Pesah'tan Şavuot'a 49 günlük spiritüel yolculuk

Pesah’ta İsrailoğulları’nın Mısır’dan Tanrı’nın Kolu ile kurtuluşunu kutladık. Ancak Rabilerimize göre Pesah kurtuluşu, özgürlüğe giden yolun daha başıydı. Fiziksel kölelikten yeni kurtulan İsrailoğulları’nın, artık Mısır’da geçirdikleri 210 yılın etkilerinden arınmaları, ruhsal kölelikten kurtulup Mısır’ı içlerinden söküp atmaları gerekiyordu. Her gün kendilerini geliştirmeye çalıştıkları 49 günlük bir hazırlık döneminin sonunda özgür insanlar olarak Tora’yı almaya başlayabileceklerdi.

Pesah ve Şavuot arasındaki 49 günün sözlü olarak sayılması, direkt Tora’dan gelen bir mitsvadır. (Vayikra 23:15). Biblik zamanlarda bu sayımla birlikte, Bet Amikdaş’a sunu olarak bir Omer ölçüsünde arpa getirildi. Bugün bazı ibadetleri Tora’da yazılı olduğu şekilde gerçekleştiremiyor olsak da Sefirat AOmer, yani Pesah ile Şavuot arasındaki günleri sayma mitsvasına devam ediyoruz. Tora öğretilerinin her yere ve zamana uyacak şekilde tasarlanmış olduğunun bilinciyle bu sayımın arkasındaki derin anlam üzerine düşünüyor, binlerce yıllık bu uygulamanın pratikte bugün bizim ve etrafımızdakilerin hayatına nasıl bir güzellik katabileceğini sorguluyoruz.

Pesah’ın ikinci akşamından- bu yıl 6 Nisan Perşembe akşamından- başlayarak, 49 gece boyunca gün gün Omer sayımı yapıyoruz.

Elli seviye

Efraim Palvanov, 70 Illuminating Essays on the Weekly Torah Portion and Holidays adlı kitabında Pesah ile Şavuot arasındaki 49 günün sayımı, yani Sefirat AOmer hakkında Rabilerimizin sayısız yorumunu bulabileceğimizi belirtir. Bunlar arasında belki de en yaygın olanı, Mısır'da köle oldukları süre boyunca Yahudilerin etraflarında gördükleri putperestlik ve ahlaksızlıktan etkilenerek manevi kirliliğin 49’uncu seviyesine kadar düşmüş olmaları ve bundan kurtulmak için de 49 gün boyunca her gün adım adım spiritüel seviyelerini yükseltmeye çalışmaları gerektiğidir.

 Palvanov, İbranice saf olmayan anlamına gelen tame טמא kelimesinin sayısal değeri (gematria’sı) olan 50 ile manevi kirliliğin 50 seviyesi bağlantısını kurar. Mısır’da köle oldukları sürece İsrailoğulları 49. seviyeye kadar düşmüşlerdi ve eğer 50. seviyeye gelmiş olsalardı onlar için kurtuluş ümidi kalmayacaktı. Bunun üzerine Tanrı, aslında 400 yıl sürecek esaret dönemi hükmünü kısaltır ve Yahudileri daha fazla düşmeden Mısır'dan aceleyle çıkarır.

Mısır, aynı zamanda daralma, kısıtlama anlamına gelir. Mısır’ın İbranicesi Mitsrayim-מצרים ve kökü tsar-צר, dar, sıkmak, kısıtlamak anlamına gelir ve kelimenin sonundaki ek de sayısal olarak 50'ye eşit olan yim- ים'dir. Bu şekilde Mısır’ın Yahudiler için daralma, sıkıştırılma, kısıtlanma anlamına geldiğini görüyoruz.

Mısır'dan Çıkış'tan sonra Yahudi halkının görevi, Mısır’dayken düştükleri 49 manevi kirlilik seviyesinden kendilerini arındırmak ve orada bulundukları sürece maruz kaldıkları tüm bu kısıtlamalardan kurtulmaktı.

Bu nedenle, 49 günün sonunda Şavuot'ta Sina Dağında Tanrı’nın Varlığı ile karşılaşmaya ve Tora'yı almaya hazırlanırken, kendilerini bulaşmış oldukları her bir kirlilik ve kısıtlamadan arındırabilmeleri için düştükleri seviye kadar 49 günlük bir süreye ihtiyaçları vardı.

Hayat Ağacı

Pesah Agada’sı bize şöyle der: Her devirde insan kendisini sanki Mısır’dan o çıkmış gibi göstermekle yükümlüdür. Mısır kelimesinin ifade ettiklerini bugüne taşıdığımızda bugün bizi darlayan, kısıtlayan birçok Mısır’ın bizi farklı manevi kölelik biçimlerine hapsettiğini görebiliriz: zaman, hırs, beklentiler, iş, para, stres, korkular ve hayatımızı darlayan diğer faktörler gibi. Her birimiz özgürleşmek ve tüm bu kirlilik ve sıkışmışlıklardan kurtulmak için  bu 7 hafta- 49 günlük- özel dönemin gücünden faydalanabiliriz. Bu 49 günün her biri bize bu yolda rehberlik edecek eşsiz bir enerjiye sahiptir.

