•Son yıllarda bu üç grup ideolojik olarak “ulusal cenahta” birleşti ve özellikle dinci-Siyonist ittifakın aşırı milliyetçi, Büyük İsrail vizyonuna bağlı kaldı. Söz konusu vizyon dini inançlarına göre kendilerine vadedilen topraklardan asla vazgeçilmemesini ve devleti Ortodoks Yahudilik mezhebine daha da yaklaştırmayı içeriyor. Netanyahu´nun Likud partisi de, kendisini açıkça dinci Siyonizm ile özdeşleştiren çok sayıda üyeye sahip. •2016 yılında Pew tarafından yapılan bir araştırmaya göre Haredi´lerin yüzde seksen dokuzu Yahudi ritüel hukuku ve uygulamaları, yani Halaha ile demokratik ilkeler arasında bir seçim yapılması ve Halaha´nın “öncelikli” olması gerektiğine inanıyor. BERNARD AVİSHAİ, The New Yorker (www.fikirturu.com)
Bu Haftanın “Takılanlar”ı
Netanyahu’nun İsrail’i, yozlaşmış sağcı bir siyasetçinin, ideolojik müttefiki olmaması gereken aşırı dinciler tarafından kendi gündemleri için desteklenmesi bakımından Trump’ın Amerika’sını andırıyor. Trump için Evanjelikler neyse, Netanyahu için de Kahanist aktivistler ya da ultra-Ortodoks paralel toplumlarında daha münzevi olan dindar sağ odur.
İsrail’de demokrasinin geleceği risk altında. Göründüğü kadarıyla, yakın gelecekte siyaseti on yıllardır karakterize eden demokratik ve totaliter unsurlar arasındaki çelişki değil, iki tarafın eşit düzeye gelmesi. Liberal-seküler ve milliyetçi-dindar eğilimler arasında yoğunlaşan bir kültür savaşı yakın ve kesinlikle çok daha fazla liberal ve solcu genç ülkeyi terk edecek. Faşizmin yükselmesi ağır bir tabloyu karşımıza çıkarabilir. Bunun sonunda işgalin sona ermesine yol açıp açmayacağını değerlendirmek zor. O zaman belki de Batı sonunda mevcut desteğini çekebilir. İkiyüzlü statükoya geri dönüş pek mümkün görünmüyor çünkü sağcı, milliyetçi eğilim sadece siyasette değil, toplumda da gerçekten güçlü. Ben Gvir’in siyasi sınıftan değil sokaktan gelmesi, yükselişini özellikle önemli kılıyor. Belki de beş yıl içinde başbakan olacak, bunu göz ardı edemezsiniz. Filistinlilerin buna karşı koyacak gücü yok. Ancak şu anda Anayasa’ya yapılan saldırıyı ya da LGBT+ düşmanı politikaları protesto eden siyasi merkez ve sol-liberaller onlarla ittifak yaparsa, o zaman gerçek bir karşı hareket olabilir. Giderek daha fazla gencin askerlik hizmetini reddetmesi ve Yahudi toplumunun ancak Filistinlilere uygulanan baskı sona erdiğinde gerçek bir demokraside yaşayabileceği konusunda daha büyük bir fikir birliği oluşması gerekecek. Bu genel krizde yatan fırsat budur, ancak bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini ve ne zaman gerçekleşeceğini bilmenin bir yolu yok.
Wieland Hoban - Barış İçin Yahudilerin Sesi (Jüdische Stimme für gerechten Frieden im Nahost) Yönetim Kurulu Başkanı - Ezgi GÜNEYTEPE
https://www.birgun.net/haber/netanyahu-halkina-da-savas-acmis-durumda-417838
“Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Aralık 2022’in sonunda göreve başlayan yeni koalisyon hükümeti, sıklıkla “aşırı sağ” olarak nitelendiriliyor. Koalisyonun yüz yirmi milletvekilinden oluşan Knesset’teki otuz iki üyesi, teokratik cemaatlerin siyasi kolları olan sözde dini partilerin mensuplarından oluşuyor. Bu partiler ve partilerin fraksiyonları üç gruba ayrılabilir: On dört milletvekili ile en büyük ittifak, ataları yeni kurulan İsrail devletinde İngiliz Mandası’nın sağladığı evlilik, defin, din değiştirme ve diyet yasaları ile devlet destekli dini okullar üzerindeki denetim gibi hahamlık ayrıcalıklarını muhafaza etmeye çalışan, ancak 1967’den bu yana Batı Şeria yerleşimcilerinin mesihçi iddialarının etkisinde kalan dinci Siyonizm’dir. Yedi milletvekili bulunan Haredi ya da ultra-Ortodokslar, çoğunlukla Kudüs ve çevresinde yaşayan, kendisini diğer dini gruplardan ayıran toplulukları temsil ediyor. On bir milletvekiline sahip olan Şas, Kuzey Afrika ve Orta Doğu’dan gelen, daha yoksul ve daha az eğitimli göçmenleri temsil eden popülist ve elit karşıtı bir parti.
