Fed, arz enflasyonuna hızlı faiz artış müdahalesi ve bilanço daraltması nedeni ile menkul kıymet ve kredi portföylerinde zarar yaratarak, likidite krizi üzerinden SVB, First Republic ve Signature Bank’ı vurdu, ABD’de bankacılık krizi tetiklendi. Aslında şaşırtıcı değildi bu süreç, Şalom’daki İstanbul Ekolü yazılarımızı takip edenler için. Fed bilançosunu bir yıl içinde kabaca 550 milyar dolar daraltırken, aynı sürede 500 milyar dolar da yabancı ülkeler ABD tahvilleri satmıştı. Bu yüklü satışlar hızlı faiz artışları ile birleşince portföyler darmadağın oldu haliyle. Geçen hafta Powell Senato Bankacılık Komitesinde “Faiz nedeni ile sistemde risk görmüyorum, faizleri hızla arttıracağız” derken oldu bunlar. Fed konsolide bilançosunda ters repo miktarı 10 katına 2,5 trilyon dolara kadar çıkmıştı. Powell kendi bilançosuna baksa sorunu ve kaynağını görecekti.
Piyasa riskine ve bulaşma riskine dönüşeceğini görünce tüm mevduatlara sınırsız garanti verdiler. Hazine, Fed ve FDIC birlikte bir program başlattılar. Buradan kriz anlarında merkez bankalarının özüne döndüğünü yani kamu finansmanı yaptığını gördük. Mudi korumalı mevduat, zaten rekor bütçe açığı veren faiz yükü rekorlar kıran hazineye gelecek yük, sermayesi kadar zararda olan Fed’e acil kredi fonu üzerinden yaratacağı yük ile sadece hafta sonundaki iki günde bağımsızlığın bir kenara bırakıldığını hep beraber gördük. Aslında hafta sonu olmasa dünya Lehman Brothers krizinden daha büyüğü ile yüzleşecekti.
Yellen sabah kurtarma yok derken, krizin sürmesi ve “bank run” dediğimiz paniğin oluşması ile akşama, aynen enflasyon geçici, resesyon yok gibi, dediklerini daha hızlı ama daha faturalı bir şekilde dünya nezdinde düzelttiler.
Ancak bu kriz burada durmayacak. Farklı formatlarda sürekli göreceğiz. LIBOR ortadan kalkınca serbest dalgalı faiz rejimine girdik diyorduk, tüm bunlar o dönemin sancıları, aynen 70-80’ler gibi. Evergrande, FTX, Credit Suisse, Deutsche Bank, İngiliz emeklilik fonları, Japon tahvilleri, derken SVB, First Republic Bank, Signature ile süreç devam ediyor.
Bankanın A rating ile Forbes dergisinde 2023 yılının en iyi bankalarından gösterilmesi miydi yanlış olan. Yoksa CEO’sunun San Fransisco Fed Class A Direktörü olması mı? Veya tüm üst düzeyin geçen iki hafta şahsi portföylerinden banka hissesi satması mı ya da çalışanların bankaya el konulmadan önce yıllık primlerinin hesaplarına yatması mı?
Orada Bir Fed Var Uzakta
Federal Reserve Bankası’nda sular durulmuyor uzun zamandır. Lale Brainard’ın artık yönetim kurulunda olmadığını, daha geçenlerde istifa ettiğini çoğu kişi fark etmemiştir bile. Yönetim kurulu üyeleri Brainard dâhil Senato’da gecikmeli onaylanmıştı. Yani ataması bir seneyi doldurmadan Brainard bankadan ayrıldı. Powell ile görüş ayrılıkları son Chicago Üniversitesi konuşmasından sonra ortaya çıkmıştı. Son FOMC toplantısında en uzun cevabın Lale ile ilgili olduğunu daha önce yazmıştık. Guvernörlerinin ve emekliye ayrılan (?!) yönetim kurulu üyelerinin kendi namlarına hisse senedi operasyonları yapması da biliniyor. Bullard ticari bir bankanın basına kapalı toplantısında sunum yapmıştı. 400 doktoralı ekonomist ne enflasyonu, ne faizi, ne istihdamı ne de krizi öngörebildi. Ya da gördüler de guvernörler mi dikkate almadı.
Muhteşem iletişimle Fed piyasaları bugünlere ne güzel hazırlıyor, çok iyi ekonomist ve araştırmacıları var hata yapmazlar, bağımsız merkez bankacılığı örneği veriyor diyen hesapların çoğu, sorun Fed ve faiz artışları değil, risk yönetimi yapmayan SVB Bank diyor bugünlerde. Karar her zamanki gibi okuyucunun. Heterodoks iktisatın yanlışları derken Ortodoks iktisat da pek azımsanacak başarılara imza atmıyor değil.
