•İsrail´de bu akşam insanlar yine, mahkemelerine ve hukuk sistemlerine sahip çıkmak için hükümeti -özellikle Netanyahu ve Levin´i- yoğun bir şekilde protesto ediyorlardı. Krize bir an önce bir ´orta yol´ bulunmazsa işin nereye evrileceği gerçekten muamma. Tüm bu tartışmaları kenara bırakırsak İsrail kurulduğundan bugüne, savaş hâli coğrafyasında özgür seçimleri gerçekleştiren ve demokrasisini işler hâle getiren ender Orta Doğu ülkelerindendir. Osmanlı´nın ardılı ve Manda rejimi ekseninde oturmuş bir hukuk sistemi mevcuttur. Yetki ve sorumluluğunu 1948 Temel Kanunu´ndan alan Yüksek Mahkeme odaklı bu krizin, kamuoyu baskısı ve ´kurumsallaşmış demokrasi´ olgunluğunda çözüleceğini ön görmekteyim; aksi, İsrail toplumu ve bugüne dek kazanılan demokratik hukuk devleti değerleri için büyük kayıp olur. Dr. Remzi Çetin - https://twitter.com/remzzicetin
Bu Haftanın “Takılanlar”ı
“İSRAİL’DE NELER OLUYOR?” / “İSRAİL’İN ‘HUKUK KRİZİNDE’ SON DURUM NE?”
İsrail siyasi tarihinin en tartışmalı krizlerinden olan “Yüksek Mahkeme Krizi” ile ilgili 18 maddelik bilgisel hazırladım. İlginizi çekeceğine ve faydalı olacağına inanıyorum.
1) Sağcı Likud’un lideri Binyamin Netanyahu’nun kurduğu İsrail’in 37. koalisyon hükümeti, 29 Aralık’ta göreve başladı. Bu hükümet, İsrail siyasi tarihinin en sağcı hükümetlerindendi. (Fotoğrafta, Beit Ha-Nassi/Cumhurbaşkanı konutunda 37. hükümetin üyeleri toplu olarak görülüyor)
1) Netanyahu’nun 37. hükümeti, çok geçmeden koalisyonun içindeki aşırı sağcı ortakların ilginç çıkışlarıyla gündeme geldi. Hükümetin Knesset’te yemin etmesinin üzerinden 1 hafta bile geçmeden Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir Mescid-i Aksa’da 15 dk’lık gövde gösterisi yaptı.
2) Gvir’in bu girişimi İsrail kamuoyundan da tepki çekmişti ancak asıl sorun bundan sonrasında patlak verecek ‘hukuk krizi’ydi. Başbakan Netanyahu’nun 2009’dan bugüne kurduğu (2021-22 ara dönemi saymazsak) Yüksek Mahkeme’nin görev, yetki ve sorumluluklarını sınırlama isteği vardı.
3) Ancak burada dikkat çeken nokta, hükümeti yeni oluşturmuş koalisyonun, bir yandan El-Aksa üzerinde gerginliği artırma isteği, diğer yandan da İsrail demokrasisinin kalelerinden olan Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini törpüleme girişimidir. Bu elbette, kendi tabanlarına da mesajdır.
4) Peki, Yüksek Mahkeme neden bu kadar önemli ve Yürütmenin hedefinde? Mahkeme, kurulduğundan bugüne aslında, sağcı hükümetlerin hep hedefindeydi çünkü mahkeme üyelerinin, yürütmenin görev alanına girdikleri ve çıkarılan yasa tasarılarına ‘yetki sınırını aşarak’ müdahale ettiği yönünde eleştiriler mevcuttu. Öyle ki mahkemenin, Filistinliler lehine aldığı özellikle 80’ler sonu, 90’lar boyunca ve 2000’lerin ilk yılları sayısız kararları vardır. Bu durum, yürütmenin üzerinde, mahkemenin gölgesinin oluştuğu argümanını da destekliyordu.
