Hasköy Mezarlığında 81 mezar taşı kırıldı 'BÜYÜK VANDALİZM'

İstanbul Emniyet Müdürlüğü, Beyoğlu ilçesine bağlı Fetihtepe mahallesindeki Hasköy Cemiyeti Mezarlığında 13 Temmuz'da meydana gelen tahribatı 11-13 yaş arasındaki beş çocuğun gerçekleştirdiğinin görüntülerden belirlendiğini açıkladı. Adli makamlara sevk edilen çocuklar, işlemlerinin tamamlanmasının ardından ailelerine teslim edildi.

Geçtiğimiz hafta mezarlıktaki güvenlik görevlisi, sabah saatlerinde birçok mezarın tahrip edildiğini fark etmiş, İstanbul Emniyet Müdürlüğü ekipleri de saldırıyla ilgili çalışma başlatmıştı. Yapılan güvenlik kamerası incelemesi sonucu olayın 13 Temmuz'da saat 17.00 sıralarında meydana geldiği belirlendi. Yapılan kontrollerde 81 mermer taşının kırıldığı tespit edildi.

Çocukların, mezarlığın yanında yer ala parkta top oynadıkları sırada toplarının kaçması üzerine mezarlığa girdikleri ve topu aldıkları sırada oyun amaçlı mezarlık mermerlerini tahrip ettiklerini söylediği öğrenildi.

İstanbul Valiliği, tahrip edilen taşların yeniden yapımı konusunda zararın kendileri tarafından karşılanacağını açıkladı. İstanbul Valiliğinden yapılan açıklamada "Beyoğlu ilçemiz, Fetihtepe Mahallesinde bulunan Hasköy Kamanda Musevi Cemiyeti Mezarlığında 13 Temmuz 2022 tarihinde meydana gelen tahribatın araştırılmasına ilişkin yapılan çalışmalarda; Mezarlıkta 81 adet mezar taşının tahrip edildiği, güvenlik kamera görüntülerini, incelenmesi neticesinde olayın mezarlık çevresinde ikamet eden Y.Y, Y.B.G, K.G., H.S.Ç. ve H.R.E. isimli 11-13 yaşlarındaki çocuklar tarafından gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Adı geçen şüpheliler yakalanmış olup, konuyla ilgili başlatılan tahkikat devam etmektedir. Musevi vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi sunuyoruz" denildi.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, mezar taşlarının kırılmasıyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın soruşturma başlattığını açıkladı. Bozdağ, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "İstanbul'da Yahudi vatandaşlarımıza ait Hasköy Mezarlığındaki bazı mezar taşlarının tahribini ve bu tahribi yapan saldırganları kınıyorum. Yahudi vatandaşlarımıza geçmiş olsun, dileklerimi iletiyorum. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, konuyla ilgili adlî soruşturma başlatmıştır" ifadelerini kullandı.

 Türk Yahudi Toplumu, konuyla ilgili ilk açıklamayı cuma sabahı yaptı. Sosyal medya üzerinden mezarlığın kırılmış taşlarının fotoğrafları eşliğinde TYT yönetiminin, “Hasköy Mezarlığımıza gece yarısı girilmiş, 36 tane mezar taşımız tahrip edilmiştir. Konu tüm resim ve gece kayıtları ile ilgili makamlara iletilmiş olup, bu vandalizmi yapanların bir an evvel yakalanmasını beklemekteyiz” paylaşımı kısa sürede, geniş kitlelere ulaştı.

Saldırıyı gerçekleştirenlerle ilgili detayların netleşmesi üzerine “Tahribatı yapanların 12-13 yaşlarında çocuklar olduğunu üzüntüyle öğrendik. Tüm mezarların İstanbul Valiliği tarafından yapılacağını belirttiler. Hassas ve duyarlı çalışmaları için teşekkür ederiz” açıklaması geldi.

Hahambaşı Rav İsak Haleva ise saldırının ardından yaptığı yazılı açıklamada “Kınıyoruz, üzgünüz. Böyle durumların yaşanmamasını dileriz. Cemaat idarecileri durumu yetkililere bildirmiştir. Devletimiz gerekeni yapacaktır. Ölüye saygısızlık yapılmasın. Devletin bu konuyu çözeceğine inanıyoruz” dedi. 

