Ulus Özel Musevi Okulları Yahudi Kültürü Eğitim Koordinatörü Sami Levi, özellikle ortaokul ve lise öğrencileri için verilen ırkçılık ve antisemitizm eğimini, Holokost eğitimi konusunda kullanılan materyalleri paylaştı.
2000 yılında kurulan IHRA-Uluslararası Holokost Anma İttifakı’na (IHRA- International Holocaust Remembrance Alliance) üye olabilmek için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekiyor. Bunlar; Yahudi Soykırımı Anma Günü’nün bir devlet töreni olarak düzenlenmesi, dönemin arşivlerinin çalışmalara açılması ve Holokost’un resmi eğitim müfredatına dâhil edilmesi olarak sıralanıyor. Türkiye, 2008’den beri IHRA’ya gözlemci üye statüsünde. Tam üyelik şartları doğrultusunda ülkemizde son yıllarda Dışişleri Bakanlığı temsilcilerinin de katıldığı anma günleri düzenleniyor, sivil toplum kuruluşları bu konuda çeşitli projeler yürütüyor ve akademik toplantılar düzenleniyor. Bu gelişmelere paralel olarak son zamanlarda Yahudi Soykırımı üzerine Türkçe yayınların sayısının arttığı da görülüyor. Ama henüz Holokost eğitimi resmi eğitim müfredatında yer almıyor.
Peki Holokost neden ders kitaplarına ve eğitim müfredatına girmeli?
Çünkü Holokost, Şoa ya da Yahudi Soykırımı; II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanya’sının Almanya’da ve işgal ettikleri topraklarda kurdukları toplama, çalışma ve ölüm kamplarında altı milyon Yahudi’yi belirli bir plan çerçevesinde, inanılması güç, vahşet dolu metotlarla öldürmesi aslında sadece bir Yahudi tarihi meselesi değil, bir insanlık tarihi meselesidir.
‘Nefret Piramidi’
Ulus Özel Musevi Okulları’nda Yahudi Tarihi ve Kültürü derslerimizdeki Antisemitizm ve Holokost eğitimimize ADL’nin (Anti Defamation League) oluşturduğu ‘Nefret Piramidi’ ile başlıyoruz. Öğrencilerimize bu piramidin en alt kısmından üst kısımlarına doğru çıktıkça tutumların söylemlere, söylemlerin eylemlere dönüştüğü ve nefret söyleminin suç boyutuna taşındığını fark ettiriyoruz. Soykırım’a dek ilerleyen nefret suçunun temellerinin söylem, davranış ve tutumlarla ortaya çıktığını gösteriyoruz. Daha sonra diğer ayrımcılık türlerinin üstünde duruyoruz. Irkçılık, İslamofobi, Homofobi, Zenofobi... vb. ayrımcılık çeşitlerini tanımladıktan sonra antisemitizme giriş yapıyoruz. Antisemit olaylar üzerinde vaka analizleri yapıyor; bu tip olaylar karşısında ne gibi tepkiler verebileceğimizi tartışıyoruz. Tarih boyunca antisemitizm konusundan Holokost’a USHMM’nin (United States Holocaust Museum) hazırladığı Holokost Zaman Çizelgesi ile geçiş yapıyor ve Holokost’u nedenleri ve sonuçlarıyla detaylı bir şekilde inceliyoruz.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra çeşitli ülkelerde gerçekleşen katliam ve soykırımları (Ruanda, Bosna, Kamboçya, Darfur, vb.) inceliyor; Yahudi Soykırımı ile benzerlik ve farklılıklarını irdeliyoruz.
Holokost eğitiminin araçları
Okulumuzda Holokost eğitimi kapsamında kullandığımız araçları çeşitlendirmeye çalışıyoruz.