5) Mahkemenin yetkilerinin törpülenme girişiminin diğer nedeni ise Netanyahu’ya -ve hatta eşine- yönelik yolsuzluk iddialarıdır. Netanyahu’yu özellikle 2013’ten sonra en çok yıpratan da bu iddialardı.
6) Mahkemenin yetkilerini kısıtlamaya yönelik eylemlere karşı yüz binlerce İsrailli, son 1 aydır protesto gösterileri gerçekleştirdiler. Toplum zaten fazlasıyla kutuplaşmışken bir de hukuk krizi, bu kutuplaşmayı daha da derinleştirdi; ancak aşırı sağ cenah, mahkemenin yetkilerini bir an önce sınırlamayı ve yürütmenin elini daha da güçlendirmek istiyorlar. Ayrıca mahkemenin, İsrail demokrasisi ve hukuku içinde bir ‘klik’ hâline geldiğini belirtmektedirler. Bu fikre katılan merkez sağ ve soldan kitlelerin de olduğunu söylemeliyim.
7) İşin ilginci, İsrail bir Orta Doğu ülkesine göre, cesaret isteyici bir hukuk tartışmasının içine sürüklenmiş vaziyette ve kriz, her geçen gün daha da derinleşiyor. Bu durum, İsrail’in güvenliğini ve ulusal bütünlüğünü de tehdit edecek boyuta evrilmeye başladı.
8) Yürütmenin moderatörü olarak Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’a bu krizde kilit görev düşüyor ve kendisi krizden çıkmak için yürütmenin girişimini -şimdilik- frenlemeye yönelik 5 maddelik diyalog çağrısı yaptı. Diğer taraftan, yüksek mahkeme geriliminin düşürülmesi için 3 gün önce, eski Şin Bet (İsrail iç istihbaratı) başkanı Nadav Argaman da önemli bir uyarıda bulunarak Cumhurbaşkanı Herzog’a bir mektup gönderip hukuku kuşatmaya yönelik söz konusu yasa tasarısını imzalamamasını salık verdi.
9) Bunu, eski bir iç istihbarat görevlisinin yapması, yürütme ve yargı arasındaki soğuk savaşın, İsrail’in iç güvenliğini de tehdit edecek noktaya gelmesi açısından dikkate değerdir. Ancak, tüm tartışma ve gerilim etrafında, İsrail demokrasisinin de olgunlaştığı da çok açıktır.
10) Bunca gerilim ve gürültü arasında, İsrail’in içinden çıkmasını beklediğimiz o söylem, Amerikan başkanı Joe Biden’dan geldi. Biden, “İsrail demokrasisinin bağımsız yargı üzerine inşa edildiğini” söyledi. Bu, önemli bir açıklamaydı çünkü kendisi böylece, tarafını belli etti.
11) Krizin diğer portresi ise Adalet Bakanı Yariv Levin’dir. Levin, Yüksek Mahkeme üyelerinin, Netanyahu hükümetine karşı ‘darbe tertiplediklerini’ dahi -krizi bile isteğe tırmandırarak- söyledi ve sokakları dolduran protestocuların hedef profillerinden biri hâline geldi.
1) Bu bilgiseli yazarken İsrail’de bu akşam insanlar yine, mahkemelerine ve hukuk sistemlerine sahip çıkmak için hükümeti -özellikle Netanyahu ve Levin’i- yoğun bir şekilde protesto ediyorlardı. Krize bir an önce bir ‘orta yol’ bulunmazsa işin nereye evrileceği gerçekten muamma.
2) Tüm bu tartışmaları kenara bırakırsak İsrail kurulduğundan bugüne, savaş hâli coğrafyasında özgür seçimleri gerçekleştiren ve demokrasisini işler hâle getiren ender Orta Doğu ülkelerindendir. Osmanlı’nın ardılı ve Manda rejimi ekseninde oturmuş bir hukuk sistemi mevcuttur.
