UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi´ndeki Kemeraltı´ndaki dokuz sinagog, 7. Heritage İstanbul Restorasyon, Arkeoloji, Müzecilik, Kütüphanecilik Teknolojileri Fuarı´nda yer aldı.
İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayında 3 – 5 Mayıs tarihleri arasında düzenlenen fuar etkinlikleri kapsamında ‘Miras Sohbetleri’nde İzmir’in kültürel zenginliği tanıtıldı.
Sunum, İzmir’de tarihi Kemeraltı Çarşısı içerisindeki eski Yahudi Mahallesi ile sinagogları restore edilerek turizme kazandırmak için uğraş veren İzmir Yahudi Kültür Mirası Proje Koordinatörü Nesim Bencoya ve proje asistanı turist rehberi Tilda Koenka ile gerçekleşti.
İzmir’de Yahudi varlığının aslında MÖ 4. yüzyıla dayandığını, bugünlere gelene kadar birçok yer ve kültürden göç aldığı paylaşıldı. Sunumda Sefarad Yahudilerinin 15. yüzyılda İzmir’e geldiklerini anlatan Koenka, Sabetay Sevi’nin de bu şehirde mesih hareketini getirdiğini, daha sonra 1850 yıllarında toplumun aydınlanma dönemine girdiğini ve yaklaşık 30 bin kişiyi oluşturduklarını ifade etti.
İzmir’in dokuz sinagogunu anlatmak için söz alan Bencoya, eski Yahudi Mahallesinde dokuz sinagogun bulunduğunu belirterek her bir sinagogun birbirine çok yakın olduğuna dikkat çekti. Forasteros, Sinyora, Hevra ve Algaze sinagoglarının eski Yahudi Mahallesinin kalbini oluşturduğunu vurgulayan Bencoya, “Yeni bir sinagog ortaya çıkarmıyoruz. Var olanı koruyup, restore ederek, bölgeyi açık hava müzesi haline getirmek istiyoruz. Bölgenin aynı zamanda kültür ve inanç turizmi için çekim merkezi olmasına çalışıyoruz. Kemeraltı; çarşı ve dokuz sinagoguyla ayakta kaldı” dedi. Çeşitli dönemlerin mimarilerini yansıtan sinagoglar hakkında bilgiler ise ilgiyle izlendi: Sefarad bir sinagog olan ‘Bikur Holim’ bir zamanlar hastane olarak da kullanılmış. Önde gelen hahamların yetiştirildiği bilinen ‘Algazi Sinagogu’, Algazi Ailesi tarafından Sabetay Sevi zamanlarından kalmış. ‘Sinyora’ ya da ‘Hanımefendi Sinagogu’ Lea isimli bir hanım tarafından bağışlanmış. ‘Şalom Sinagogu’ en eski sinagoglardan biri olup,1620’den itibaren örgütlemeye başlayan Yahudi Cemaati’nin sinagoguymuş. ‘Beit Hillel Sinagogu’ 17. yüzyılda yapılmış. ‘Portekiz Sinagogu’ İzmir’e Portekiz’den göç eden konverso (dönme) Yahudilerin kurduğu sinagogmuş. ‘Ets Hayim’ bir Bizans sinagogu olduğu kanıtlanmamış olsa da öyle olduğu sanılmaktaymış. ‘Talmud Tora (Hevra) Sinagogu’ Yahudi öğretim yeri olarak kullanılmış. ‘Forasteros Sinagogu’nu Frankoların kurduğunu, ‘Yabancılar’ veya ‘Misafirler’ anlamına gelen ‘Forasteros’ ismini aldığını, burasının İzmir’e gelerek yerel Yahudi cemaatine katılan yeni Yahudi göçmenlere hizmet ettiğini, sinagogun muhtemelen 17. yüzyılda inşa edilmiş olduğunu öğrendik. Şimdi bu mekanlarda konser ve sergiler yer alıyor, film gösterileri, Klezmer konserleri yapılıyor.
Söz konusu projenin kent turizmine büyük katkı sağlayacağını vurgulayan Bencoya; “Kemeraltı, özel bir yerdir, inanç ve kültür turizminde çok büyük fark yaratır. Buraları ayağa kaldırırsak, turizme büyük bir katkı sağlayacaktır. Amacımız gelecek nesiller için evrensel kültür yerleri yaratmak. Hoşgörü değil saygı ve birlikte yaratmak” diyerek sözlerini sonlandırdı.
