Avrupa Birliği tarafından finanse edilen İzmir Yahudi Kültür Mirası Projesi, ´Yahudi Mirası Ziyaret Merkezi´nin planlanmasını gerçekleştirme yolunda önemli bir adım daha atıyor.
İzmir Yahudi Kültür Mirası Projesi Müdürü Nesim Bencoya, “13 yıl önce Eski Yahudi Mahallesi’nin tarihi yapıların çoğu yıkıktı” diyor ve devam ediyor:
“Geriye kalan dokuz sinagogdan altısı ise ya yıkılmış ya da çatıları, zeminleri çökerek harap olmuştu. O mekanlara girmek bile imkansızdı. Bir defasında bir sinagogun kadınlar bölümü sırtıma çöktü. Kalan üç sinagog ise dini uygulamalar için kullanılmış ve halen kullanılmakta.
O zamandan beri uzun bir yol katettik. İzmir Musevi Cemaati Vakfının büyük özverisi, Büyükşehir Belediyemizin finansmanı ile İzmir'in ünlü Hahambaşısı Rav Palaçi'nin anısına Beit Hillel Sinagogunu restore ettik. Bugün bu mekân ‘Rav Palaçi Anı Evi’ olarak haftanın her günü hizmet vermekte ve İzmir Yahudi Kültürünün tanıtımını aktif bir şekilde gerçekleştirmektedir. Bu şekilde Pırlanta Üçgeninin üçüncü ayağını yaşatmış, cemaatimize bir gurur kaynağı sağlamış hem kentin belleğine hem de İzmir Kent Merkezi Turizmine kazandırmış olduk.
Bir diğer mihenk taşı Tarihi Portekiz Sinagogunun tahsis karşılığında Ege İş Adamları Derneği tarafından restore edilip, Kemeraltı’na önemli bir kültür ve etkinlik merkezi olarak kazandırılması oldu.
Diğer bir başarı da Sefarad göçünden sonra İzmir'in en eski sinagoglarından biri olan Etz Hayim Sinagogunun korunması oldu. Bu koruma çalışması, İzmir Kalkınma Ajansı finansmanı ve İzmir Musevi Cemaati Vakfı'nın kendi mali kaynakları ile gerçekleştirildi. Tamamlanmasıyla hem profesyonellerin hem de ziyaretçilerin hayranlığını uyandıran bu sinagog Kemeraltı’da sanatsal performansların merkezi haline geldi. Sanat galerisi ve gösteri salonu ile birlikte, sinagog binası uzun süredir ihmal edilmiş olan Havra Sokağı civarına İzmir Musevi Cemaati Vakfının önderliğinde kültürel bir canlılık katarak cemaatimizin İzmir’in kültür ve sanat sahnesindeki duruşunu güçlendirdi.
Etz Hayim Sinagogunun konservasyon çalışmaları devam ederken yıkık olan Tarihi Hevra - Talmud Tora Sinagogunun kurtarılması için hibe başvurumuz kabul edildi. Çalışmalara hemen başlanırken Tarihi Hevra Sinagogu tamamen yıkılmaktan kurtarılan üçüncü sinagog oldu. Günümüzde mekan molozlardan temizlendi, geçici bir çatı ile kapatıldı ve duvarlar güçlendirildi. Tarihi Hevra Talmud Tora Sinagogu ibadetlerde kullanılmamakta; Etz Hayim gibi ziyaret yeri olarak hizmet vermekte ve sanatsal performanslara ev sahipliği yapmakta.
Hevra - Talmud Tora'daki kurtarma çalışmalarının sonucundan büyük heyecan duyarak, çatısı çöktükten sonra sadece dört duvarı kalmış olan bitişikteki Forasteros Sinagogunun kurtarma çalışmalarına da destek bulduk. Koruma Kurulunda uzun bir prosedürel süreçten sonra kurtarma çalışmalarına başlamak üzereyiz.
Forasteros'un kurtarma çalışmaları, Eski Yahudi Mahallesi'ndeki sinagoglar yerleşkesinde yeni bir gerçeklik yaratacak. Tüm yerleşkeyi ziyarete açık hale getirecek ve kümelenmiş sinagoglar arasında gezilebilecek.
Kurtarma ve koruma çalışmaları yaparken, bir başvurumuza daha olumlu cevap aldı. Avrupa Birliği tarafından sağlanan bu hibe bir bölümü çökmekte olan La Senyora Sinagogunda kurtarma çalışmasında kullanılacak. Forasteros ile Hevra - Talmud Tora sinagoglarının restorasyon planlarını finanse eden de bir Avrupa Birliği hibesiydi.
Bu iki sinagogun planlarını hazırlayacak koruma uzmanı restorasyon mimarlığı şirketi ile anlaşma yapmış olduğumuzu ve planlama çalışmalarının başladığını duyurmaktan mutluluk duyuyoruz. Bu projeler için yardımlarını esirgemeyen danışmanlarımız Felicitas Heimann Jelinek ve Naor Mimar ve proje yüklenicisi Umart Mimarlık ile takdire şayan bir koruma ve restorasyon işi gerçekleştirmeyi umuyor ve bu çalışmaların İzmir Yahudi Cemaati için bir gurur ve gelir kaynağı yaratacağına inanıyoruz.”