Bu 49 enerjinin kaynağı da Kabala’nın On Sefirot’tan oluşan Hayat Ağacı’dır. Bu On Sefirot, Tanrı'nın (İbranice alfabesindeki yirmi iki harf ile birlikte) evreni yarattığı ruhsal yapı taşları olarak kabul edilir. On Sefirot: Hohma, Bina, Daat, Hesed, Gevura,Tiferet, Netsah, Hod, Yesod ve Malhut olarak adlandırılır.

Rabi Eliyahu Kitov’a göre Kabalistik ve Hasidik bilgelerimiz, Omer'in sayılması anlamına gelen İbranice Sefirat AOmer ‘i, Omer döneminde dünyaya yayılan ilahi nitelikler olan Sefirot AOmer olarak okumamızı önerir.

Pesah ve Şavuot arasındaki yedi haftanın her biri, alt yedi Sefirot’tan biri ile bağlantılıdır. Omer'in ilk haftası Hesed - Sevecenlik Sefirasına karşılık gelir. İkinci hafta Gevura -Kendini tutma ve kendini kontrol etme Sefirası. Üçüncü haftanın Sefirası Tiferet- Denge, Emet -gerçek olarak da adlandırılır. Dördüncü haftanın Sefirası Netsah- Zafer veya sebat anlamına gelir ve genellikle inançla ilişkilendirilir. Beşinci hafta Hod - Minnettarlık ve altıncı hafta Yesod – Temel, cinsel saflığı simgeler. Son olarak yedinci haftada konuşma yetisi ile ilişkili olan Malhut-Krallık vardır.

Geniş anlam yelpazesine sahip olan alt Yedi Sefirot’un simgelediklerinden yola çıkarak bu yedi özelliğin pratik uygulamada nasıl ifade edilebileceğini R.Kitov şöyle anlatıyor.

Birinci hafta: Hesed-Sevecenlik. Başkalarını İlahi Olan'a yaklaşmalarını sağlayacak şekilde sevmeye çalışalım.

İkinci hafta: Gevura- Karakterin gücü. Gerekli kişisel fedakârlıkları yapmak için tereddüt etmeden kişisel kararlılıkla harekete geçelim.

Üçüncü hafta: Tiferet-Gerçek. Art niyet olmadan hareket edelim.

Dördüncü hafta: Netsah – Sonsuzluk. Hayatta bizim için ebedi önemi olan şeyleri ayırt edelim.

Beşinci hafta: Hod –Görkem. Her durumda barış peşinde koşalım.

Altıncı hafta: Yesod -Temel. İnsanın sosyal yaşamının temeli olan ahlak yoluna bağlı kalalım.

Yedinci hafta: Malhut – Krallık. Tanrı tarafından bu dünyada yapmamız için atandığımız şeyi yapmak için öne çıkalım.

Pesah ile Şavuot arasındaki yedi haftanın her gününde kişiliğimize yeni bir güzellik, bir yükseliş ekliyoruz. Her yeni hafta ve yeni haftanın yeni gün kombinasyonu ile Şavuot’a kadar 49 gün süresince kişiliğimizi geliştirmek yolunda bize yardımcı olacak egzersizler için internetteki kaynaklardan veya her gün güncellenen salom.com.tr (Kavram) sayfasından faydalanabiliriz.

Kısa kısa Omer

İsmi: Omer kelimesi; demet, ölçü birimi, yeni yılın arpa üründen Bet-Amikdaş’a getirilmesi gereken unun miktarı ve daha birçok anlam içerir.

Sefirat AOmer: Omer’in sayılması anlamına gelir. Pesah’ın ikinci akşamından başlayarak 49 gece boyunca her gece Omer’in sayılması, direkt Tora’dan gelen ‘Taase-Yap’  şeklindeki mitsvalarımızdandır.

Omer-Nerede yazılı? “Size vermekte olduğum Ülke’ye geleceğiniz ve hasadını toplayacağınız zaman hasadınızın ilk Omer’ini, Koen’e getirmelisiniz.”  (Vayikra 23:10)

.“….Omer’i getirdiğiniz günden itibaren kendiniz için yedi hafta sayın-(bu yedi hafta) tam olmalıdır. Yedinci haftanın (bitiminin)ertesi gününe-ellinci güne-kadar sayacaksınız.” (Vayikra 23:15-16)

“Kendine yedi, hafta sayacaksın. Orağın olgun başaklarda (kesim) başlamasından (itibaren) yedi hafta saymaya başla.” (Devarim16:9)

Neden bu günler?  Pesah’ın gelişi ile ekin biçme mevsimi de başlar. Tora’ya göre (Vayikra 23:10), Omer Korbanı sunulmadan, arpa veya herhangi bir tahılın biçilmesine başlanamazdı. Tüm Yahudiler için yapılan ilk ürün kesimi, Tanrı’nın bize armağanı olan bu ürünler için duyulan şükranı ifade eden Omer amaçlı olmalıydı.