Son yıllarda bu üç grup ideolojik olarak “ulusal cenahta” birleşti ve özellikle dinci-Siyonist ittifakın aşırı milliyetçi, Büyük İsrail vizyonuna bağlı kaldı. Söz konusu vizyon dini inançlarına göre kendilerine vadedilen topraklardan asla vazgeçilmemesini ve devleti Ortodoks Yahudilik mezhebine daha da yaklaştırmayı içeriyor. Netanyahu’nun Likud partisi de, kendisini açıkça dinci Siyonizm ile özdeşleştiren çok sayıda üyeye sahip.
2016 yılında Pew tarafından yapılan bir araştırmaya göre Haredi’lerin yüzde seksen dokuzu Yahudi ritüel hukuku ve uygulamaları, yani Halaha ile demokratik ilkeler arasında bir seçim yapılması ve Halaha’nın “öncelikli” olması gerektiğine inanıyor.
Netanyahu, endişe verici bir şekilde Yahudi Gücü adlı dinci-Siyonist bir grubun lideri olan ve yargı tarafından elliden fazla suçlama ile karşı karşıya kalan bir avukat ve yerleşimci Itamar Ben Gvir’i Ulusal Güvenlik Bakanı olarak atadı.
Ben Gvir, ırkçılığa teşvik ve bir Yahudi terör örgütünü desteklemekten hüküm giymişti; bu yüzden İsrail ordusu tarafından askere alınmamıştı. Ben Gvir ayrıca Kudüs’teki Harem-i Şerif’te Yahudilerin herhangi bir kısıtlama olmaksızın ibadet etmesini savunuyor. Harem-i Şerif’teki camilerin idaresinden sorumlu olan İslami yetkililer, teamüllere uygun olarak Yahudilerin burayı ziyaret etmelerine olanak verse de ibadet grupları oluşturmalarına izin vermiyor. Hudut Polisi ise rutin olarak bölgede düzeni sağlamakla görevlendiriliyor. Ancak hükümetin kurulmasından sonra Knesset’e yapılan ve emniyet güçlerinin idaresini düzenleyen yasanın oylanması sonucunda hudut polisi artık bağımsız bir emniyet müdürü yerine Ulusal Güvenlik Bakanı Ben Gvir’in doğrudan denetimi altına girdi. Koalisyon ayrıca Temel Yasaları değiştirerek işgal altındaki topraklarda sivil idarenin denetimini savunma bakanlığından aldı ve bu işi Savunma Bakanlığı’ndan oluşturulan başka bir bakanlığa devretti. Koalisyon bu görevi, yerleşimci hareketinin bir başka dinci-Siyonist lideri olan ve aynı zamanda maliye bakanı olarak atanan Bezalel Smotrich’e verdi.
Dahası da var. Koalisyon, geçtiğimiz yıl vergi kaçakçılığı suçlaması karşısında ertelenmiş bir hapis cezasını içeren bir savcı-sanık uzlaşmasını kabul eden Şas lideri Aryeh Deri’yi hem sağlık hem de içişleri bakanı olarak atadı. Bu atamanın yapılabilmesi için koalisyon ilk olarak Temel Yasalarda değişiklik yaparak, cezası ertelenen ve fiilen cezaevinde bulunmayan bir kişinin bakanlık görevinde bulunmasına izin verdi. Ancak koalisyon anlaşması, Temel Yasalarda Yargı’nın herhangi bir Knesset yasasının anayasaya uygunluğuna ilişkin hüküm verme yetkisini sınırlayan, yani yargıyı yürütmeye tâbi kılan başka değişiklikler yapılmasını da taahhüt ediyor. “Geçersiz kılma maddesi” olarak adlandırılan bu değişiklik, Knesset’in basit çoğunluğuna Yüksek Mahkeme’nin itirazlarını geçersiz kılma yetkisi verecek.