Tepkiler

• İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Türk Yahudi Topluluğunun olayla ilgili açıklamasını alıntılayarak, Hasköy Mezarlığı'ndaki menfur saldırıyı kınadı. Bakan Soylu, “Bu tür provokatif saldırılarla birlik ve beraberliğimizi bozmaya çalışanlara asla müsaade edilmeyecektir” ifadelerini kullandı.

• Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, "Bu menfur saldırıyı şiddetle kınıyoruz. Faillerin bulunması için ilgili birimler harekete geçti. Kutsal değerlere saldıran ve toplumumuzda fitne ve husumet tohumları ekmeye çalışanlara asla müsaade etmeyeceğiz" açıklamasında bulundu.
• AK Parti Başkan Yardımcısı Av. Özlem Zengin, “Mezarlıklara hürmeti olmayanların insana topluma hürmeti olamaz. Bu saldırıyı kınıyorum. Failleri muhakkak bulunacaktır. Ve hiç kimse yüzyıllardır huzur içinde yaşayan insanlarımızı tedirgin edemez. Toplumsal barışımızı bozamaz” dedi.
• AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik, “Yahudi vatandaşlarımıza ait Hasköy Mezarlığı’na gece yarısı girilerek, 36 tane mezar taşının tahrip edildiği barbar saldırıyı kınıyoruz. Türkiye’de vatandaşlarımıza ait değerlere saldırılması asla kabul edilemez. Türkiye farklı dinlerden tüm vatandaşlarımızın değerlerinin korunduğu güvenli bir ülkedir. Bu saldırı ve provokasyon geçmişte olduğu gibi yine boşa çıkarılacaktır. Yahudi vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz” ifadelerini kullandı.
• CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, saldırı nedeniyle, Hahambaşı Rav İsak Haleva’yı telefonla aradı. Yapılan saldırıdan duyduğu üzüntüyü dile getiren Kılıçdaroğlu, geçmiş olsun dileklerini iletti.
• İstanbul Dostları Platformu, benzer saldırıların yaşanmaması için azmettiricilerin cezalandırılmasını isteyerek şu açıklamaları yaptı:  "Bizler farklılıklarımızı zenginlik olarak gören, birlikte eşit ve kardeşçe yaşamayı toplumsal yaşama hakim kılmak için çaba sarf eden İstanbul Dostları Platformu olarak, bir süredir farklı inançların mabed, mezarlık, kültürel miras gibi manevi değerlerine yapılan çirkin saldırıları kınıyoruz. Bunun bir devamı olarak, Hasköy Yahudi Mezarlığı’na yapılan saldırıyı üzülerek takip ettik. Faillerin çocuk olması durumu hafifletmediği gibi aksine ağırlaştırmaktadır. Bu çocuklar birileri tarafından azmettirildiyse bu çirkin işlere çocukların alet edilmesi açısından durum çok vahimdir. Yok eğer birkaç çocuk gece yarısı mezarlığa gidip 81 mezar taşını tahrip edecek kadar şiddet ve nefret ortamında büyüyorsa bu daha da vahim bir durumdur. Saldırı, görünürde çocuklar tarafından yapılmış olsa da, çocukları yönlendirenler olduğu açıktır. Çocukları kim ya da kimlerin yönlendirip Yahudi Mezarlığı’na gönderip, mezar taşlarını kırdırdıklarının da açığa çıkartılmasının ve benzeri saldırının tekrarlanmaması için asıl suçlu olan azmettiricilerin bulunup cezalandırılmasının, ülkemizin toplumsal barışı için yaşamsal değerde olduğunu düşünüyoruz. Saldırıların sistematik olarak devam etmesi ve her seferinde bireysel saldırılarmış gibi geçiştirilmesi bizi derin bir endişeye sevk etmektedir. Bu açıdan, son zamanlarda tırmandırılan nefret söylemi ve şiddet ortamının giderilmesi için uzun vadeli olarak toplumsal barışı inşa edecek çalışmaların yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Biz gücümüzün yettiğince bu tür çalışmalara aktif katkı sağlamaya devam edeceğiz. Yaşanan çirkin saldırıdan ötürü Türk Yahudi Toplumu’na geçmiş olsun dileklerimizi iletiyor ve bu nefreti üreten aktörleri en sert biçimde kınıyoruz. Binlerce yıl bu topraklarda birlikte yaşamış Mezopotamya milletlerinin, Anadolu irfanının ve kadim medeniyetimizin özünde barış, kardeşlik ve dayanışma olduğuna olan inancımızın verdiği güçle, birlikte, kardeşçe yaşamaya kararlı olduğumuzu bildiriyoruz."

