Bu yazı sadece kişisel görüşlerimi yansıtmakta ve dizinin üzerimdeki etkisinden bahsetmektedir.
Çok sıkı bir Netflix kullanıcısı olduğumu söyleyemem ama herkes aynı dizi üzerine “Daha izlemedin mi?!” sorusuyla geldiği zaman, son çare olarak izliyorum. ‘Unorthodox’ dizisi üzerinden bir hayli süre geçmesine rağmen, üzerimdeki izleme baskısı (!) devam ediyordu ve seriyi bitirince bu yazıyı kaleme almak istedim.
Genel olarak bakacak olursak, benim için değerli olan hikâyenin kendisi değil dizinin ne anlatmak istediğiydi, gerçekten bu kadar doğal olarak Yahudiliği yansıtacağını düşünmüyordum. Tabii ki öyle değil! Dizinin genel olarak anlatmak istediği, benim penceremden, konusu geçen Williamsburg cemaatinin ne kadar vahşi bir Yahudi topluluğu olduğu… Hatta kolayca bir tümevarım yaparsak da eğer Yahudiler bu kadar vahşi olabiliyorsa, veya nazikçe ilkel, o zaman Yahudilik de ilkel bir dini görüş olmalıydı. Dizinin aklıma getirdiği ilk fikirler bu şekildeydi.
Gerçekten diziyi tebrik ediyorum, dış görünüş anlamında olsun, aksanlar olsun, yapım olsun, eğer Yahudi olmasam veya belki cemaatin içinde aktif biri olmasam bu dizinin her şeyi olduğu gibi yansıttığını düşünebilirdim. Bu yüzden her ne kadar çarpıtılmış tarafları bile olsa, başarılı bir çekim olduğunu düşünüyorum.
Ana karakter Esty, katlanamadığı bu hayatından kaçarak arzularının peşinden koşuyor ve olduğu gibi ailesini bırakıp gidiyor. Burada kim haklı, kim haksızı aramıyorum. Benim dert ettiğim konu, bir kişinin arzularının peşinden koşmak için bu kadar şeyi yıkması kabul edilebilir mi? Tabii ki dizi bize Yahudi mahallesi kıskacından, arzularının peşinden koşarak kaçtı gibi gösteriyor; çok muazzam bir şey yaptı, zincirleri kırdı gibi gösteriyor. Arzularına “Hayır!” diyemeyen bir kişi, her anlamda tehlikeli bir kişidir.
Kim senden Hasidik olmanı bekliyor ki? Realistik olarak, bu aile ve cemaat baskısını göz ardı etmiyorum, böyle bir şey hiç yok demiyorum. Fakat bu seni mental olarak, karakter olarak, bu kadar uç noktalara düşürecek kadar etkiliyorsa, kim senden Hasidik bir geleneğe ait olmanı bekliyor? Dizinin bir hatası da, Hasidik geleneğinin radikal kısımlarını göstererek Yahudilik böyle bir şeydir gibi göstermesidir. Hasidizm geleneği, dini bütün bazı Yahudilerin üzerlerine herkese uygun olmayan ekstra sorumluluklar alarak dini uygulamalarıdır. Bu ne kadar da fedakâr bir şey! Sana uyar uymaz, bu takıma ait olursun olmazsın, birilerinin yaptığı bu fedakâr davranışları vahşi gibi göstermeyi doğru bulmuyorum.
Almanya’ya giden Esty elinde ne bir mesleğinin ne de eğitiminin olmadığını söylüyor. Buradan anlaşılan, eğer Yahudi mahallesinde büyürseniz cahil büyürsünüzdür. Bizzat Hasidik geleneği ile yaşayan arkadaşlarımdan gördüğüm şu ki, gündelik olarak kullandığımız uygulamalarda bile, örneğin Google Haritalar, bana hiç bilmediğim özellikler olduğunu gösterirlerdi. Demek istediğim, olay kişinin kendisinde bitiyor. Ben ise ne Hasidik geleneği ile yaşıyorum ne de Yahudi mahallesinde doğdum ama onlar kadar teknolojiyi kullanmayı bilmiyorum. Tabii ki dizinin örneklediği gibi insanlar olmadığını söylemiyorum, benim tartıştığım, “Eğer Yahudi’ysen ve Hasidik olarak büyüdüysen cahilsindir!” tabii ki değil!
Daha önce Hasidik bir düğünde bulundum. Gerçekten bu insanlar eğlenmek ne demek biliyor. Hiçbir eğlence yerinde ben böyle bir eğlence görmedim. Kimseyi de dışlamıyorlar. Onların giydiği üniformayı giymeyen, basit bir Yahudi olmama rağmen onların kutlamasının bir parçasıydım ve herhangi birinden hiçbir farkım yoktu. Dizideki, “Eğer bizim takımda değilsen, bizden değilsin!” görüşünü doğru bulmuyorum.
Son olarak dizinin çok takdir edilmesi gereken ama maalesef onu da bir hayli sert sunan “Talmud şöyle der…” replikleriydi. Talmud, Tora’nın muazzam bir kısmı olmasına rağmen, muazzam bilgiler içermesine rağmen, çok sert ve katı kurallar içeren bir kitap gibi gösterilmekte. Yahudilik, şunları yap bunları yapma değildir. Tabii ki sınırlarını bilmek güzel bir şey fakat bundan ibaret değil ve ortada herhangi bir zorbalık yok.
Kişisel görüşüm, Yahudilik ve Hasidik geleneğini ayrı ayrı değerlendirmemiz gerekiyor. Bu dizinin gösterdiği bazı ekstrem şeyler, Hasidik geleneğine ait hassas şeyler. Gerçek bir Yahudi Hasid tarafından bu kuralları öğrenirseniz, ne kadar muazzam ve ince olduklarını fark edebilirsiniz. Fakat eğer bu sizin hayatınızı daha iyi bir noktaya götürmüyorsa, bir eziyet oluyorsa, o zaman ne gerek var? Elinden geleni yapan bir Yahudi olmak ve her gün daha iyi bir Yahudi olmak daha güzel bir başlangıç olabilir.