3) ) Yetki ve sorumluluğunu 1948 Temel Kanunu’ndan alan Yüksek Mahkeme odaklı bu krizin, kamuoyu baskısı ve ‘kurumsallaşmış demokrasi’ olgunluğunda çözüleceğini ön görmekteyim; aksi, İsrail toplumu ve bugüne dek kazanılan demokratik hukuk devleti değerleri için büyük kayıp olur.
https://twitter.com/remzzicetin/status/1627055939852599297
#deprem için İsrail'den gelen 450 kişilik ekip bir hafta boyunca bölgedeki arama- kurtarma çalışmalarında görev aldı ve 19 kişiyi sağ çıkarmayı başardı.
Ekip üyeleri #Kahramanmaraş’taki deneyimlerini ve enkaz çalışmalarında yaşadıklarını paylaştı.
#İsrailTürkiyeninYanında 🇮🇱🇹🇷
https://twitter.com/IsraelinTurkey/status/1626974549966299139
İsrailli arama kurtarma ekiplerimizin #deprem bölgesinde yürüttüğü arama kurtarma faaliyetlerinin başrolünde hakkını ödeyemeyeceğimiz, "Zeytin Dalları" ekibinin en önemli üyelerinden olan can dostlarımız🐕vardı!
#İsrailTürkiyeninYanında 🇮🇱🇹🇷
https://twitter.com/IsraelinTurkey/status/1625839067148562432
Takılan tweetler
Büyükelçi @HmuratMercan, dün Amerikan Yahudi toplumu mensuplarıyla bir sanal toplantı düzenledi. Türkiye’nin yaşadığı #deprem felaketi sebebiyle Amerikan Yahudilerince sergilenen dayanışma için teşekkür etti; afetzedelerin devam eden ihtiyaçları hakkında bilgi paylaştı.
https://twitter.com/TurkishEmbassy/status/1626342299532763137
Yunanistan'ın ilk Yahudi belediye başkanı olan Musa Elisaf'ın vefat ettiğini derin bir üzüntü ile öğrenmiş bulunmaktayız. Hatırası hayırlara vesile olsun.
https://twitter.com/Sephardic_in_DC/status/1626645652133318673
@TurkishEmbassy taziye defterini imzalamak ve Türkiye'de yakın zamanda yaşanan trajik olay nedeniyle Büyükelçiye @HmuratMercan en derin taziyelerimi sunmak için kasvetli bir ziyaret. Bu kederli dönemde size huzur ve rahatlık diliyorum.
https://twitter.com/StateSEAS/status/1626259991387570178
İsrail’deki Türkiyeliler Birliği, ülkemizde depremden etkilenen bölgelere 2 ton ağırlığında ilaç yardımında bulundu.
Katkıda bulunan vatandaşlarımıza ve dostlarımıza gönülden teşekkür ederiz.
https://twitter.com/TelAvivBE/status/1626303326701727745
İsrail Türkiye Büyülelçiliği Misyon Şefi Yardımcısı @nadav_markman hayatta kalanları bulmaya yardım etmek için bir #Israel arama ve kurtarma ekibiyle gelen bir inşaat mühendisi ve @IDF (R) Subayı olan kuzeni Oren ile yeniden bir araya geldi. #Türkiye . İkisinin de yaptığı harika işi takdir ediyoruz! 💙
https://twitter.com/IsraelinUK/status/1625510868992532482
🇹🇷Tel Aviv Büyükelçisi Torunlar, İsrail Savunma Kuvvetlerine bağlı Home Front Command'in Kahramanmaraş depreminin ilk gününde ülkemize gönderdiği Arama kurtarma ekibini dönüşte karşılamak için düzenlenen törene 🇮🇱Başbakanı Sn. Benyamin Netanyahu’nun davetine icabeten katılmıştır.
https://twitter.com/TelAvivBE/status/1625198975887282189
Zor günlerde kazanılan dünkü galibiyetiniz için tebrikler @Trabzonspor
Bu tweetinizdeki görselde bazı ülkelerle birlikte İsrail bayrağı olmadığından binlerce özür mesajı aldık, maksatlı yapılmadığını ve Türk halkının kalbindeki yerimizi biliyoruz.
