Abraham ‘Buli’ (A.B.) Yehoshua veya sevdikleri tarafından Buli adı ile tanınan uluslararası ünlü İsrailli yazar, beşinci nesil bir Kudüs ailesinden doğdu. Naziler tarafından büyük bir kısmı yok edilen Yunanistan’ın Selanik kentindeki Sefarad topluluğunun soyundan gelen babası Ya’akov Yehoshua ile Fas’tan göç ederek Küdüs’te büyüdü. Eğitimini Kudüs İbrani Üniversitesinde edebiyat ve felsefe dalında tamamladıktan sonra Paris’te öğretmen, Chicago Üniversitesinde misafir profesör olarak görev yaptı.
Her anlamda ‘İsrailliği’ yazan cesur bir yazar ve fikirleri ile İsrail kültüründe bir rehber, hümanist ve barış aktivistiydi.
Yakın dostu Amos Oz ile birlikte İsrail edebiyatının büyük çığır açıcılarıydılar. David Grossman’ın da dâhil olduğu parlak bir yazar çevresi için zengin bir materyal sağladığı söylenebilir.
A.B. siyasi faaliyetleriyle de tanınıyordu. Son yıllarda, solun iki devletli çözüm konusundaki tutumunu terk ettiğini, çünkü böyle bir çözümün artık mümkün olmadığını düşündüğünü ve iki uluslu bir devlete desteğini dile getirdi. Eserleri, İsrail’de ve tüm dünyada geniş bir kabul gördü ve yıllar içinde birçok edebi ödül kazandı. Türkçeye de tercüme edilmiş ünlü eserleri ve arasında Yaşlı Adamın Ölümü, Hindistan’dan Dönüş, Mr. Mani Kaybolan Aşık, The Late Divorce, Molcho gibi kitaplarının yanı sıra tiyatro oyunu ve çocuk kitabı da bulunuyor. A.B. sesli kayda alınan kitapları ile gelecek nesillere sesi ve sözleriyle eşlik etmeye devam edecek eserler bırakıyor.
Vefat haberinden sonra yazar David Grossman, “A.B. Yehoshua sürekli hareket halinde olan, hızlı ve huzursuz bir adamdı, yorulmak bilmez, entelektüel açıdan canlı ve son derecede meraklıydı. Ne zaman onunla olup, konuşsak, onun içsel tutkusunu, zaman zaman bir kükremeye dönüşen ateşini yoğunlukla hissettim. Onlarca yıldır Buli hayatımızı zenginleştirdi. Ölçülemez bir yaratıcılık, zahmetsiz bir yazı stili ile bizi defalarca, sıradan, tanıdık akışından, hayal gücünün uzak noktalarına, gerçeküstü ve fantastik âlemlerine taşıdı. Yaratıcı kanatlarının tek bir çırpışıyla bize gerçeğin saçmalığını ve sürrealizmini -özellikle burada, İsrail’de- gösterebilirdi. Ancak Buli ile bir kişinin ruhundaki aktif ögeler, yalnızca sıradan gerçeklik ile aşırılık arasında kalanlar değildi; aynı zamanda zaman, tarih, bellek, soy katmanlarının da ürünleriydiler. Bize’büyük’ tarihin bireyin ruhuna nasıl sızdığını göstermeyi başardı” dedi.
Haziran 2019’da kendisi ile Tel Aviv’de karşılaştığımda yanına gidip onunla sohbet etmek ayrıcalığını yaşadım. Bana İstanbul’da kitap imza günleri için bulunduğunu ve imkânı olursa tekrar ziyarete gelmekten mutluluk duyacağını söylemişti. Maalesef üç yıl sonra, yine bir Haziran günü aramızdan ayrıldı. İsrail basını ona sayfalarca yer ayırarak hayatı, eserleri ve anılarını paylaşarak şükranlarını sergiledi.
David Grossman, A.B. Yehoshua ve Amos Oz
“Kahkaha ve gözyaşı iyi yazmak için en iyi vitaminlerdir” A.B. Yehoshua
A.B. Yehoshua’nın son iki yılda verdiği birçok röportajda, hastalığından açıkça bahsetti, yaşamına son verme arzusunu dile getirdi ve ölümden korkmadığını söyledi. Yehoshua’nın birçok eseri, İsrail’de ve tüm dünyada geniş bir kabul gördü ve yıllar içinde Bialik Ödülü, Brenner Ödülü, İsrail Edebiyat Ödülü ve Medis Yabancı Yazarlar Ödülü gibi birçok edebi ödül kazandı. Joshua’nın en dikkate değer kitapları The Lover, The Late Divorce, Molcho, Mr. Mani, The Return From India ve The Mission Of The Human Resources Officer’dır. Son romanı Üçüncü Tapınak bu yıl yayınlandı.
Yehoshua, diğer konuların yanı sıra, halkın kutuplaşması sorunu ve ultra-Ortodoks nüfusun ayrışması sorunuyla kapsamlı bir şekilde ilgilendi. İsrail Bugün ile yaptığı bir röportajda, Korona pandemisinin ortasında, “Ultra-Ortodokslar ağır bir bedel ödedi. Yahudileri nasıl İsrailli yapacağımızı düşünmeliyiz. Çünkü bu halkın temeli İsrail’dir. İçinde dayanışma, egemenlik ve sorumluluk olan İsrailliliği güçlendirmemiz gerekiyor. Ve bunun ultra-Ortodokslara da söylenmesi gerekir” diyordu.
A.B. Yehoshua’nın kitapları Storytel dijital ve sesli kitap platformunda okunabilir ve dinlenebilir. ‘Üç Gün Bir Çocuk’ adlı kitabı tamamen yazarın sesiyle kaydedildi. Storytelling’in İsrail’deki operasyon müdürü Moti Lipman ölümü üzerine şunları söyledi: “Bu, İbrani edebiyatı için üzücü bir gün. Bizim için çok değerli biri olan, en büyük İsrailli yazarlardan biri Buli, kayıt dünyasına girdiğimiz andan itibaren bize eşlik etti. Bütün kitapları ve anlatıcıların seçilmesinde ve kayıtların onaylanmasında bizzat yer aldı. Gelecek nesillere sesi ve sözleriyle bize eşlik etmeye devam edecek eserler bırakıyor.”