Ortaokul ve lisede Türkçe ve İngilizce derslerinde Holokost ile ilgili kitaplar okutuyoruz. Number The Stars, The Diary of Anne Frank, The Boy With The Striped Pyjamas, İkinci Kuşak: Babama Söyleyemediklerim, Hitler Oyuncağımı Çaldı, Max’ın Balıkları, Nefes Nefese... bu kitaplardan bazıları. Öğrencilerimiz bu kitapları okurken dönemin tarihiyle ilgili araştırmalar yapıyor, sunumlar hazırlıyor. Ayrıca kitapla ilgili olarak sınıf ortamında etkin tartışmalara katılıyorlar.
Yad Vaşem Holokost Müzesi ile ortak düzenlediğimiz aktivitelerde zaman zaman Holokost kurtulanlarını okulumuzda ağırlıyor ya da online bağlantılar kurup onları öğrencilerimizle buluşturuyoruz.
Okulumuzda Holokost’la ilgili uluslararası sergilere de ev sahipliği yapıyoruz. Yad Vaşem’in ‘Art in The Holocaust’ ve ‘Children of The Holocaust’ sergileri ile Anne Frank House’un ‘Anne Frank’ sergilerini okulumuzda misafir ettik. Ortaokul ve lise öğrencilerimiz bu sergileri gezerken sergilenenleri yorumlamalarını sağlayacak tartışma ortamları da hazırlıyoruz.
Her sene 27 Ocak Holokost’u Anma Günü ve Yom Aşoa’da anma törenleri düzenliyoruz. Bu törenleri öğrencilerimizin ve tüm izleyenlerin tarihsel empati kurmalarını sağlayacak yaratıcı, akılda kalıcı etkinlikler içerecek şekilde planlıyoruz. Geçmiş-gelecek ekseninde planladığımız bu törenlerde öğrencilerimizin geçmişin muhasebesini yaparak geleceğe bir şeyler bırakmalarını arzu ediyoruz.
Centropa, II. Dünya Savaşı sırasında yaşamış bireylerin yaşam öyküleri üzerinde çalışan bir kuruluş. Öğrencilerimiz bu kuruluşun video ve sanat yarışmalarına katılıyorlar. Bir insan hikayesi seçip izledikten sonra, disiplinlerarası çalışmalar çerçevesinde bunu bir sanat eserine aktarıyorlar. Ayrıca diğer ülkelerdeki Yahudi okulları ile Holokost üzerine ortak projeler geliştiriyorlar.
Bütün bu eğitimin tamamlayıcısı ve doruk noktası olarak da her sene 11.sınıflarımızı Polonya’ya kampları ziyaret etmeye götürüyoruz. Bu seyahatte öğrencilerimiz Majdanek, Auschwitz kampları, Varşova ve Krakow Getto bölgeleri, Sandalyeler Meydanı, Schindler'in Fabrikası, Polin Müzesi... gibi getto bölgelerini ve kampları geziyor; Polonya ve Avrupa’daki Yahudi yaşamı hakkında bilgi sahibi oluyorlar. Bu tura okulumuzdaki tüm öğretmenleri de sırayla götürmeye çalışıyoruz. Bu tur sonunda öğrencilerimizin ortak duygusu genelde şu oluyor:
“Okul hayatımız boyunca kitaplar okuyoruz, filmler seyrediyoruz, etkinlikler yapıyoruz ama görmek ve yerinde hissetmek başkaymış.”
Tabii ki öğretmenlerimiz de bu konuda etkin eğitim verebilmek ve Holokost eğitimindeki değişiklikleri takip edebilmek için uluslararası seminerlere ve eğitim programlarına katılıyor.
Bizler Holokost eğitiminin mümkün olduğu kadar yaygınlaşmasının ve müfredata girmesinin gerekliliğine inanan kişiler olarak her zaman tecrübemizi, bilgi birikimimizi, elimizdeki kaynakları bu eğitimin önemine inanan ve uygulamak isteyen tüm okullarla paylaşmaya hazırız.
