Pesah'a hazırlanıyoruz

Bet Amikdaş'ın ziyaret edildiği Üç Ziyaret-Şaloş Regalim (Pesah-Şavuot-Sukot) bayramlarının ilk ayağı olan Pesah’ın gereklerini, Tanrı Moşe Rabenu’ya Mısır’dan Çıkış’tan iki hafta önce anlatır. Bunlar, Roş Hodeş Nisan’dan önceki Şabat-Şabat Ahodeş’te okuduğumuz mitsvalar ile birlikte açıklanır. Bu mitsvalar; Yahudilere bir halk olarak verilen ilk mitsva olan Roş Hodeş-Yeni Ay konsepti ile bir Yahudi takvimi oluşturulması, Nisan ayının ayların başı olarak kabul edilmesi, halen Mısır’dayken Pesah korbanı getirilmesi, Pesah korbanının matsa ve acı otlar ile yenmesi ve yedi gün boyunca mayalı gıdalar tüketmekten kaçınılmasıdır.

Hag AAviv/Bahar Bayramı, Hag AMatsot/Matsa Bayramı ve Zeman Herutenu/ Özgürlük Zamanı gibi farklı isimlerle anılan Pesah’ın hazırlıkları azami dikkat ve özen gerektirir. Bu yüzden, Pesah kurallarıyla ilgili bilgilerin gözden geçirilmesine ve yeni bilgiler edinmeye Pesah’tan bir ay önce, 14 Adar-Purim’den itibaren başlanır.

Pesah bayram hazırlıklarına Tanrı’nın her adımda bize yardım etmesini dileyerek başlarız. Ev, ofis, araba gibi yaşadığımız yerleri köşe bucak hamets’ten temizler, Pesah’a kadar tüketemeyeceğimiz hamets’leri yetkili bir kişiye, kurallara uygun şekilde satar, mutfağımızı, kap kaçaklarımızı Pesah’a uygun hale getirir, evimize Kaşer le Pesah ürünler alır, gözümüzden kaçmış olabilecek hamets’i etkisiz hale getirmek için gerekli sözleri (Kal Hamira deklarasyonunu) dile getiririz. Pesah Bayramı için gerekenleri temin edebilmeleri için ihtiyaç sahiplerine YAD/ Matan Baseter gibi yardım kuruluşları vasıtasıyla kimha depisha-Pesah için un bağışı yaparak elimizden geldiğince eksiklerin tamamlanmasına yardımcı olmaya çalışırız. Bunlara ek olarak büyük ailenin bir arada toplandığı Pesah Seder gecelerini anlamlı ve masada herkesin katılacağı interaktif bir etkinlik haline getirmek için sevivon.com ve benzeri kaynaklardan araştırıp masada üzerine konuşacağımız ilgi çekici yeni bilgiler edinmeye ve Seder gecelerini planlamaya başlarız.

Bu yıl Pesah, 5 Nisan Çarşamba akşamüstü başlayıp, 13 Nisan Perşembe akşamı yıldızlar çıktıktan sonra sona eriyor.

Pesah boyunca yenilmesi yasak olan hamets nedir?

Tora’nın açık olarak Pesah süresince yememizi, ondan fayda sağlamamızı ve hatta iyeliğimizde bile bulundurmamızı yasakladığı hamets, beş tahıl - buğday, arpa, yulaf, çavdar ve darı veya bu tahıllardan üretilen un ve benzeri maddelerin su ile temas edip on sekiz dakika yoğrulmadan, ellenmeden hareketsiz kalıp fırına da verilmemiş, kabarmış şeklidir.

Ayrıca bu tahıllardan üretilen bira, viski ve benzeri içkiler de hamets sınıfına girer ve Pesah süresince tüketilemez.

Ancak kabaran her şey hamets değildir. Hahambaşılık denetiminde satılan Kaşer LePesah sütler kabarabilir, Pesah’a uygun malzemelerle yapılan Pesah keki kabarabilir, vb gibi.

Bakliyat, pirinç gibi ürünler kitniyot kategorisine girer ve bunların tüketilip tüketilmemesi yöresel adetlere göre farklılık gösterdiği için aile gelenekleri için aile büyüklerine ve rabilere danışılması gerekir.

Evi Pesah’a uygun hale getirmek

Pesah süresince hamets ve mayayı yemememiz, evlerimizde ve iyeliğimizde bulundurmamamız direkt Tora’dan gelen bir mistvadır (Şemot 13:3,7).

Evlerimizi hamets’ten temizleyip Pesah’a uygun hale getirmek için üç ana kol üzerine çalışırız:

1)Hamets’in evden çıkarılması ve satılması

Pesah yaklaşırken evde bulunan ve Pesah süresince yemeye uygun olmayan hamets’leri tüketmeye çalışırız. Pesah’a kadar tüketilemeyecek hamets’i ziyan etmemek için, bu tarz erzak maddeleri, Pesah boyunca saklanmak üzere bir kutuya konularak evden ayrı bir yerde veya böyle bir imkânımız yoksa evin bir odasında kapalı ve bantlı şekilde Pesah boyunca kullanmayacağımız bir dolapta muhafaza edilir. Bu maddelerin iyeliği, Hahambaşılık aracılığıyla geniş toplumdan kişilerin mülkiyetine geçirilir, onlara ‘satılır’. Bu konuda bilgi almak için cemaat rabilerine ve /veya Hahambaşılığa başvurmak yeterlidir. Bültenlerde veya sinagog duyurularında gönderilen Mehirat Hamets -hametslerin satılması formu doldurulup, formun altında belirtilen Hahambaşılık mail adresine yollanır. Bu duyurulara ulaşma imkânı olmayanlar, Hahambaşılığı arayıp Mehirat Hamets ile ilgili bilgi alabilir, onlardan gelen belgenin gerekli yerleri doldurularak geri yollayabilirler. Sadece bir faks veya mail atarak yapılan bu basit ama anlamlı geleneğin devamı rabiler tarafından yerine getirilir.

