DÖRT ÖZEL ŞABAT- DÖRT ÖZEL PERAŞA ARBA PERAŞİYOT-2

Hatırlama Şabatı Şabat Zahor

Dört Özel Şabat’ın ikincisi, Purim’den hemen önceki Şabat; Hatırlama Şabatı /Şabat Zahor’dur.

Bu Şabat, haftanın peraşası Vayikra’ya ek olarak bir Sefer Tora daha çıkarılır ve buradan Zahor Peraşası okunur (Devarim 25:17-19). Zahor Peraşası’nda Yahudi halkı Mısır’dan çıktıklarında, yorgun, halsiz, bitkin oldukları bir zamanda onların karşısına çıkan ve arkada kalan tüm zayıflara saldıran Tanrı sevgisi ve korkusu olmayan Amalek’ten bahsedilir. Amalek güçsüz ve tehlike arz etmeyen bir halka hiç neden yokken saldırır ve sebepsiz nefretin sembolü olur.

Geleneklerimize göre Purim’de Yahudileri yok etmek üzere Kral Ahaşveroş’u manipüle eden Aman, Amalek kralı Agag’ın soyundan gelmektedir (Megilat Ester 3:1). O yüzden her devirde karşımıza çıkan Amalek karakter yapısını hatırlama, unutmama ve her nesilde yeryüzünden silme mitsvasının anlatıldığı Zahor Peraşası, Purim’den hemen önceki Şabat okunur.

Şabat Zahor bu yıl 12 Mart Cumartesi günüdür.

“Unutma! Hatırla!” Neden?

Amalek’in binlerce yıl önce yaptıklarının hatırlanması, unutulmaması ve isminin yok edilmesi mitsvası ile anlatılmak istenen, elbette ki atalarının yaptıkları için bütün bir ulusa karşı kin beslememiz değil.

Mısır çıkışında Amalek’in İsraeloğulları’na saldırısı bir kereye mahsus bir sapma değil, bitmeyen soykırımsal nefreti ile Amalek düşünce yapısının ta kendisiydi.

Şabat Zahor’da okunan aftarada da (Şemuel 1 15:1-34) Kral Şaul’un Amalek Kralı Agag ile savaşı anlatılır. Şaul’un kendine göre meşrulaştırmaya çalıştığı sebeplerle Kral Agag'ın hayatını bağışlaması, birkaç yüzyıl sonra Agag'ın soyundan gelen Aman’ın tekrar tüm Yahudileri yok etmeye çalışmasıyla sonuçlanır. Amalek her nesilde farklı kimliklerle ama hep aynı sebepsiz nefret eylemleriyle kendini gösterir.

Geleneklerimiz bize Amalek'in kimliğini, yansıttığı düşünce şeklini silmemizi, aynı zamanda hatırlamamızı da söylüyor. R.R. Balenblat’ın belirttiği gibi sivillere ve savunmasızlara karşı yapılan her silahlı saldırının, her ibadethane katliamının, çocuklara ve ibadet edenlere, farklı olanlara, topluluğun arkasında kalanlara, savunmasız olanlara yönelik her saldırının arkasındakiler Amalek'in ta kendisidir.

Amalek kimliğini hatırlamak ve silmeye çalışmak, her yerde ve nesilde herhangi birinin silahı eline alıp herhangi çarpık bir nedenle masumlara saldırmasına yol açacak benlik kavramını ortadan kaldırmak; nefreti, antisemitizmi, İslamofobiyi, yabancı düşmanlığını ortadan kaldırmak anlamına gelir.

Kısa kısa ŞABAT ZAHOR

İsmi: Şabat Zahor, Hatırlama Şabat’ı anlamına gelir.

Nerede bahsedilir? Amalek’ın yaptıklarının hatırlanması mitsvası direkt Tora’dan gelir. “Amalek’in Mısır’dan çıkışınız sırasında yolda sana yaptığını hatırla… Amalek’in hatırasını göklerin altından sil! Unutma!” (Devarim 25:17-19)

Ne yapılır? Bu Şabat sinagogda sabah duası sırasında ek bir Sefer Tora çıkartılarak Amalek’in Mısır Çıkışı sırasında Yahudi halkına yaptıklarının hatırlanması ve hiçbir zaman unutulmaması mistvasının verildiği bölüm okunur (Devarim 25:17-19). Bu mitsvalar, her zaman her yerde hem kadınlar hem de erkekler için geçerlidir.

Neden bugün? Megilat Ester’de anlatılan Purim olaylarında Yahudileri yok etme planı yapan Aman, Amalek’in soyundan gelir. Bu yüzden Amalek’in yaptıklarını hatırlama ve unutmama mistvasının verildiği bölüm de tam Purim’den önce, toplumun çoğunluğunun bir arada bulunduğu Şabat günü okunur.

Günümüzdeki anlamı: Sfat Emet bize şöyle der: “Ve'ikar peirush ze'chira hi penimiyus ha'chiyus.” Yani, ‘zechira’nın özü (Zahor kökünden gelir) kişinin içsel canlılığı, içsel bilinci ve farkındalığıdır. Zechira farkındalık/bilinç ise, Amalek'i yok etmek de hayatımızı ‘derech ara'i’ yani, gelişigüzel, üzerinde düşünülmemiş bir şekilde değil, farkındalık ile yaşamak anlamına gelir. Farkındalıkla her nesildeki Amalek düşünce yapısına sahip güç kaynaklarının yaydığı tohumlara ait ipuçlarını görmeye ve bunların gelişmelerini engellemeye çalışarak yaşamak anlamına gelir.