ABD Savunma Bakanlığı Pentagon´dan sonra NASA´nın da Tanımlanamayan Hava Olayları ve Tanımlanamayan Uçan Cisimler için araştırmaya dâhil olacağı haberleri ticari uzay faaliyetlerinin arttığı son yıllarda öne çıkan bir diğer boyut.
Tower Watson danışmanlık firması son on yıldır nükleer savaş, iklim krizi, pandemi, vb. ekstrem riskler üzerine araştırma yapıyor ve raporlarında bunların olasılık ve etkileri üzerine bir sıralama sunuyordu. Nitekim 2000’li yıllardan sonra artan finansal krizler bunun bir göstergesi. Dot.com krizi, Lehman Biraderler ile oluşan 2008 küresel krizi, COVID-19 ile vadeli piyasalarda petrolün eksi fiyatlar görmesi, Amerikan Merkez Bankası FED’in on katına çıkan bilançosu, Süveyş Kanalının tıkanması ve arz zincirlerinin kırılması, parasal genişlemeler sonrası küresel enflasyon ve belki de stagflasyon ile 1971-1990 arasındaki sürece benzer bir gidişat, son olarak Rusya-Ukrayna Savaşı ile İklim Krizinin sancıları azalmadan şimdi de gıdada bir küresel sıkıntı riski. Pandemi döneminde geriye bir tek uzaylılar kaldı herhalde denilen günler, ekonomilerin açılması sonrası siyah kuğuları aynı hızla görmeye devam ediyor. Bu ekstrem riskler ise her geçen gün ekonomiler üzerinde daha büyük hasarlar ile içinden çıkılmaz yöne doğru dünyayı götürüyor. Nitekim Trump’ın son başkanlık kararları ile kurulan Uzay Ordusu, uzaydan gelebilecek diğer tehditlere yönelik araştırmaların önünün açılması insanlığın önünde “olmaz olmaz” denilen imkansızların çok da uzak ihtimaller olmadığını gösteriyor.
Uzaydan dünyaya gelebilecek göktaşlarının yaratacağı hasarların yanı sıra virüslerle oluşacak pandemileri, uzaylı istilası veya uzaylı yaşam formu ile temas gibi en uzak ihtimalleri konu alan sosyal bilimler alanındaki dünyadaki tek çalışma ‘Uzay Ekonomisi, Uzay Politiği ve Uzay Hukuku’ alanındaki dünyadaki son gelişmeler ışığında günümüzde dikkat çeken bir nokta olmak üzere. TC İstanbul Arel Üniversitesi öğretim üyesi Doç.Dr. Cüneyt Dirican’ın 2019 tarihli ULAKBİM endeksinde taranan makalesi tam olarak bu konuları irdeliyor. Geçtiğimiz günlerde TC İstanbul Üniversitesi’nin ‘II. Uluslararası Uzay Ekonomisi, Uzay Hukuku ve Uzay Bilimleri Sempozyumu’ sırasında ‘Türkiye’nin Uzay Ekonomisine Hazırlık Yol Haritası’ tebliğini de sunan Türkiye’nin ilk astroekonomisti Dirican’ın 2019 tarihli uzaydan gelebilecek risklerin finansal piyasalar üzerindeki etkileri ve yönetimi konulu makalesine Dergipark’ta Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisinden ulaşmak mümkün. Türkiye’nin TUA ile birlikte uzay ekosisteminde yer almak adına attığı son adımlar ve NASA ile Pentagon’un araştırma komisyonları ve uzay turizmi ile magazinsel boyutu öne çıkan uzay çalışmalarına dünyada bir ilk Türkiye’den katkı sağlıyor.
Makalenin linki:
