Türkiye´nin önde gelen akademisyen, yazar ve entelektüeli Metin Moşe Sarfati´yi, kaybının birinci senesinde özlem ve saygıyla anlıyoruz.
3 Temmuz 2022’de aramızdan ayrılan, iktisadi düşünce tarihine yaptığı katkıların ötesinde felsefi ve edebi yönü ve entelektüel var oluşuyla pek çok kişiye rehberlik edip yol gösteren Sarfati, kitapları ve düşünceleriyle Türkiye’nin önde gelen iktisat felsefesi hocası olarak tanınıyor.
Şalom yazarı, Yahudi entelektüeli Sarfati, dışlanma tehdidi ve insanları huzursuz etme pahasına gösterdiği entelektüel cesareti, gelecek kuşaklar için de yol gösterici olmaya devam ederken, bugün onun özlemi içinde bizlerde bıraktığı düşünsel mirası hatırlıyor, düşüncelerine ve yazılarına yaslanmaya devam ediyoruz.
Metin Sarfati Kimdir?
Metin Sarfati, İstanbul doğumlu akademisyen ve yazardı. Hayatı boyunca toplumsal konulara büyük bir ilgi duymuş ve felsefi sorgulamalarda bulunmuş, Galatasaray Lisesi’nin eğitim ortamı ve entelektüel atmosferi onun düşünce dünyasını şekillendiren bir temel oluşturmuştu. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde yüksek lisansını tamamladıktan sonra akademik kariyerine ara vermiş ve daha sonra yine İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde doktorasını tamamlamıştı. Doçentlik unvanını Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Fransızca Kamu Yönetimi bölümünde "İktisadi Düşünce Tarihi" alanında almış ve aynı bölüme profesör olarak atanmıştı. Görev süresi boyunca Fransa’nın çeşitli üniversitelerinde -burslu, burssuz- olarak bulunmuş ve davetli öğretim üyesi olarak da ders vermişti.
Metin Sarfati'nin çalışmaları disiplinler arası bir yaklaşıma dayanmaktaydı. İnsan ve toplum gibi gerçekliklerin çok karmaşık olduğunu ve tek bir disiplinle tam olarak anlaşılamayacağını savunmaktaydı. Sarfati akademik çalışmalarına, iktisadın sınırlarını aşarak felsefeden tarihe, psikolojiden estetiğe farklı disiplinlerin katkılarını dahil etmesi nedeniyle, Türkiye’de iktisat felsefesi alanında öncü bir akademisyen olarak tanınmıştır. İktisat alanında yeni düşüncelerin yayılmasına ve tartışılmasına olanak sağlamış olan İktisat Felsefesi dergisinin (2012) kuruluşunda da önemli rol oynamıştı.
Akademik kariyeri boyunca birçok öğrenci yetiştirmiş ve üzerinde durduğu özgürlük, kimlik ve özgür irade gibi pek çok kavrama dair düşüncelerini, 17. yüzyıl felsefesinin en önde gelen rasyonalistlerinden Spinoza’nın Ethica’sı üzerine temellendirmişti. Modern uygarlığın yarattığı yıkımlar ve olanaklara dair geliştirdiği tavrı ile sürekli entelektüel bir çaba içinde olmuştu. Şoa, nükleer felaketler ve çevre / iklim krizi üzerinde birçok programı ve konuyu tartışmaya açtığı pek çok yazısı bulunmaktadır.
Türkiye'de yaşayan Yahudi bir akademisyen olarak, insanın çok kimlikli doğasını da sürekli savunmuş ve kimlik üzerine inşa edilen düzene dair eleştirel bir tarafta yer almıştı. Profesyonel çalışma alanı ve hayatın her alanında dair geliştirdiği tavrı, kendini ve kendi düşüncesini savunabilme özgürlüğü, sosyal ve kültürel alanda aktif rol üstlenmesi nedeniyle, Sarfati’nin geliştirdiği bu entelektüel var oluş, onun temel özelliklerinden biri olmuştu.
Metin Sarfati'nin yayımlanmış birçok kitabı ve makalesi bulunmaktadır. Kitapları arasında ‘Yahudi İnsandan İnsan Yahudi'ye’ (2022), ‘Uygarlığın Bunalımı: Psikanalizin ve İktisadın Kavşağında Bir Analiz Denemesi’ (2014) ve ‘Ekonomi Politiğin İnsanı Kim'dir?’ (2010) yer almakta. Ortak kitap çalışmalarının bazıları ise; İktisat ve Siyaset (2021), Türkiye’de İktisadi Düşünce (2017), Edebiyattaki İktisat (2014), İktisatta Bir Hayalet: Karl Marx (2012).
Metin Sarfati'nin pek çok platformda Türkçe, Fransızca ve İngilizce olarak yayımlanmış denemeleri bulunmaktadır. Denemeleri arasında, ‘İktisadi Büyüme Neden İstenir?’, ‘Zenginleşme-Özgürleşme Özdeşliği Yanılgısına Dair’ ve ‘Bu Kriz Kimin Krizi?’, ‘Etiksiz Kalmış İktisat Şiddet Üretiyor mu?’, ‘Anın, Şiddetin ve Hızın Egemenliğindeki İnsan’ gibi başlıklar bulunmaktadır.
