Seçim sonuçları açıklandığı andan itibaren İsrail halkı ve basını sonu gelmeyen yorumlarla hareketli saatler yaşıyor. Sonuçları sevinçle karşılayan sağcı kesimin yanında halkın diğer yarısı (neredeyse yüzde ellisi) neticelerden sonra şaşkınlık, korku ve ‘demokrasinin sonu geldiği’ endişesi içinde.
Netanyahu bloğunun 64 iskemle kazanması neden bu kadar önemliydi?
Bu seçimler, ülkede büyüyerek değişen Yahudi demografik ve sosyolojik eğilimleri, demokratlar, laikler, ılımlılar ve İsrailli Araplar için diğer aşırı sağcılarla birlik kuracak Bibizm'in ele geçirilmesini engellemek veya en azından geciktirmek için son fırsattı. Seçim sonuçları, diğer sol partinin seçmenlerinin sayısına neredeyse eşitti. Öyleyse sağın çoşkusu neden bu kadar büyüktü?
Bu konuda İsrail basına değinmeden önce, New York Times yazarı
Thomas L. Friedman’ın çok yerde paylaşılan makalesinden birkaç cümleyle söz edebiliriz: “The Israel we knew is gone /Bugüne kadar bildiğimiz İsrail artık yok.”
“Likud lideri Bibi Netanyahu'nun yeniden iktidara getirdiği koalisyon, ABD kabusunun İsrail'deki karşılığı. Bu koalisyon, İsrail siyasetinin normlarının ve sınırlarının dışında sayılan bazı ırkçı, Arap karşıtı Yahudiler dahil olmak üzere ultra-Ortodoks liderler ve aşırı milliyetçi politikacıların ittifakıdır. Netanyahu'nun bu aşırılık yanlılarının desteği olmadan bir çoğunluk koalisyonu kurması neredeyse imkansızdı. Netanyahu bizzat kendisi, Ben Gvir'in Yahudi Gücü Partisi ile Dini Siyonizm Partisinin lideri Bezalel Smotrich’i (pek çok İsrailli için şok edici bir şekilde) ülkedeki en büyük üçüncü parti haline getiren ve Likud’un ihtiyaç duyduğu müttefikleri verendi.
Netanyahu'nun Likud'daki müttefiklerinin çoğu, iddia edilen suç davranışı ve yalan konusunda onunla aynı düşünmediğinden, Bibi, kendi davasını iptal etmek ve yeni bir yasa çıkarmak için yeterli oyu almaya çalıştı.”
***
•İsrail basını günlerdir seçim sonuçlarının analizi yapmakla birlikte, İşçi Partisi lideri Merav Michaeli’yi Meretz ile birlik olup, tüm uyarıları ve ricaları görmezden gelerek, sol bloku büyük hüsrana uğratmakla, Başbakan Lapid’i ise sol kesimi yeteri kadar birbiriyle birleştirmeye çaba göstermemekle suçladı.
•Bir ilginç haber ise Benny Gantz’ın şu açıklaması oldu: “Seçimlerin sonuçları net, dolayısıyla onları kabul etmeli, saygı göstermeli ve bir demokraside davranmamız gerektiği gibi davranmalıyız. Kanımca İsrail Devleti bloklar arası bir merkez partisi gerekmektedir. Bilhassa bu günlerde bunun potansiyeline inanmamız lazım.”
•Seçimlerden dakikalar sonra Globes gazetesinde yayınlanan habere göre,
Tel Aviv Bölge Savcılığının yaklaşık iki hafta önce Eyalet Savcılığına ve Hükümetin Hukuk Danışmanına, Ben Gvir’in , Tel Aviv Sergi Merkezi'nde Arap güvenlik görevlileriyle karşı karşıya geldiği belgelendikten sonra açılan soruşturmayı rafa kaldırmasını tavsiye ettiğini öğrenildi. Nihai kararın Devlet Savcısı ve Hükümetin Hukuk Müşaviri tarafından verilmesi bekleniyor.
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, seçimlerden hemen sonra Başbakan Yair Lapid'i "özgür ve adil seçimler" için İsrail'i övmeye çağırdı. Ayrıca, Lapid'e dışişleri bakanı olarak görev yaptığı kısa görev süresi boyunca yaptıkları ortak çalışmalar için teşekkür etti. Başbakan Lapid, Blinken ile yaptığı görüşmede, ABD ile İsrail arasındaki ilişkinin gücünü bir kez daha teyit etti ve Batı Şeria güvenlik durumu ile oradaki gerilimler konusundaki derin endişesini vurguladı. Blinken’a göre, tüm tarafların bunu durdurmak için harekete geçmesi gerekiyor. ABD’de seçim sonuçları ve özellikle Itamar Ben Gvir’in yeni hükümette kıdemli bakan olarak atanma olasılığı konusunda endişeli olduklarını da paylaştı.
Her zaman optimist ve gülümsemeyi bırakmayan Lapid, başlattığı liberal değişim ilkelerine devam edemiyecek. Hafta sonu yayınlanan yorumların birinde “Netanyahu hükümetinin en fazla bir veya bir buçuk yıl dayanacağını var sayıyorum” dedi.
Kaynaklar: Yediot Ahronot haber sitesi, Maariv gazetesi, Globes gazetesi, Haaretz gazetesi yazarı Uri Meshgav, Jerusalem Post
