500.Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi yeni bir projeye start veriyor. ´Köklerimizi Arıyoruz´ projesi, aile soyağaçlarını bilmek isteyen Türk Yahudilerine ve Türkiye kökenli Yahudilere önceki nesillerini bilme imkanı sunacak.
Yurt dışında şimdiden büyük ilgi görmeye başlayan projeyi, 500. Yıl Vakfı Başkanı Silvyo Ovadya ve projede görev alacak Müze gönüllüleri Emel Benbasat ve Selim Kastoryano’dan dinledik.
Silvyo Ovadya: Gerek Müze’yi ziyaret edenler arasında gerekse Hahambaşılığa başvuru yapanlar arasında, aile soyağaçlarını öğrenmek isteyen çok kişiyle karşılaşıyoruz. Her hafta neredeyse 3-4 talep alıyoruz bu yönde. Örneğin, geçen hafta Müze’ye gelen Panamalı bir ziyaretçi, Urfalı büyükbabasından bahsederek, köklerini aradığını söyledi. Üç gün sonra Müze’yi altı Fransız genç ziyaret etti. Aralarında biri “Büyükbabamın, Nedim Yahya’nın da çok yakın arkadaşıydı. Bizim kökenlerimiz burada. Babamla, köklerimizi bulmak için araştırma yapıyoruz” dedi. Bu isteklerle gelen kişilere yardımcı olamamak bugüne kadar bizi rahatsız ediyordu.
Türkiye’de yaşayan Yahudiler, az ya da çok, bir şekilde köklerine ait bilgilere sahipler. Ancak yurt dışındaki Türk Yahudilerinde çoğunlukla eksik bilgi var. Bu kesim, belli bir yaşa geldikten sonra da bu eksikliği tamamlamak için arayışa geçiyor. Özellikle Türkiye’ye ziyarete geldiklerinde bu arayışları iyice depreşiyor.
Bugün Türkiye’de 15-16 bin civarında Yahudi yaşıyor, ancak tarihe baktığımızda bu sayının çok daha fazla olduğunu ve dünyanın farklı noktalarına çok ciddi göçler olduğunu görüyoruz.
Silvyo Ovadya, projenin karşılaştığı sorunlardan da kısaca bahsetti:
“Projenin uygulaması çok da kolay değil. Öncelikle projenin yasal yönlerini incelemek zorunda kaldık. Kişisel verilerin korunması kapsamında, birkaç hukukçu ile görüşüp, bilgi aldık. Bunun sonucunda ‘Köklerimizi Arıyoruz’ uygulaması ile ilgili vurgulanması gereken ilk nokta şu: Katılmak isteyenlerin, elde ettikleri bilgileri, hiçbir ortamda paylaşmayacaklarına/ yayınlamayacaklarına, paylaşmaları durumunda tüm sorumluluğun kendilerinde olacağına dair onay vermeleri ve bir form imzalamaları gerekiyor. Soyağacı bilgilerinin paylaşımı ancak ve ancak, listede yer alan ve hayatta olan kişilerin onay vermesi durumunda olabilir; o da tabii ki soyağacı talebinde bulunan kişinin sorumluluğudur.”
Ovadya, Müze kapsamında Emel Benbasat ve Selim Kastoryano’nun yapacakları çalışmalarla hem yurt içinden hem de yurt dışından gelecek talepleri karşılamaya çalışacağını belirtti.
Tarihte ailelerin çok dağıldığını belirten Ovadya, “Özellikle 1.Dünya Savaşı döneminde Fransa’ya büyük oranda göç oldu. Güney Amerika da, Türk Yahudi Toplumundan büyük oranda göç aldı. Aynı oranda olmasa da ABD’ye de gidenler oldu. İsrail’in kurulmadan önce olduğu kadar, devletin kurulmasının ardından da önemli sayıda göç yaşandı. Dolayısıyla bu ülkelerden köklerini araştırma açısından büyük talep olacağına inanıyoruz. Gelen bütün talepleri – tabii ki imkanlarımız dahilinde – karşılamaya çalışacağız. Maalesef, her talebe yanıt verebileceğimizin garantisi yok” dedi.
Emel Benbasat, özellikle hangi bölgelerin arşivlerinin ulaşılabilir olduğu konusunda bilgilendirme yaptı:
“İstanbul, İzmir, Edirne bölgelerinin arşivlerine ulaşabilmemiz mümkün. İsrail Ulusal Arşivinden de faydalanarak bu bölgelerin kayıtlarına rahatlıkla ulaşabiliyoruz. Ancak Urfa gibi Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin cemaatleri maalesef kayıt tutmamış. Dolayısıyla bu bölgeye ait bir talep gelirse, maalesef yanıt veremeyeceğiz. Onun dışında da bazı cemaatlerin arşivleri yangınlar, su baskınları gibi felaketlerle de zarar görmüş. Dolayısıyla ulaşabileceğimiz kayıtlar sınırlı…”
Selim Kastoryano da çalışmanın Misak-ı Milli sınırlarıyla kısıtlı olduğunu belirterek, “Maalesef Selanik Yahudileri, Rodos Yahudileri gibi Osmanlı dönemi cemaatleri çalışma kapsamımızda değil. Biz sadece 1923 sınırları içindeki cemaatlere odaklanıyoruz” dedi.
Kastoryano, özellikle böyle bir araştırmaya katılmak isteyen Türklere yönelik bir hatırlatma yapıyor:
“Aile soyağacının araştırılması isteyen Türk vatandaşlarının, alt-üst soyağacını göndermesi araştırmaya büyük katkı sağlar. Alt-üst soyağacına e-devlet üzerinden ulaşılabiliyor. Başvuru yapan kişinin, e-devletten bu bilgiyi alıp bize iletmesi, araştırma sürecini hızlandırır, detaylandırmamıza yardımcı olur.” Yurt dışından başvuranlarla araştırma sürecinde sıkça soru sorduklarını belirten Kastoryano, “Ara ara kendilerine e-posta ve/veya whatsapp üzerinde soru sorarak, araştırmamızı yönlendiriyoruz” diyor.
Ovadya, araştırmanın bağış karşılığında yapıldığını belirtiyor: “İsteğimiz, 100 dolar karşılığından Türk Lirasının, 500. Yıl Vakfının hesabına yatırılması…”
Projeye katılmak isteyenler için e-posta: [email protected]
Projeye katılmak için 500.Yıl Vakfı Hesap Numaraları:
Şişli/Garanti Bankası TL :TR75 0006 2000 1520 0006 2925 53
