GLUTATYON ve FAYDALARI

Uz. Dr. İlknur Altaylı Ener *

Sağlıklı yaş almak hepimizin en büyük isteği. Günümüzde gerek maruz kaldığımız ve kaçamadığımız çevresel faktörler, toksinler, mikroplar, kanser yapıcı maddeler, biriken ve atılamayan serbest radikaller nedeniyle, gerekse yaşla birlikte düşen savunma sistemimiz, hücrelerimizde meydana gelen işlev bozuklukları, dejenerasyonlar bizi başta bunama, Parkinson, kanser, kalp damar hastalıkları, hızlı yaşlanma olmak üzere birçok hastalığa açık hale getirir. Sağlam bir vücut tüm bu etkenleri zararsız hale getirecek savunma mekanizmasıyla donatılmıştır. Bu savunma mekanizmalarının zarar görmesiyle hastalıklar başlar. Maruz kaldığımız toksinlerden, tükettiğimiz katkı maddeli, hormonlu besinlerden, evimizde kullandığımız deterjanlar, etrafımızı kuşatan manyetik alanlar, kullandığımız cep telefonlarından, hava kirliliği, petrol ürünleri gibi modernizmin hayatımıza kattığı birçok etkenden kaçmamız olanaksız… Bu durumda günümüz insanının her gün vücuduna birçok serbest radikal oluşumu için davetiye çıkarılmakta. Bu hastalıklara yol açan serbest radikallerin vücuttan atılması ise günümüzde giderek artan glutasyon gereksinimine yol açıyor.

Yaşlılığı başlatan, hücrelerimizde biriken serbest radikallerdir. Serbest radikal vücudumuzda ne kadar az olursa o kadar hastalıksız ve geç yaşlanırız. Vücudumuzda serbest radikalleri yok eden en güçlü madde glutatyondur. Normalde vücudumuz her gün 10 gram glutatyon sentezlediği halde hem yaşla hem de maruz kaldığımız çevresel faktörler dolayısıyla bu miktar azalmakta ve hastalıklara, yaşlanmaya karşı açık hale gelmekteyiz. İnsanların hastalıklardan korunması ve sağlıklı bir yaşam sürmesi için gerekli en önemli moleküllerden biridir glutatyon. Sistein, glisin ve glutamin aminoasitlerinden oluşur. Glutatyon kanser, kalp damar hastalıkları, yaşlanma, bunama (Alzheimer, demans), Parkinson gibi birçok kronik, dejeneratif hastalıktan korur.

Vücutta üretilen glutatyon, mitokondri dediğimiz hücreye enerji sağlayan yapıların işlevini yerine getirmesinde önemlidir. Kanserleşme ve yaşlanma süreçlerinde hasarlanan mitokondrilerin payı büyüktür. Biriken toksinlerin (serbest radikallerin) hücreden atılmasında ve mitokondrilerin normal işlevlerinin yerine getirebilmesinde glutatyon gereklidir ve sağlıklı bir vücut için, hastalıkları önlemek, yaşlanmanın etkilerinden korunmak, performansı ve bağışıklığı artırmak, kanser oluşumunu önlemek ve enflamasyonun kontrolü için vücutta glutatyon düzeylerini yüksek tutmak gerekmektedir.

Glutatyon hangi hastalık ve durumlarda kullanılır?

1)  Parkinson hastalığında semptomları azaltır. Parkinson hastalığı titreme ve katılık, yavaşlama semptomları ile beyindeki hareket merkezinde hücrelerin dejenerasyonu ve kaybı ile ilerleyen bir hastalıktır. Yapılan çalışmalarda beyinde dopamin salgılayan substantia nigradaki hücrelerde glutatyon seviyeleri düşük bulunmuş. Ayrıca glutatyon eksikliği durumlarında ise Parkinson’un gelişme riski fazla bulunmuştur. Amerika ve Avrupa merkezli birçok çalışmada glutatyon tedavisinin Parkinson bulguları ve semptomlarında belirgin düzelme sağladığı belirtiliyor.

2)  Alzheimer hastalığında hem hastalıkta hem korunmada kullanılmaktadır.