Bet Amikdaş zamanında Pesah’ın ikinci gecesinin başlangıcında yeni ürün arpaların en iyilerinden bir Omer miktarı kesilip sunu olarak getirilir, ancak sunu getirildikten sonra ürünler biçilip yenilmeye başlanabilirdi. Bu sunudan sonra 49 gün sayılır ve bu Omer sayımı sonundaki ellinci gün olan Şavuot’ta, Tanrı’nın emri üzerine Bet-Amikdaş’taki Koenler, buğdayın ilk hasadından elde edilen undan yapılmış Şete Alehem/ iki somun ekmeği Tanrı’ya sunarlardı. Bu şekilde, yetişen her ürünün, edinilen her kazancın, Tanrı'nın Bereketi sayesinde gerçekleştiğinin farkındalığı ve Tanrı’nın tarlaların meyvelerini de kutsayacağına olan inanç ifade edilirdi.

Günümüzde ne yapılır? Günümüzde Pesah’ın ikinci akşamından- bu yıl 6 Nisan Perşembe akşamından başlayarak, 49 gece boyunca her gece Omer  Sayım kurallarına uygun şekilde  Omer Sayımı yapılır.

Sayım Kuralları, Günlük Sayım, Omer Sayımı Duaları ve Yazdırılabilir Omer Sayım Çizelgesi: http://www.sevivon.com/images/stories/dokumanlar/Omer_Zaman_%C3%87izelgesi_5783__2023.pdf

Günümüzde Omer ve kişisel gelişim adımları: Bilgelerimiz Pesah-Mısır’dan Çıkış ile Şavuot/Tora’yı Alış zamanı arasındaki 49 günlük bu dönemi kendimizi spiritüel anlamda yükseltebileceğimiz kişisel gelişim ve ilerleme için çok elverişli bir süreç olarak kabul ederler. Kabala bilgeleri bu 49 günü yedi haftaya bölerek, her hafta kişiliğimizin bir özelliği, onun uzantıları ve diğer haftalardaki karakter özelliklerimizle bağlantıları üzerine yoğunlaşmamızı sağlayacak farklı kişisel gelişim rehberleri oluşturdular.

Bu rehberlerden birisi olan R.Simon Jacobson’ın  ‘A Spiritual Guide to Counting the Omer/ Omer Saymanın Manevi Kılavuzu’ kitabından her gün güncellenen Tanrı ile, başkaları ile, kendimiz ile ilişkilerimizi sağlamlaştıracak kişisel gelişim egzersizleri salom.com.tr sitesi Kavram bölümünden takip edilebilir.

Omer- Yas dönemi: Pesah’tan Şavuot’ta Tora’nın alınışına kadarki 49 günün, aslında mutlu bir hevesle heyecanlı bir beklenmesi gereken bir dönem olması beklenirdi. Ancak tarihteki en büyük Tora bilginlerinden Rabi Akiva’nın 12.000 çift (24.000) öğrencisinin salgın hastalık sonucu hayatlarını kaybetmeleri, Romalılar ve daha sonra Haçlılar döneminde yapılan Yahudi katliamları, İmparator Hadrian zamanında, Romalıları topraklarından çıkarmak için Bar Kohba yönetiminde yapılan isyanların başarısızlıkla sonuçlanarak binlerce Yahudi’nin hayatını kaybetmesi gibi Omer döneminde gerçekleşen ve Yahudi tarihinin akışını değiştiren acı olaylar bu döneme acı ve burukluk dokusu ekler. 

0 yüzden Pesah ile Şavuot arasındaki dönem evliliklerin yapılmadığı, müzik ve eğlencenin olmadığı yas günleri olarak kabul edilir. Rabi Akiva’nın 24 bin öğrencisini öldüren salgın hastalık, İyar ayının 18’inde mucizevi bir şekilde ortadan kalkınca artık bu gün -Omer sayımının 33. günü- Lag BaOmer, mutlulukla kutlanmaya başlanır.

Önemli Not 1:Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Gözlem-Yahudilik Ansiklopedisi, El Gid Para El Pratikante ve Every Person’s Guide to Shavuot, Lag Ba’Omer-Its Observance, Laws, and Significance kitaplarından ve https://www.kabbalah.com; https://www.sophiastreet.com;  https://www.mayimachronim.com ; https://www.jproactive.com;  sevivon.com; www.chabad.org;  https://hebrewcollege.edu; https://ohr.edu sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri, yorumlamaları ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

Önemli Not 2: Yazıdaki yorumlar, Shivim Panim LaTora –Tora’nın (en az) 70 farklı şekilde yorumlanabileceği prensibi akılda tutularak, konu hakkındaki sınırsız yorumdan sadece bir kısmını kapsayabilmektedir. Farklı yorumlar için cemaat Rabi’lerine danışılmalıdır.

**Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.