#İsrailTürkiyeninYanında 🇮🇱🇹🇷
https://twitter.com/IsraelinTurkey/status/1626495607413043200
Ramat Gan Belediye Başkanı, belediye çalışanları ve Ramat Gan sakinlerine, deprem felaketinden etkilenen bölgelerimiz için derledikleri yardım malzemeleri için, en derin teşekkürlerimizi sunarız.
https://twitter.com/TelAvivBE/status/1626183507033686017
Maras'ta hastanede gorev alan Ehud Gera isimli doktor:
Pek çok şey anlatilabilir ama tweetler kısa olduğundan ve kelimelerle aram pek iyi olmadığından,sadece yol boyunca tanıştığımız harika Türklerden bahsetmek istiyorum. Aldığımız sevgi miktarı tarif edilemez.
Biz kardeşiz. 🇹🇷🇮🇱
https://twitter.com/gbehiri/status/1625396540335439875
İsrail’de muhalefetin son hâli…
Bu sabah, Knesset’teki “yargı reformu”nun meclis komisyonunda iktidar-muhalefet milletvekillerince münazarasından bir kare…
Masadan başarılı atlayış ve sonrasında neredeyse aparkata ramak kala…😳🤦♂️
https://twitter.com/remzzicetin/status/1625091335521767424
İsrail’li bir yıldız olan Osher Cohen bu hafta verdiği konserinde şarkısını Türkiye’ye armağan etti. 🥹 Görselin güzelliği gözlerimi yaşarttı… Toda Aba Osher!
https://twitter.com/spoilersweetie/status/1626507200234500103
Ağa Takılanlar Öneriyor
Bu video günlerdir sosyal medyada dönüyor ve konuşmanın içeriğinin alt yazıda geçen sözlerle ilgisi yok. Bu dezenformasyonun maksadını biliyoruz; son dönemde ivme kazanan Türkiye-İsrail ilişkileri, birilerini rahatsız ediyor.
Medya okuryazarlığı, herkes için gerçekten çok önemli. https://twitter.com/turankislakci/status/1625805513962266627
Kürsüdeki Arap asıllı milletvekili hanımefendi Arapça konuştuğu için Yahudi milletvekilleri buna tepki gösteriyorlar; çünkü Arapça bilmiyorlar ve konu buradan genişliyor. Alt yazıdaki tuhaf diyalog söz konusu değil. Ayrıca, İsrail meclisi (knesset)’te Arap parti-vekilleri de var.
** Defalarca “İbranice Konuş!” diyorlar; “Ledaber Ivrit!” , !לדבר עברית
Medyada, önümüze gelen her şeyi doğru kabul edip fevri davranmayalım, oltaya kolay düşmeyelim😃
https://twitter.com/remzzicetin/status/1626241378618609665
https://www.cnnturk.com/video/dunya/israil-buyukelcisi-lillian-cnn-turke-konustu
https://www.haberturk.com/israilli-hemsire-annesinden-ayri-olan-aras-i-sarilarak-uyuttu-3566462
“Aras bizim ilk hastamızdı. Enkaz altından çıkarılmıştı. Dehidrasyon ve hipotermi yaşıyordu. Çok zayıf düşmüştü. Onu ilk gördüğümde yıkıldım ve yardım etmek için elimden geleni yaptım. Uyanır uyanmaz gülümsedi ve kola istedi”
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/arasin-kahramani-yosefit-hemsire-42222421
https://www.odatv4.com/guncel/israilli-ekibe-sorduk-hemen-nicin-dondunuz--270694
https://www.milliyet.com.tr/gundem/sizler-bizim-kuzenimizsiniz-6904440
