Mart ayında otomobil satışları tarihi zirve yaptı ve tüm zamanların en yüksek mart verisi geldi. Yaklaşık 104 bin araç satılırken ilk defa bir mart ayında otomobil satışları 100 bin adedi geçmiş oldu. Satışlar geçen yılın aynı ayına göre % 61,7 artarken, bunun altında yatan en önemli sebep vatandaşın özellikle kur endişesine karşı otomobili hala bir yatırım aracı olarak görmesi oldu.
Türkiye’de otomobil çok uzun yıllardan bu yana hep bir yatırım aracı olmuştur. Her ne kadar bu zaman zaman azalsa da her daim ele geçen toplu parayla eğer ev alınamıyorsa bir araba alma güdüsü tüketiciler üzerinde baskın kalmıştır. Son on yılda kurda yaşanan sürekli yukarı yönlü hareket de genel itibari ile değeri döviz üzerinden belirlenen otomobili daha fazla bir yatırım aracı haline getirdi. Özellikle son 10 yılda herhangi bir dönemde otomobil alanlar hem kurun sürekli yukarı gitmesi, hem arz tarafında zaman zaman yaşanan sıkıntılar nedeniyle TL bazında otomobilden her daim para kazandılar.
Bu kazanılan paranın aslında reel bir getiri olmadığını, dolar bazında bakıldığında arabanın değerinin elbette düşeceğini, çünkü gerçekte otomobilin bir yatırım aracı olmadığını bugüne kadar her platformda anlatmaya çalıştım. Fakat özellikle COVID döneminde yaşanan çip krizi ve arz şokları nedeniyle, bu nadir görülen bir dönem de olsa döviz bazında da otomobillerin değer kazandığı birkaç aylık periyodlar oldu. Peki otomobil fiyatlarında önümüzdeki dönemde nasıl bir seyir olabilir?
TOGG’un yeni bir oyuncu olarak sahalara girişi
TOGG, yerli otomobilimiz, sunduğu imkanlar ve sınıfına göre makul karşılanabilecek bir fiyattan satışlarına başladı. Model ve menziline göre 935 bin TL ile 1 milyon 215 bin TL arasındaki fiyatlarda satışa sunulan TOGG büyük ilgi gördü. Uzun vadede eğer TOGG başarılı olur ve halk tarafından sıklıkla tercih edilen bir otomobil markası haline gelirse, yerli üretim olması nedeniyle de bu uzun vadede döviz bazlı olarak otomobil fiyatlarını Türkiye’de bir düşüş trendine sokabilir. Çünkü fazladan üretilen her TOGG marka otomobil ölçek ekonomisi nedeniyle daha uygun bir fiyatla üretilecektir kuşkusuz. Otomobil sektöründeki en önemli şey ölçek ekonomisi olduğundan, burada üretim rakamlarının artıp artmadığını takip edeceğiz. Yabancı otomobil üreticilerinin son on yılda sürekli olarak birleşmesi, birbirini satın alması ya da çeşitli AR-GE ortaklığı anlaşmaları imzalamasının altında yatan temel sebep de bu ölçek ekonomisini tutturmak. Çok büyük rakiplere karşı ölçek ekonomisi dezavantajını ortadan kaldırmak için birçok şirket bu şekilde ittifaklara giderek sorunu çözmeye çalışıyor. Sonuç olarak TOGG gerek yabancı üreticiler gerek distribütörler ve gerek bayiler üzerinde muhakkak bir baskı oluşturacaktır. Dolayısıyla döviz bazlı olarak fiyatlarda bir miktar baskı olabilir, döviz bazlı diyorum çünkü TL’nin olası aşağı ya da yukarı yönlü seyri bu yazının konusu değil.
Tesla’nın Türkiye pazarına girişi
Tesla’nın Türkiye pazarına girişi özellikle sosyal medyada fiyatlarıyla ses getirdi. Tesla Türkiye’ye girmeden önce, internetteki ilanlarda 2,5 milyon TL civarında satışa sunulan modellerinin 1,5-1,6 milyon TL’den satışa sunulması yankı uyandırdı. Tesla’nın bu iş modeli ile bayileri aradan çıkarması çok daha ekonomik fiyatlarla araç satışına imkan tanırken, özellikle son iki yıldır çok eleştirilen bayilik sistemi üzerinde de muhakkak bir baskı yaratacaktır. Geçen yıl araç kuyruklarında öne çekilmek için ayrıca para istenildiğine dair çıkan haberler, o araçların stok yapıldığına dair çıkan söylentiler vatandaşta ciddi tepki uyandırmıştı. Bu nedenle Tesla Türkiye pazarında ciddi bir fark yaratabilir ve rakiplerinin tüketici açısından duygusal olarak da önüne geçmesine neden olabilir. Tesla’nın şu an sadece Model Y isimli otomobili Türkiye’de siparişe açık ve vergiler dahil fiyatı 1,7 milyon TL civarında.
COVID süreci, kurdaki ataklar, arz şokları, stoklanan araçlar derken otomobilde son yıllarda ülkemizde arz talep dengesinde ciddi bozulmalar yaşadık. Fakat bu sürdürülebilir bir durum değil. Otomobilin Türkiye’de bir emtia değeri var ve emtia fiyatları direkt ihtiyaç söz konusu olduğundan ciddi şekilde oynak olabilir. Ülkemizde özellikle bayramlar ya da uzun resmi tatiller öncesinde bile ihtiyaç nedeniyle otomobil fiyatların kısmen yükseldiğini biliyoruz. Sonuç olarak kurdaki olası hareketlere karşı bir koruma sağlaması, talep fazlalığı ve arz eksikliği nedeniyle otomobil satışlarında ciddi bir artış var ancak, önümüzdeki yıldan itibaren ülkemizde döviz bazlı olarak otomobil satışlarında bir miktar geri çekilme olabilir. Dediğim gibi, bu yazının konusu döviz hareketleri olmadığı için, bu beklentimin döviz bazlı fiyatlar için geçerli olduğunu tekrar hatırlatayım.
