takkemi daima takıyordum. İnsanların Yahudi olduğumu bilmelerini istiyordum,” diyecekti.

Dresner, King ile 1962’de tanıştı. O yaz King ve bazı diğer eylemcilerle birlikte, Beyaz Vatandaşlar Konseyi ablukası altında bir evde bir gece mahsur kalmışlardı. King Dresner’a o yıl Atlanta’da katıldığı Pesah yemeğinden bahsederek, “3000 yıl sonra insanların atalarının köle olduklarını hiç utanmadan anımsamalarından çok etkilendim. Biz siyahiler bunu öğrenmeli, atalarımızın köle oluşundan utanç duymamalıyız” demişti.

1964’te ise King’in ricası üzerine Dresner bir grup reformist hahamdan oluşan delegasyona liderlik ederek onları siyahi ayrımcılığı protesto etmek üzere St. Augustine’e götürdü. King Dresner’e yazdığı rica mektubunda, “Getirebildiğin kadar hahamla birlikte sana burada ihtiyacımız var!” demişti. Dresner ve diğer hahamlar bu rica üzerine Atlantic City’deki Merkezi Hahamlar Konferansı çıkışı doğrudan Florida’ya yollanmışlardı.

1965 yılında ise King bu kez Dresner’dan Selma, Alabama’da Edmund Pettus Köprüsündeki ayini idare etmesini istemişti.

Dresner’ın eylemleri sivil haklar hareketinin ötesinde de gerçekleşti. 1970’li yıllarda Sovyet Yahudilerine destek amaçlı pek çok gösteri düzenleyen Haham, 1982’de ise Amerikalı Merkezi Hahamlar Konferansı’nın İsrail’in Lübnan’ı işgalini kınamaya çağırdı. O tarihte yine JTA’ya konuşan haham, demokratik ve adil bir İsrail için çalıştığını ve Lübnan’da yaşananların onun idealindeki İsrail ile örtüşmediğini açıklamıştı. Dresner 2013 yılında, dönemin ABD başkanı Barack Obama tarafından sivil haklar hareketindeki rolü sayesinde onurlandırılmıştı.

2011 yılında JTA’ya sivil haklar hareketindeki rolü üzerine konuşan Dresner, eğer zaman bunu gerektirirse her şeyi baştan tekrar edebileceğini belirterek, “Çünkü ben Yahudi’yim. Yardım etmekten başka bir alternatifim yok,” demişti.

Derleyen: Rakela Palombo