3)  Multipl skleroz ve diğer nörodejeneratif hastalıklarda

4)  Uyku apnesinde

5)  Koronavirüs enfeksiyonundan korunmada ve enfeksiyon sonrası gelişen nörolojik komplikasyonlarından korunma ve azaltmada (Beyin sisi, kronik yorgunluk, beyin damar hastalıkları ve davranış değişiklikleri, uyku bozuklukları gibi uzun dönem etkilerin tedavisi ve korunmasında)

6)  Karaciğer yağlanmasında

7)  Otoimmün yani romatizmal hastalıklarda (romatoid artrit, çölyak hastalığı, lupus gibi)

8)  Oksidatif stresin etkin olduğu durumlardan korunmada (diabet, kanser ve her tür romatizmal, dejeneratif hastalık oluşumunu engellemede)

9)  Bağışıklık sistemini güçlendirmede, enfeksiyon hastalıklarından korunmada

10)              Kronik yorgunluk sendromu

11)              Fibromiyaljide

12)              Cilt kalitesini artırmada ve cilt hastalıklarında

Glutatyon eksikliği neden olur?

Glutatyon, insan vücudu için kronik hastalıkları ve semptomlarını azaltabilen çok önemli bir antioksidandır. Peki, glutatyon eksikliği neden olur? Vücuttaki glutatyon içeriğindeki azalma iç veya çevresel faktörlere bağlı olabilir.

İç faktörler

-Yaşlandıkça vücutta üretilen glutatyon miktarı her yıl belirgin oranda azalır.

-Vücudumuzda bağışıklık, DNA onarımı, oksidatif stresten korunma gibi gereksinimlerin arttığı durumlar…

Dış faktörler

-Her gün maruz kaldığımız toksik ve zararlı maddeler gibi dış faktörlerin vücuttan uzaklaştırılması gereksinimi glutatyon ihtiyacını arttırır. Bu toksik maddelerden bazıları şunlardır: Asetaminofen (parasetamol), aseton, çözücüler, ağır metaller (civa, diş dolguları, aşılar, dövmeler, kurşun kadmiyum vb) akaryakıt ve yan ürünleri, yapay tatlandırıcı aspartam, ev temizlik ürünleri (deterjanlar, yumuşatıcılar, oda kokuları vb), sentetik gıda boyaları, mutfak malzemeleri (teflon tavalar, plastik saklama kapları, karton ambalajların iç kaplamaları vb), klorlu su, UV radyasyon, elektromanyetik alanlar, alkol, sigara dumanı, mangal dumanı, fotokopi ve printer toner mürekkepleri, endüstriyel atıklar…

-Diğer dış faktör olarak yetersiz beslenme de glutatyon sentezinde gerekli kofaktörler olan vitamin ve minerallerin eksikliği sonucunda glutatyon sentezi yetersiz kalır, başka antioksidanların yetersizliği de glutatyonun aşırı harcanmasına neden olur.

-Kronik stres, depresyon,

-Vücudumuzdaki melatonin miktarını azaltan gece fazla ışığa maruz kalma, cep telefonu, tablet, başucu lambaları.

-Ayrıca 20 yaşından itibaren vücutta glutatyon üretimi her yıl ortalama yüzde 15 azalır.

Peki, vücudumuzun yaşlanma ve hastalıklara karşı primer savunmasında rol alan glutatyonu nasıl artırabiliriz? 

Beslenmemizde soğan, sarımsak, brokoli, lahanagiller, su teresi, karnabahar, şalgama bol miktarda yer verebiliriz (tabiî ki temiz ve hormonsuz bir şekildeyse).

NAC glutatyon üretimini uyaran bir destektir.

Folat, vitamin B6 ve B12 desteği alabiliriz.

Melatonin hormonu, magnezyum, selenyum ve çinko desteği.

C ve E vitaminleri içeren besinleri tüketebiliriz.

İntravenöz glutatyon neden uygulamalıyız?

Glutatyonun ağızdan alınması, hücrelere geçmesi ve vücutta etkin olması için yeterli olmaz. Glutatyonun vücuda alınmasının ve aktif kullanılmasının en başarılı yolu damar yoluyla vücuda alınmasıdır. Bu nedenle ihtiyaç halinde damardan yani IV uygulanması gerekir. Etkileri 4-6 aya kadar devam eder. Uygulama damar yoluyla ağrısız şekilde 10-15 dakika kadar sürer.

Haftada bir kez olmak üzere toplamda beş kez uygulanır.

İhtiyaç halinde zaman kısıtlaması olmadan tekrarlanabilir. Ya da ayda bir idame tedavisi yapılabilir.

Glutatyon tedavisi ömür boyu kullanılabilir.

Kimlere uygulanamaz?

Kanser tedavisinda kemoterapi alınan dönemlerde, hamile ve emziren annelerde, küçük yaş çocuklarda kullanılmaz.

*Nöroloji uzmanı, Or-Ahayim Hastanesi