Roksi Levent
Rio de Janeiro, yalnızca Yahudi kurbanları değil Nazi rejimi tarafından benzer şekilde zulüm gören daha az bilinen grupları da onurlandıran yeni bir Holokost anıtının kapılarını geçtiğimiz günlerde ziyaretçilere açtı.
Küratörler, Rio'nun yüksek tepelerinden birinin üzerine inşa edilmiş, Sugarloaf Dağı ve Guanabara Körfezi manzaralı anıtın, değişik hedef kitleler için bir çeşit ‘ziyaret edilmesi gereken mekan’ haline gelmesini umuyor.
Küratörlerden Sofia Levy anıtın açılışı ile ilgili yaptığı açıklamada, “Nazizm yalnızca kurban edilmiş Yahudilerin tarihinden ibaret değildir. Esas hedef onlardı, ancak başkaları da zulüm gördü. Mesaj şu; bunun sizi ilgilendirmediğini asla düşünmeyin” dedi.
Merkez salonun arkasında bir tünel şeklinde tasarlanmış olan ana sergide kurbanların Holokost öncesi, sırası ve sonrasındaki hayatları tasvir ediliyor ve ziyaretçiler bu tünelden geçerek adeta bir zaman yolculuğunu deneyimliyor.
Holokost öncesi bölümünde, yakında kurban olacakların doğum günleri, gelenekleri ve günlük yaşamlarından kesitler renklendirilmiş fotoğraflar halinde sergileniyor. Fotoğraflardan birinde siyahi Alman aktör ve step dansçısı ve aynı zamanda bir komünist olan Hilarius görülüyor. Bir masada Nazilerin zulmüne kurban gitmiş grupların isimleri sergileniyor: sanatçılar, anarşistler, masonlar, Romanlar, Yehova’nın Şahitleri, eşcinseller ve engelliler. Ayrıca Hasidik ve Sefarad gibi özellikle hedeflenen belli başlı Yahudi grupların da isimleri yer alıyor.
Tünelin Holokost sırasındaki dönemi temsil eden ikinci bölümünde sepya tonlu ışıklandırma dikkat çekiyor. Yahudileri yasal olarak ikinci sınıf vatandaş yapan Nürnberg yasalarının metninin, Hitler Gençlik Örgütü üyelerinin ve Yahudilerin sahip olduğu dükkanları boykot etmeye teşvik eden bir tabela tutan bir adamın siyah beyaz fotoğraflarının altında tehcir trenlerini temsil eden bir demiryolu geçiyor. Toplama kamplarının ve cılız cesetlerin grafik görüntüleri görünmüyor; bunun yerine ziyaretçiler, Holokost kurbanlarının kendi ağızlarından anlattıkları hikayelerinin kayıtlarını dinlemek için yerdeki ayak izleri üzerinde durarak kendilerini mecazi olarak kurbanların yerine koyabiliyor.
Son bölümde, hayat, dehşetten kurtulacak kadar şanslı olanlar için renkli şekilde akmaya devam ediyor. Ailelerin arşivlerinden alınan videolar doğumları, kutlamaları ve yaşamın diğer olaylarını gösteriyor. İnteraktif bir ekranda Brezilya’da yeni yaşamlar kurmuş Holokost kurtulanlarının bilgileri ve fotoğrafları yayınlanıyor.
Anıt, güneydeki Curitiba şehrindeki bir müze ve Sao Paulo'daki bir başka anıtın ardından, Brezilya'nın on yıldan biraz daha uzun bir süre içinde açılan üçüncü Holokost odaklı mekan. Levy, aslında fikrin otuz yıl önce doğduğunu, fakat çalışmaların ancak Ocak 2018'de belediyeden alınan inşaat izniyle başlayabildiğini söyledi.
Brezilya’da başsavcılıkla birlikte kurduğu bir ihbar hattı aracılığıyla sosyal medyada hoşgörüsüzlük şikayetlerini yanıtlayan sivil toplum kuruluşu SaferNet'e göre, Brezilya'da 2 ila 3 bin arasında organize eylemciye sahip bir düzineden fazla neo-Nazi grubu var.
Brezilya Ulusal istatistik kurumu IGBE'nin son nüfus sayımına göre, Brezilya'nın Yahudi nüfusu 2010 yılında 107 bin civarındaydı. Birçoğu, 20. yüzyılda Avrupa'da oldukça yaygınlaşan antisemitizmden kaçan insanların torunları. Ayrıca 2010’daki nüfus sayımında kendini Siyahi olarak tanımlayanların sayısı 14 milyon, iki ırklı olarak tanımlayanların sayısı da 83 milyondu.