Konu, meclise taşındı

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Hasköy Yahudi Mezarlığına düzenlenen saldırıyı Meclis gündemine taşıdı. Paylan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’a verdiği soru önergesinde bu ve benzeri nefret saldırılarının “münferit” eylemler olarak değerlendirilemeyeceğini belirtti. Paylan'ın Oktay’ın yanıtlamasını talep ettiği sorular şu şekilde:

Hasköy Yahudi Mezarlığı’na düzenlenen nefret saldırısı, nefret kültürünün bir sonucu değil midir?

Yahudi ve Hristiyanlara karşı işlenen nefret suçlarını durdurmak için ne yapacaksınız?

Nefret siyasetinin, nefret suçlarına yol açtığının farkında mısınız?

Azınlıklara karşı işlenen nefret suçlarına neden olan, nefret söylemlerini durdurmak için ne yapacaksınız?

Hasköy Yahudi Mezarlığı

Mois Gabay

Hasköy Yahudi Mezarlığına giren saldırganlar 81 mezar taşına zarar verdi. Yüzeysel bir okuma ile ‘Vandallık’ denip geçilebilecek bu hadisenin Avrupa’dan yakınen tanıdığımız bir antisemitizm türü olduğunun bilincinde, saldırının gerçek faillerinin bulunmasını beklerken, gelin İstanbul’un günümüze ulaşan en eski Yahudi mezarlığını yakından tanıyalım.

İstanbul’daki en eski Sefarad mezarlıklarından biri olan bu alan Sultan II. Beyazıt vakfiyesinde zikredilmekte ve Yahudi cemaatine 1582’de tahsis edildi.

Araştırmacı Mina Rozen mezarlıkta 17. yüzyıla kadar daha çok Rumca konuşan ve Bizans topraklarında yaşayan Romaniyot Yahudilerinin gömüldüğünü, bu yüzyıldan sonra ise sayıca üstünlüğün Sefaradlara geçtiğini ve Romaniyotların gitgide eridiğini ortaya koymuştu.

Hasköy Mezarlığındaki verilerden hareketle 17. yüzyılın ortalarında erkeklerin 50, kadınların ise 40 yaşın altında bir ortalama yaşam süresinin olduğu ve bebek ölümlerinin yüksek olduğu da gözler önüne serildi. Bazı yıllardaki yoğun kayıplar ise şehirdeki veba salgınlarının izlerini verir.

1970’lerde buradan geçen çevreyolu, mezarlığı da ikiye böldü. Yol yapılırken ne yazık ki gerek Müslüman, gerek Ermeni ve Yahudi, Karay Yahudisi cemaatlerine ait pek çok mezar yok edilmiş, yok edilen alandaki taşların da bir envanteri çıkarılmamıştı. Hatta bu durumdan 19. yüzyılın meşhur banker ailesi, İstanbul’a sayısız fayda sağlayan Abraham Kamondo’nun mezarı da fazlasıyla etkilenmişti.

Bu mezar alanı 20. yüzyıl başlarında Ulus’taki mezarlık açılana dek İstanbul’un en temel Yahudi mezarlığı idi.

Mezarlıklar, azalmakta olan bir toplumun sosyal hayatına ışık tutan en önemli veri alanlarından biridir.

Bugün kimisi yurtdışında yaşamına devam eden toplum bireyinin aile büyüklerinin mezarına yapılan saldırı basite alınmaması gereken, bu toprakların ürünü olmayan ve acilen gerçek faillerinin açığa çıkması gereken bir antisemit saldırıdır.

Büyük bir acıyla toprağa verdiğiniz aile büyüklerinizin ebedi istirarahatgahlarından saldırıya uğradığını görseniz ne hissederdiniz?

Birlikte yaşam kültürümüze yönelik bu menfur saldırıya hep birlikte ses verelim!