Shearith Israel Sinagogunun cemaati, binanın hakkıyla ilgili uzun zamandır süren bir mücadele veriyor.
New York’ta bir Yahudi cemaati, Rhode Island’lı başka bir cemaati ülkenin en eski ve tarihi eser statüsündeki sinagogundan çıkartmak ve bu mülkün haklarını eline geçirmek amacıyla yasal olarak harekete geçti.
New York’ta bulunan Shearith Israel Cemaati, geçtğimiz hafta Yüksek Mahkemeye başvurarak Touro Sinagogunun idari haklarının, Jeshuat Israel Cemaatinin elinden alınarak yasal olarak kendilerine verilmesini talep etti.
Shearith Israel Cemaati mahkemeye başvurduğu belgelerde, geçtiğimiz ekim ayında Jeshuat Israel Cemaatine sinagogu boşaltmaları ile ilgili belgeyi yolladıklarını da bildirdi.
Jeshuat Israel Cemaati ise bir basın bildirisi yayınlayarak, uzun vadeli bir kira anlaşması yapmak istediklerini ve bu sayede kendileri ve gelecek nesillerin rahatça bu sinagogda ibadet etmeye devam edebilecekleri güvencesine sahip olmayı hedeflediklerini bildirdi. Bildiride ayrıca cemaat, binanın tüm bakım ve onarımının yanı sıra, sinagogda sadece Ortodoks kurallarına uygun ibadet hizmeti verilmesinin ve cemaatin genişletlmesine çalışılmasının sorumluluğunu da aldıklarını ekledi.
Cemaatin bazı üyeleri bildiride, "Touro Sinagogu bizim sadece evimiz ve ibadet ettiğimiz yer değildir. 140 yıldır sorumluluğunu taşıdığımız ve baktığımız yerdir,” ifadelerini kullandı
Shearith Israel Cemaati Başkanı Louis Solomon, sinagogdaki gündelik sorumluluklarla ilgilenen yönetim kurulunun kendilerine geçmesini istediklerini, niyetlerinin hiç bir şekilde Jeshuat Israel Cemaatinin ibadetlerine engel olmak istemediklerini belirtti. Solomon, “Burada hiç kimseyi yerinden etme niyetinde değiliz. Hiç bir zaman da olmayacaktır. Asla. Shearith Israel olarak, Touro’nun halihazırda görev yapan hahamının da görevinin başında kalması teklifimizi değerlendirmesini istiyoruz. Peşinde olduğumuz mahkeme kararının uygulanmasıdır. Şu anda yönetim kurulunda görev yapan birkaç kişi dışında hiç kimseyle bir anlaşmazlığımız yoktur,” diye konuştu.
Mahkeme başvurusu, uzun zamandır sinagogun idari hakları ile sömürge döneminden kalan ve değerleri 7,4 milyon doları bulduğu tahmin edilen zillerin satışı konularında süregelen mücadeledeki en son adım oldu.
2019 yılında ABD Yüksek Mahkemesi, sinagogun kontrolü ve zillerin satışı ile ilgili olarak iki cemaatin arasına girmeyi reddetmişti. O kararda, Rhode Island’lı cemaatin, New York cemaatine ait olan binada kalabilmesi kararı da bulunuyordu.
Jeshuat Israel cemaati, 1800’lü yılların sonundan beri Touro’da ibadet ettiklerini ve 250 yıldan fazla bir tarihe sahip sinagogun ve sinagogdaki ‘rimonim’ de denen Tora zillerinin kendilerine ait olduğunun bir mahkeme tarafından onaylanmasını talep ediyor. Cemaat, ekonomik düzlüğe çıkabilmek için zilleri Boston Güzel Sanatlar Müzesine satmayı ümit ediyor.
Diğer yandan, Manhattan’da bulunan ve ABD’nin en eski cemaati olan Shearith Israel cemaati de, Yahudiler 18. yüzyıl sonları ile 19. yüzyıl başlarında Newport’u terk edince, Touro Sinagogunda ibadet etmeye başladıklarını belirterek, zillerin satılması konusuna karşı çıkıyor ve bu konuda mücadele ediyor.
Daha önce bir mahkemede Newport cemaatine verilen kullanım hakkı, New York Temyiz Mahkemesinin kararı bozmasıyla tekrar Manhattan’daki cemaatin eline geçmişti.
1763 yılında kurulan Touro Sinagogu, ulusal değer taşıyan tarihi bir bina olarak sınıflandırılıyor.
1790 yılında George Washington sinagogu ziyaretinin ardından cemaate yönelik bir mektup yazarak, ABD hükümetinin yobazlığa ve zulme asla müsaade ve yardım etmeyeceğinin vaadini vermişti. Sinagog halen, her yıl, on binlerce kişi tarafından ziyaret ediliyor.
