Fikrî mülkiyet hakları, gerçek dünyada bile yeterince zorlayıcı bir meseleyken, Metaverse gibi sanal dünyaların ortaya çıkmasıyla bu hakları izlemek ve uygulamak daha da karmaşık bir hal alacak gibi görünüyor. Bunun en çarpıcı örneği de sürecin bütün NFT ve Metaverse piyasasının geleceğini etkileyeceğini öngördüğümüz, Fransız lüks markası Hermès ve dijital artist Mason Rothschild arasında patlak veren ´MetaBirkins´ savaşı.
Her şey, Fransız lüks moda markası Hermès'in yönetici ve kreatif direktörlerinden Jean-Louis Dumas'nın, Serge Gainsburg'un kozmik aşkı, stil ikonu Jane Birkin için bir çanta tasarlamaya karar vermesiyle başladı. Koluna çanta yerine, hasır sepet takmasıyla ünlü Jane Birkin, bir uçak yolculuğu sırasında Dumas'ya ''Neden Hermès Kelly’den daha büyük, Serge'in bavulundan daha küçük bir çantanız yok? Eşyalarımı sığdırabilecek bir çanta bulamadığım için sepet kullanıyorum'' demiş. Bu tatlı küçük serzenişten kısa bir süre sonra, 1980'lerden günümüze, tam anlamıyla bir arzu nesnesi haline gelecek olan ''Hermès Birkin'' çanta doğdu. Hermès Birkin öyle bir çanta ki, bazen onu ''çanta'' olarak anmanın ayıplandığına bile şahit olabilirsiniz. Birçoğuna göre Hermès Birkin, bir yaşam stilini temsil ediyor. O kusursuzluğun, zarafetin ve zenginliğin bir sembolü. Uğruna yıllar süren bekleme listelerine giriliyor, sırası gelenler ona sahip olmak için 8 ila 150 bin dolar arası değişen astronomik rakamlar ödemekten çekinmiyor.
(kaynak: https://www.elle.com/es)
Hermès Birkin'i yeterince güzellediysek, günümüze gelebiliriz... Geçtiğimiz mayıs ayında, dijital artist Mason Rothschild, Hermès Birkin çantanın tasarımının, birebir aynısı olan, 'Baby Birkin' adını verdiği bir NFT yayınladı. Bu NFT, 23 bin 500 dolara alıcı buldu. Bu çalışması Hermès tarafından herhangi bir tepkiyle karşılaşmayan, Rothschild işi büyütmeye karar vererek 'MetaBirkins' projesi için kolları sıvadı. Kısa bir süre sonra yine Hermès Birkin tasarımının birebir aynısı olan 100 farklı MetaBirkins NFT yayınladı. Tasarımların arasında kürklü, neon renkli seçenekler olduğu gibi Da Vinci, Van Gogh gibi sanatçıların eserlerini üzerinde taşıyan modeller de vardı. Tasarımların açık arttırma fiyatı 46 bin dolar olarak duyuruldu. Bunun üzerine Hermès, tepkisizliği bir kenara bırakarak harekete geçti ve dijital artist Mason Rothschild aleyhine ''ticari marka ihlali, haksız rekabet, sahte ürün satma'' iddialarıyla şikayet dosyası açtı. Olay ortaya çıkar çıkmaz MetaBirkins'in açık arttırma fiyatı 3 bin 600 dolara kadar düştü.
Moda tutkunları, Hermès'e karşı marka sadakati besleyenler ve NFT piyasasını yakından takip edenler ikiye bölünmüş durumda. Bir taraf, dijital artist Mason Rothschild'in hızla zengin olmaya çalışan dijital bir spekülatör olduğunu düşünürken, bir taraf MetaBirkins'e sanatçının da kendisini savunduğu pencereden bakıp; sanatçının etrafında gördüğü dünyayı kendi perspektifinden ele alarak yaptığı dijital eserler olarak yaklaşıyor.
(kaynak: Mason Rothschild & Eric Ramirez)
Sanatçı Mason Rothschild aleyhtarı bu dava, sanal dünyaya ilgi duyanlar, marka sahipleri ve sanatçılar için önemli meseleleri de gündeme getirmiş oldu. ''Metaverse gibi kendisini hızla geliştiren bir alanda, marka sahipleri ve sanatçılar haklarını nasıl kontrol altına alacak? Fiziksel dünyadakinden belki de daha büyük bir dikkatle çalışmak zorunda mı kalacaklar? Fikrî mülkiyetlerin korunması adına ne gibi sanal adımlar atılacak? Hermès kazanırsa geleneksel anlamda NFT'ler nasıl silinecek ya da silinebilecek mi?'' Hermès ve Rothschild arasında gerçekleşen sürecin bir emsal olması, bu soruların önemli bir kısmının cevap bulması bekleniyor. Ancak sanal bir dünya söz konusuyken bu beklentimiz ne kadar karşılanır bilemiyoruz.
Başarının ve ilham kaynaklarının taklit edilmesi güzel şey. Ancak dijital koleksiyon ürünleri piyasasında, işler ilerleyip büyük kazançlardan söz edilmeye başlandıysa, kılıçların çekilmesine şaşırmamak gerek.