Ultra-Ortodoks partiler de göz ardı edilmedi. Koalisyon, “Tevrat öğrenmenin Yahudi halkının mirasının temel bir unsuru olduğunu” belirten yeni bir Temel Yasa çıkarmayı taahhüt ediyor. Burada kastedilen, Tevrat ve Talmud üzerine eğitim alan ancak dörtte birinden fazlası matematik, fen bilimleri ya da İngilizce eğitimi almayan öğrencilerin askerlik hizmetinden genel olarak muaf tutulması. Bu muafiyet Yüksek Mahkeme tarafından 2017 yılında iptal edilmişti. Knesset’in finans komitesinin yeni seçilen başkanı ultra-Ortodoks lider Moshe Gafni, Kral Davut döneminde olduğu gibi “halkın yarısının Tevrat okuyacağını, yarısının da orduda görev yapacağını” dile getirdi. Maliye Bakanlığı’ndaki ekonomistler ultra-Ortodoks cemaatlerin devlet bütçesinden yaklaşık altı milyar dolar elde edeceğini tahmin ediyor, ancak çoğu orduda görev yapan laik İsrailliler kişi başına ultra-Ortodokslardan altı kat daha fazla vergi ödüyor.
Koalisyon ayrıca dinci-Siyonist lider Avi Maoz’a laik okullar da dâhil olmak üzere bazı okul müfredatlarının denetimini üstlenme yetkisi vermeyi kabul etti. Ayrıca Koalisyon, Yahudilere inanç ve kan bağından dolaylı derhal vatandaşlık veren Geri Dönüş Yasası’nda değişiklik yaptı. Kan bağı kriterinin “bir Yahudi’nin çocuğu ve torunu” yerine sadece “bir Yahudi’nin çocuğu” olarak değiştirilmesi hahamlara göçmenlerin inancının sağlamlığını test etme yetkisi veriyor. Böyle bir düzenleme, birçok sığınmacının göç etme imkânını kısıtlayacaktır, zira Ukrayna’dan gelen binlerce mülteciden bazıları laik olabilir veya ebeveynleri Yahudi olmayabilir, ancak büyükbabaları veya büyükanneleri Yahudi olabilir. Diğer değişiklikler Sahra altı Afrika’dan gelen mültecilerin gözaltı kamplarında tutulmalarına itiraz etme haklarını ellerinden almayı öngörüyor. Başka bir deyişle Dinci Siyonizm, ilahi seçilmişlik kavramını devlet gücüyle harmanlıyor.”
Bernard Avishai, The New Yorker
https://fikirturu.com/jeo-strateji/israil-bir-tur-yahudi-seriat-devleti-mi-oluyor/
İsrail’de korkulan oldu. Normalleşme sürecini baltalayan Bibi, yargıyı zayıflatmayı amaçlıyor. Mitvim Dış Politika Analisti Touval, “Bibi’nin yargı sistemini ve demokratik yapıyı yok edecek bir dizi yasama planı var” diye konuştu.
https://www.birgun.net/haber/yargi-darbesi-ofkeli-halki-sokaga-doktu-bibi-kabusu-418243
https://www.youtube.com/watch?v=D73JyuI7Jyg
Tam ortalık biraz sakinleşti diye düşünülürken 18 Ocak çarşamba akşamı ajanslara düşen bir haber bomba etkisi yaratmıştır.
Hatırlanacağı üzere, koalisyon ortaklarından Shas partisinin lideri Arye Deri’nin, hakkındaki yolsuzluk davasından hüküm giymiş olması nedeniyle yeniden bakan olması mümkün değilken, Netanyahu ile yapılan koalisyon pazarlığında kendisine bakanlık verilmesi şartı ileri sürülmüş ve bunun üzerine kendisi için özel bir kanun çıkarılıp yeniden bakan olmasının yolu açılmıştı.
Fakat muhalefet bu netameli durumu kabul etmemiş ve yasanın iptali için yüksek mahkemeye başvurmuştu. Tam da yüksek mahkemenin yetkilerinin törpülenmeye çalışıldığı bir dönemde mahkeme, muhalefetin başvurusunu karara bağlamış ve Deri’nin hakkındaki hüküm nedeniyle yeniden bakan olmasının mümkün olamayacağına hükmetmiştir.
Bu gelişme, yüksek mahkemenin hükümetin yargı reformu girişimlerine karşı bir cevap olarak algılanmış ve önümüzdeki süreçte hükümet ile devletin kurumları arasındaki gerilimin daha da artacağı yorumları yapılmaya başlamıştır.
