Günümüzden 2400 yıl önce yaşanmış oldukça uzun ve genellikle kıyısından köşesinden parçaların bilindiği bir destanı, kısaca aktarmaya çalışacağım.
MÖ 355’te geçen olayda İsrailoğulları, yurtlarından Babil Sürgününe gönderildikten sonra, Pers İmparatorluğunun hükümranlığı altına girmişti. Pers Kralı'nın Baş Veziri Aman, Yahudilere karşı kininden ötürü, çevirdiği entrikalarla Kral Ahaşveroş’u (bu Tevrat'ta geçen isim olup başka kaynaklarda, Kral Keyhüsrev veya Kiros olarak bilinir), ülkesindeki Yahudi Toplumunu temizlemesi için kandırır. Bu esnada Kral Ahaşveroş, eşi Vaşti’den ayrılmış ve kendine eş seçmek için ülkeye haber salmıştı. Küçükten beri Saray'a yakın hizmetlerde çalışan Yahudi Mordehay bunu duymuş, kuzeni Ester'i Kral'ın huzuruna çıkartarak gönlünü kazanmasını sağlamış ve eşi olarak seçmesine kadar gelmişti. Saray'a girmeyi başaran Ester geçmişte, Kral Ahaşveroş’a düzenlenecek bir suikast girişimini Mordehay’ın ortaya çıkartarak hayatını kurtarmış olduğundan kendisine bahseder. Kral Ahaşveroş, arşivindeki kayıtlardan da bunu doğrular. Bu şekilde eşi Kraliçe Ester, Yahudi düşmanı Baş Vezir Aman’ın entrikalarına kurban olarak, ülkedeki Yahudilerin yok edilmesini önler. Mordehay geçmişteki kahramanlığından ötürü ödüllendirilerek Kral Ahaşveroş’un veziri olur. Eski Baş vezir Aman ise ölüm cezasına çarptırılır. Bunu duyan Aman Kraliçe Ester’in önünde, bu karardan dönülmesi için diz çökerek yalvarır. Bu sahneyi gören Kral, Aman’ın, eşini baştan çıkartmaya çalıştığı kanısına kapılarak daha da hiddetlenir. Ekli görsellerde, ilk sıradaki tabloda resmedilen sahne bu anı canlandırır.
Bir toplumun iftiralarla katledilip yok edilmesinden dönülen bu efsane, günümüzde Yahudiler tarafından her sene Purim Bayramı veya başka dillerde Ester Festivali olarak kutlanmakta.
Bu anlatımım ekinde, tarihte geçen bu mucizevi olayı konu ederek tuvallerine yansıtan farkı ressamların eserlerini aktarıyorum:
Hollandalı Ressam Rembrandt van Rijn’in 1660’ta yaptığı, Moskova Puşkin Müzesindeki tablosu: Ahasuerus, Haman & Esther.
Rambrant’ın takipçilerinden Hollandalı Ressam Jan Lievens’in, Kuzey Carolina Sanat Müzesinde bulunan 1625 tarihli tablosu: The Feast of Esther.
Rambrant’ın son öğrencilerinden Hollandalı Ressam Aert de Gelder’in Budapeşte Güzel Sanatlar Müzesinde bulunan 1685 tarihli tablosu: Esther & Mordechai.
Arjantin Buenos Aires Güzel Sanatlar Müzesinde bulunan, yine Aert de Gelder’in, 1675’te yaptığı bir diğer tablosu: Ester y Mardoqueo escribiendo la primera carta del Purim.
Hollandalı Ressam Pieter Lastman’ın 1624’te yaptığı, Amsterdam Rambrant Evinde bulunan tablosu: The Triumph of Mordechai.
