Yaklaşık yedi yıl kadar önce, ilk yazımı enflasyon üzerine yazmıştım. Yıllar hızla gelip geçti, enflasyon da bir hayli ilerlerdi. Şimdi 2023 yılına yaklaşırken, önümüzdeki yılın planları yapılıyor. ABD ve AB Bölgesinde enflasyon yavaş yavaş düşmeye başlıyor. Fakat 2023 yılının özellikle ikinci yarısından sonra, yeni bir bela ile karşı karşıya kalabiliriz; işsizlik.
Pandemi süreci ile patlak veren enflasyonun temel nedenlerini daha önce anlatmıştım. Arz talep ve üretim tarafında dengenin bozuluşu, navlun sisteminin tamamen çökmesi gibi nedenler, son 100 yılda 8,5 kat artan nüfusunun beslediği enflasyonu açığa çıkardı. Uzun yıllardır Çin’in dünyaya yaptığı en büyük ihracat olan dezenflasyon artık geçersizdi.
Şimdi, her gün daha da akıllı hale gelen robotların dünyasında yaşıyoruz. Yıllar önce yine bu köşede Amerikan 10 yıllıkları ve Boston Dynamics rüyası isimli yazımda, yaklaşan tehlikeyi söylemiştik. O yıllarda Boston Dynamics robotları zaman zaman sosyal medyada komik video olarak paylaşılıyordu. Geçen çok da uzun olmayan sürede, artık bu robotlar çok daha akıllı bir hale geldi.
AI ile birlikte tam otomatik sürüş sağlayan otomobillerin oranı giderek artıyor. Bu konuda en büyük tehlike altında olanların uzun mesafe şoförleri olduğunu söylemeye herhalde gerek yok.
Kapitalizm yine de önceliği, en yüksek maliyetlerden kurtulmaya harcıyor. Üzüm kabuğunu soyup tekrar diken robotu izlemeyen yoktur sanırım. AI teknolojileri ve robotlar ağırlıklı olarak doktorlar üzerine de yoğunlaşıyorlar. Çünkü bu üreticiler ABD’de doktorların aldığı yıllık 500 bin dolar üzeri gelire göz dikmiş durumda. Yıllık 75 bin dolar kazanan şoför onların hala önceliği değil.
2022 yılı enflasyonun damga vurduğu bir yıl oldu. Şimdi FED’in faiz artırımlarının ardından yavaş yavaş enflasyonu yeniyoruz. Önümüzdeki senenin ikinci yarısından itibaren enflasyonun özellikle ABD’de sert şekilde geri gelmesini bekliyorum. Dolayısıyla seneye artık daha da rahatlamış olabiliriz ancak artan faiz oranlarının ekonomi üzerinde yarattığı tahribat büyük bir ihtimalle karşımıza işsizlik olarak çıkacak.
Daha şimdiden ABD’de birçok kurumda toplu işten çıkarmalar yaşanmaya başladı. Önümüzdeki yıl, enflasyon sonucu artan ücretlerle birlikte birini istihdam etmek daha da maliyetli hala gelecek. Faiz artışlarının soğuttuğu ekonomi ise başka bir neden. Tüm bunların ışığında, bir yandan da ağır ağır ama çok güçlü gelen robotik devrim yaklaşıyor. Dolayısıyla sade vatandaş için dünyanın önümüzdeki 20 yılda daha kolay olmaması için maalesef çok fazla nedenimiz var.
Tüm bunlar yaşanırken dünyanın hala çok büyük bir kısmı eğitimsiz, gelişmekte olan ülkelerde üniversite eğitimi alamayan milyonlar, gelişmemiş ülkelerde ise içilebilir su bulamayan milyonlar var.
20. yüzyıla kadar insanın bir ekonomik değeri en azından savaşabildiği sürece hep vardı. Fakat geldiğimiz noktada robotlar neredeyse birçok konuda bizden iyi. Orta sınıfın robotlarla çok ciddi bir savaşı olabilir. Zannediyorum bu savaşta robotlar, kapitalizmin yanında savaşacaklar.