Netanyahu ve koalisyon ortaklarının yüksek mahkemenin kararına karşı nasıl bir tavır takınacakları merakla beklenirken, olası bir karara direnme durumunda protestoların ülke çapına yayılacağı ve iktidar ile muhalefet arasındaki gerginliğin sokaklara taşarak sıcak çatışmaya dönüşebileceği tahmin edilmektedir.
Bakalım Netanyahu, ülkesini muhtemel çatışmalardan korumak için aklıselimle davranıp yargı kararına uyacak mı, yoksa kişisel menfaatleri için ülkesini ateşe atacak irrasyonel adımlar mı atacak?
Haydar Oruç
https://www.dirilispostasi.com/makale/13786562/haydar-oruc/israil-ic-savasin-esiginde
Kasım 2022 seçimlerinde Netanyahu ve radikal sağcı ortakları 120 milletvekilinin 64’ünü kazandı ve Knesset’te çoğunluğu elde etti. Geçmişte Filistinli çocukların yakılarak öldürülmesini kutlayan, suikaste uğrayan eski başbakan İzak Rabin’in arabasının amblemini çalıp, “bunu yaptık, devamını da yapabiliriz” imalı tehditlerde bulunan radikal sağcı Itamar Ben-Gvir gibi isimler oylarını yükseltip meclise girmekle kalmadı, Netanyahu, Ben-Gvir gibi radikal sağcı isimlere Güvenlik Bakanlığı gibi önemli pozisyonlar verdi.
Netanyahu hükümetinin ilk önceliklerinden biri uzun zamandır özellikle dindar Ortodoks cemaatlerine tanınmış ayrıcalıkları eşitlik ilkesine aykırı olduğu için iptal eden Yüksek Mahkeme’nin etkisini kırmak oldu. Yeni Adalet Bakanı, Ocak ayında hükümetin meclise getirmeyi planladığı yargı reform paketinin detaylarını kamuoyuyla paylaştı: Paketle, Yüksek Mahkeme’nin hukuka aykırı olduğu için iptal ettiği yasaları aynen yeniden kabul etme ve yürürlüğe koyma yetkisi meclise verilecek, hükümete tavsiye veren hukuk müşavirlerini doğrudan siyasiler atayacak, hükümetin yargıç atama süreçlerindeki payı arttırılacaktı.
Netanyahu hükümetinin önerisi çok basitti. Yüksek Mahkeme artık “yüksek” olmayacak, meclis çoğunluğu temel yasalara aykırı, insan haklarını ihlal eden yasaları rahat bir şekilde kabul edebilecekti. Örneğin, bu önerinin yasallaşması durumunda Arap partilerinin kapatılmasına ilişkin bir yasa kabul edilebilecek, Yüksek Mahkeme bunu eşitliğe ve hukuk devletine aykırı bulup iptal etse bile meclis iptal edilen yasayı aynen kabul ederek tekrardan yürürlüğe sokabilecek, böylece Yüksek Mahkeme kararının bağlayıcılığı yok sayılıp hukuka aykırı olmasına rağmen partiler kapatılabilecek.
Netanyahu’nun bu önerisi, İsrail demokrasisini temelden sarsacak bir öneri. Bir ülkede yasama organını bağlayacak, hukuka aykırı yasaları iptal edecek bağımsız ve üst merci bir yargı organı olmadığı zaman gerçek bir hukuk devletinden, anayasal bir demokrasiden bahsetmek pek de mümkün değil.
Fakat ülkenin bu duruma gelmesinin, demokrasinin son kalesinin hedef haline getirilmesinin tek sorumlusu da Netanyahu ve “kötü” arkadaşları değil.
Yunus Emre Erdölen
İsrailli göstericiler yazımın ilk başında sunduğum pankartın dışında başka pankartlar da kullandılar.
‘Utanç Hükümeti’
‘İşgalle Demokrasi Olmaz’
Bu gösterileri organize edenlerden olan ‘Siyah Bayrak Hareketi’ özellikle şunu vurguluyor: ‘Mücadeleye katılmak her İsraillinin görevi’.
Bu demokrasi ülkemizde neden medyada hak ettiği yeri almadı.
Neden göz ardı edildi?
Bunun iki sebebi var:
Birincisi bu gösterileri yapanlar İsrailliler yani Yahudiler. Bu Yahudiler Yahudi olan hükümete yani Netanyahu hükümetine karşı çıkıyorlar. Gösteri yapan Yahudiler belli gazetelerde özellikle haber yapılmadı ki zihinlerdeki Yahudi imajı zedelenmesin.
