Laşon ha-kodeş / Kutsal Dil İbranice

Modern İbranicenin popülerliği

Günümüzde hâlâ konuşulan tek Kenan dili olma özelliğine sahip İbranice, Yahudilerin ve atalarının ulusal dili ayrıca İsrail’in de resmi dili olma özelliğine sahip bulunuyor. Dünyada yaklaşık 15 milyon konuşanı olduğu düşünülen İbranice, Sami dil ailesine mensup olup sadece İsrail’de değil İsrail dışında yaşayan Yahudiler tarafından da konuşuluyor. 19. yüzyıl sonunda bu lisan Modern İbranice olarak tekrar ayağa kaldırılıyor ve özellikle Elyezer Ben Yehuda’nın kişisel çabalarıyla konuşma dili haline getiriliyor. Günümüzde modern İbranice popülarite kazanarak İbranice öğrenme konusundaki meraklıların sayısının artmasını sağlıyor. Ülkemizde bu konuda bilgi kaynağı olan kitapların içerisinde İbraniceyi kendi başına öğrenmek isteyenleri doğrudan hedef almayıp alanla ilgili başvuru kaynağı olarak Doç.Dr. Eldar Hasanoğlu tarafından hazırlanan Modern İbranice Dilbilgisi kitabını Bibliobibuli okurları için inceledim.

Doç.Dr. Eldar Hasanoğlu hakkında

Azerbaycan doğumlu Eldar Hasanoğlu, İsrail Hayfa Üniversitesi’nde Prof. Menachem M.Kellner danışmanlığında Yahudi felsefesi üzerinde çalıştı ve İbranice eğitimini tamamladı. Ulusal ve uluslararası dergilerde editörlük ve hakemliği bulunan Hasanoğlu, alanıyla ilgili tercüme kitap ve makale çalışmaları yapıyor. İngilizce, İbranice, Arapça ve Farsça dillerini ileri düzeyde biliyor. Dinler Tarihçisi olan Doç. Dr. Hasanoğlu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışıyor.

Dil öğrenmek dürtü işidir

Yabancı dillere olan ilgimi taçlandırmaya çalıştığım, ikinci üniversite eğitimim sırasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eski Yunan Dili ve Edebiyatı bölümünde okurken (Klasik Filoloji), Eski Yunanca ve Latincede hızımı alamayıp İbranice öğrenmeye niyetlendiğim bir dönemde Eldar Hoca ile karşılaştım. İbraniceye adımlarımı onun rehberliğinde attım. Hatta o dönem 1492 Sefarad sürgünü ile ilgili Osmanlıca belgeleri okuyabilme niyetiyle bu dilin de altyapısını kurarken, gramer ve yazılış yönü itibarıyla İbranice ile Osmanlıca’nın bir arada gayet güzel öğrenilebildiğini gördüm. Bu nedenle Modern İbranice Dilbilgisi kitabındaki kolaylıkları seçip ayırt edebileceğimi ve İbranice öğrenmek isteyenlerle paylaşabileceğimi düşündüm. Her ne kadar hızımı alamayıp sonra Leh Dili ve Edebiyatı bölümüne geçmiş, Polonya’da konuşulan Lehçe’nin şöyle bir tadına bakmış şu sıralarda da fena halde Japoncaya takmış olsam da her daim İbraniceye özel ilgi gösterdiğim, ufukta bana bir de Aramice öğrenmenin göründüğü doğrudur.

İllüstrasyon çizeri: Eugene Ivanov

Kitabın bölümleri hakkında

Modern İbranice Dilbilgisi kitabını üç bölüme ayırarak inceleyebiliriz. İbranice harflerden söz edilen, harflerin el yazısı şeklinden bahsedilen, sona geldiğinde yazılışı değişen harflere, okunmasıyla ilgili kurallardan söz edilen, ortada ve sonda geldiğinde okunuşu değişen harflere dikkat çekilen kitabın giriş bölümünde harflerin boyutları, yazılış şekillerine göre harf grupları, harflerin transkripsiyonu, ünlüler ve seslendirme işaretlerinden söz ediliyor. Ayrıca kitabın giriş bölümünde Kamatz Hatuf ile Kamatz Gadol’un farkı, Hataf işaretleri, hece ve vurgu, okumada yardımcı işaretler ve gırtlaksal harflerden de söz ediliyor. Kitabın oldukça detaylı işlenmiş gramer bölümünde isim, zamir, fiil, sıfat, sayı, zarf ve edatlar hakkında detaylıca bilgi veriliyor. Kitabın son kısmında da yazarın kendisi tarafından hazırlanmış İbranice metinler, düzensiz fiiller ve sözlük yer alıyor.

Modern İbranice Dilbilgisi

Yazar: Eldar Hasanoğlu

Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, No:296

Ekim 2018, İstanbul

339 sayfa

Klasik İbranicenin dil kullanımı

Kitaba bir sunuş yazısı kaleme alan Hahambaşılık Genel Sekreteri Yusuf Altıntaş şu cümlenin altını çiziyor: “Batı Semitik Diller ailesinin unsurlarından biri olan İbranice; Akadca, yörenin komşu dilleri Kenanca, Keldanca, Aramca ve bir ölçüde Kopt dilinden daha sonraları Yunancadan da beslenip evrilerek biçimlenen bir dildir. Klasik İbranicenin dil kullanımı sözcüklerdeki duyarlılık, anlatım yetkinliği ve zenginliği bakımından zirveye ulaştığı en önemli yazınsal belgeler Musevi inancının temel kitap koleksiyonu olan kutsal kitap bütününün Ketuvim/ Metinler bölümündekilerdir ki bunlar arasında Tehilim/Zebur, Şir Haşirim-Neşideler Neşidesi her bakımdan çok özellikli bir örnektir.” Yusuf Altıntaş, Eldar Hasanoğlu için kaleme aldığı sunum yazısında, İbranice öğrenme alanındaki ilk adımlarına bizzat tanık olduğu, bu konudaki çaba, azim ve iradesini ilgiyle ve bir tür hayranlıkla imrenerek izlediği Eldar Hasanoğlu’nu gelecekte kıymetli eserler vermeye aday genç nesil bilim insanlarından biri olarak gördüğünü belirtiyor. Bizzat kendisinden İbranice dersi almış bir öğrencisi olarak ben de öğretmen eşliğinde İbranice öğrenmek isteyenler için Modern İbranice Dilbilgisi kitabını danışabilecekleri iyi bir kitap olarak öneriyorum.

Bibliobibuli’den dostlukla.