2)Mutfak eşyalarının Pesah için hazırlanması

Sadece Pesah için kullanılan ayrı mutfak takımları yoksa mutfak eşyaları çeşitli yöntemlerle Pesah için hazırlanır.

Sıfırlama: Metal ve tahta mutfak eşyaları için: Libun (beyazlatma, kor haline getirme), Agala (bir demir parçasını ateşte kor hale getirip, daha sonra tencerede kaynayan suya atmak ve sıfırlanması istenen kapları bu suyun içine daldırmak), Iruy (kapkacağın üzerine kaynar su dökmek) ve yıkamak.

Sıfırlanamayanlar: Plastik, seramik, melamin, yağsız olarak kullanılan teflon, toprak kaplar hiçbir şekilde ‘sıfırlanamaz’, bayram için yenilerinin alınması gerekir.

Cam, içine konan yemeklerin özelliklerini barındırmadığı için, iyice yıkandıktan sonra kullanılabilir. Dikkat! cam eşyanın üzerinde hiçbir çizik olmadığından emin olduğumuz durumlar için geçerlidir.

Buzdolabı, iyice temizlendikten sonra kullanılabilir.

Bulaşık makinesi, içi iyice temizlendikten sonra boş olarak deterjan ile kaynar su programında çalıştırıldıktan sonra kullanılabilir.

Fırın, derinlemesine ve titizlikle temizlendikten sonra 24 saat hiç kullanılmadan bekletilir, daha sonra boş olarak yüksek ateşte yakılarak bir saat bekletilir, ancak ondan sonra kullanılabilir.

Mikrodalga fırın da iyice temizlendikten sonra, deterjan ile birlikte su dolu bir bardak konulup çalıştırıldıktan sonra Pesah’ta kullanılabilir.

Dikkat! Pesah için uygun duruma getirilen mutfak kap kaçaklar, Pesah’a kadar hamets ile temas etmeyecek bir yerde saklanır. Buzdolabı, makineler, fırın vb Kaşer Lepesah-Pesah’ta kullanmaya uygun hale getirildikten sonra artık hamets için kullanılmaz.

Not: Seder ve Pesah Hazırlıklarıyla ilgili tüm detaylar, Gözlem Kitap’ın “Pesah Agadası”nda mevcuttur:

https://gozlemkitap.com/urun-24097-pesah_agadasi_ve_pesah_el_kitabi.html 

Ayrıca Pesah Felsefesi, Agada’nın Düşündürdükleri, Pesah Seder Hazırlıkları, Türkçe Pesah Agadası, Pesah Videoları, Pesah Yemek veTatlı Tarifleri:

http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=44&Itemid=111

3)Pesah süresince yenilecek Kaşer Lepesah ürünler

Marketlerden alınabilecek taze sebze, meyve, yumurta haricinde tüm diğer yiyecekler, mutlaka Pesah için özel üretilmiş olmalıdır.

Hahambaşılık denetiminde, Pesah süresince yenmesi uygun olan yiyecek maddelerinin üzerinde ‘Kaşer Lepesah’ ibaresi bulunur ve Hahambaşılığın onayı olan yerlerde satılır. Kaşer (dini kurallara göre yemeye uygun) ve Kaşer LePesah (dini kurallara göre Pesah süresince yemeye uygun) farklı kavramlardır. Pesah boyunca sadece Kaşer LePesah ürünler tüketilebilir. Kaşer LePesah ürünlerin nereden temin edileceği, hahamlardan ve/veya www.denetgida.com.tr’den öğrenilebilir. Bayram süresince gereken matsa, matsa unu, peynir, şarap vb gibi yiyeceklerin alındıktan sonra, hamets ile temas etmeyecekleri bir yerde saklanılması gerekir.

Kimha Depisha-Maot Hitim - Pesah için un, buğday parası

Yahudi cemaatlerinde yaygın olarak Nisan’ın ilk günlerinden itibaren, toplum bireylerinin her birinin bütçesine göre Kimha Depisha- Pesah için un veya Maot Hitim- buğday parası adıyla bilinen fonları toplama geleneği vardır. Bu fonlar ihtiyaç sahiplerine Pesah Bayramı süresince matsa sağlamak için kullanılır. Ayrıca ihtiyaç sahiplerine bayram için şarap, et, balık gibi erzak veya bunları kendilerinin alabilmeleri için bütçe tedarik edilir.

Herkesin kendi imkanına göre Kimha Depisha bağışları için YAD-Matan Baseter gibi kurumlarımıza başvurulabilir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.