Sürekli kötü bilinmesi için uğraşılan Yahudiler bu eylemle bu kötülükten çıkacaklar, bu durum da İslamcı/Dinci kesim için çok tehlikeli olacak.
İkincisi de kötü örnek olmaması için.
Atılan sloganlara ve pankartlara bakınca bunu daha iyi anlıyoruz.
Olayın bir de başka yanı ise Netanyahu Yüksek Mahkemeyi ele geçirmek için yargı reformu hazırlıyor ve halk hiç beklemeden ‘özgürlüklerin kısıtlanmaması’ ve ‘hukukun partileşmemesi’ için sokaklara dökülüyor.
Sokaklara dökülenler cesaretli insanlar ve korku ikliminin oluşmaması için ellerinden geleni yapıyorlar.
Orta Doğu’da ‘barış’ nasıl sağlanır diye soru yöneltiyoruz, kanımca cevabı bu gösterilerde. Orta Doğu’da barış hukuka ve demokrasiye sahip çıkan bu halk gücüyle olacak.
Sinan Eskicioğlu
https://ocakmedya.com/diktatoru-devirmenin-zamani-geldi/
https://www.odatv4.com/makale/israil-teokrasiye-mi-donecek-267783
Takılan tweetler
İsrail'in 🇮🇱 Hahambaşısı, İsrailli bir şirket tarafından kök hücreler kullanılarak üretilen kültürlü etin “pareve” vejetaryen olduğuna ve süt ürünleriyle birlikte tüketilebileceğine karar verdi. Çizburger isteyen var mı?
https://twitter.com/AviKaner/status/1616071501047910401
https://twitter.com/LadinoXXI/status/1615091502262231048
Şalom Tayfa @baharfeyzan @selinsevindiren @arzovaone
https://twitter.com/istanbulekolu/status/1614306886932742145
Israel hukumetinde onemli bir catisma:
-Dun gece bir grup yerlesimci Bati Seria'da yakin zamanda olen dindar siyonistlerin dini lideri Rav Drukman'in adina bir yerlesim kurmaya basladilar.
-Israel kanunlarina gore de bu yerlesim hukuksuz.
-Maliye Bakani ve Savunma Bakanligi'nda bakan olan Dindar Siyonist partisi lideri Smotrich koalisyon anlasmasina gore Bati Seria'daki kontrolde soz sahibi oldugunu belirtti ve askerlere bu yerlesimi kaldirmamalari emrini verdi.
-Fakat Likud partisinden savunma bakani Galant bu kararin uzerine cikarak askerlere yerlesimi dagitmalari emrini verdi ve askerler de bu emri yerine getirdiler.
-Smotrich koalisyon anlasmasina uyulmadigini iddia ettigi bir aciklama yayinlayarak Galant'a sert bir cikis yapti.
Bu niye onemli:
1)Koalisyon anlasmalarinda Savunma Bakanligi'nin bu sekilde iki kisi ve parti arasinda bolunmesinin tehlikeli olacagi konusunda uyaranlar olmustu. Bu uyarilarin dogrulugu ortaya cikti.
2)Smotrich ondan beklendigi gibi davrandi ve yerlesimcilere destek verdi ama Likud da sorumlu davranarak ve ABD ve uluslararasi kamuoyunun tepkisini de goz ardi etmeyerek yerlesimi dagitmak konusunda irade gosterdi.
3)Bu ilerideki koalisyon catlaklarinin sadece bir fragmani.
https://twitter.com/gbehiri/status/1616416173092134913
İsrail'in en genç profesörü olan Profesör Abdulla Watad'ı tebrik ediyoruz. tıp, sadece 35 yaşında!
Geleceğin doktorlarına mesajı: "Başarılı olmak için 4 şeye ihtiyacınız var: irade, hedef, sıkı çalışma ve size inanan bir akıl hocası. Kendinize inanın ve çok ileri gidebileceğinizi bilin."
Seninle gurur duyuyoruz!
https://twitter.com/Israel/status/1615334516653973505
İsrail’i temsil eden büyükelçiler yıllık toplantılarını Azerbaycan’da düzenledi. Azerbaycan ile yakın ilişkileri olan Türkiye, İsrail ile üçlü yeni bir forum/blok oluşur mu?
https://twitter.com/karelvalansi/status/1615992953847029760
#WashingtonDC 'deki Türk Büyükelçiliği konutunda ABD'nin önde gelen düşünce kuruluşlarının, akademinin ve Yahudi liderlerin başkanları ile samimi bir toplantıda konuşan seçkin arkadaşım #Türkiye 'ın Dışişleri Bakanı @MevlutCavusoglu ile vakit geçirmek her zaman heyecan vericiydi. @TurkishEmbassy
https://twitter.com/RabbiMSchneier/status/1616053247868911616
Türk Büyükelçi Saffet Arıkan’ın Alman Yahudi çifti Holokost/soykırımdan kurtarışı:
Ekim 1942’de Berlin Yahudilerinin toplama kamplarına götürüldüğü esnada Türk Büyükelçiliği’nin 16 yıllık tercümanı Gertrud Sara Naphtali ve eşine Berlin’den deporte edileceği tebligatı ulaşır.
Uzun yıllar Berlin'de Türk Büyükelçiliği’ne hizmet eden Naphtali çiftinin ölüme gitmesinden vicdanen rahatsız olan ve engellemek isteyen Büyükelçi Arıkan’ın Alman makamlarına ısrarlı itirazı sonuç verir ve çifte Türk pasaportu verilerek Türkiye’ye gitmelerinin yolu açılır...
Alman makamlarını ikna için kullanılan dil ilginç:
Türk büyükelçinin Yahudileri korur gibi görünmek istemediğini ancak çiftin onlarca yıllılk hizmetinin hatrına ortada bırakmanın uygun olmayacağının altı çizilmiş.
Özetle Nazileri ikna için Türk Büyükelçi mecburen alttan almış..
https://twitter.com/ResuALKAN/status/1615019987164450816
https://aposto.com/s/lian-pensoyla-istanbul-sefarad-mutfagi-ve-mutfagin-apolitikasi
https://www.odatv4.com/makale/israil-de-turk-yahudi-olmak-kimse-bana-yamuk-yapmadi-267749
https://hasturktv.net/israil-demokrasisi-rafael-sadi/
https://www.milliyet.com.tr/skorer/mert-aydin-yazdi-gretele-karsi-erkeksi-dora-6891628
Bu yazıda bazı bölümleri özetlenen Walt ve Mearsheimer’ın İsrail Lobisi ve Amerikan Dış Politikası adlı kitapları, bu alanda yazılmış ve komplo teorisine kaçmayan ender eserlerden biri olarak dikkat çekmektedir. Kuşkusuz, bu kitaptaki iddialar İsrail’i kötülemek amacıyla yapılmamıştır. Ancak şu da var ki, demokratik ve laik rejimlerin pek de var olmadığı Ortadoğu coğrafyasında, herşeye rağmen insan haklarına saygılı, demokrasisini koruyabilen ve modern yaşama uygun bir siyasi düzen kuran az sayıdaki ülkeden birisi de İsrail’dir. Yahudiler de, dünya tarihinde en çok mağdur edilmiş halklardan biri olarak, kuşkusuz, tüm dünya devletleri ve halklarının desteğini hak etmektedirler. Bu bağlamda, yakın geçmişte Holokost gibi büyük bir trajediye maruz kaldığı için, İsrail Devleti ve Yahudilerin güvenlik politikaları konusundaki sert duruşlarını anlayışla karşılamak gerekmektedir. Bir varoluş mücadele vererek kendi devletlerini kuran İsrail halkı, şüphesiz ki, bunu korumak konusunda çok dikkatli ve özenlidirler. Bu nedenle, zaman zaman yanlış ve aşırı politikalar uygulansa da, İsrail’i her zaman korumak ve desteklemek gerekir. Bu, kesinlikle Filistin’e karşı olmak anlamına da gelmez ki, bu konuda iki devletli çözüm yönünde girişimler de bence hızlandırılarak sürdürülmelidir. Bu nedenle, Amerikalı Yahudilerin bu konudaki çabalarını da anlayışla karşılamak gerekir. Zira sayıca az olan gruplar, siyaset arenasında var olabilmek adına son derece organize ve dikkatli hareket etmeli ve kendilerine karşıt olan grupları önceden tespit etmelidirler. Aksi takdirde, kuşkusuz, siyasetteki etkileri sınırlı olacaktır. Sonuç olarak, bu konuda yazılan az sayılan eserden biri olarak, bu kitap, kesinlikle dikkatle okunmalı ve tartışılmalıdır. Bu konuda yeni ve daha kapsamlı çalışmalara da kesinlikle ihtiyaç duyulmaktadır.
