Yarı otobiyografik, sinemanın yaratıcılarına saygı duruşunda bulunduğu melankolik filmiyle, Moretti topluma dair ince bir eleştiri getiriyor. Kendi sanatsal ve politik tercihlerini sorgularken İtalya solunun ölümü, psikanaliz gibi saplantılarını sarkastik bir komedide inceleme konusu ediyor.
MORETTİ’NİN POLİTİK FRESKİ
‘İL SOL D’AVVENİRE’
Yön: Nanni Moretti
Sen: N. Moretti - Valia Santella - Francesca Marciano - Federica Pontremoli
Gör: Michele D’Attenasio
Müz: Franco Piersanti
Kur: Clelio Benevento
Oyn: Nanni Moretti - Margherita Buy - Mathieu Almaric - Silvio Orlando - Barbora Bobulova - Flavio Furno
76. Cannes Film Festivali’nde yarışan ‘Geleceğin Güneşi / İl Sol D’avvenire’ Nanni Moretti’nin acı-tatlı, biraz de melankolik, yarı otobiyografik, sinemanın yaratıcılarına saygı duruşunda bulunan, yönetmenin sadık oyuncularıyla yaptığı bir film. Toplumumuza dair incelikli bir eleştiri getirdiği, etik ve varoluşsal sorunları sorguladığı, kendine has ironik üslubunu sürdürdüğü, eğlendirici bu filmin, belki de yönetmenin filmografisinde önemli bir yeri olmayacak.
Nanni Moretti’nin kendi sanatsal ve politik tercihlerini sorguladığı bu melankolik filmde İtalyan solunun ideallerinin bitip bitmediğini sorguluyor. Kişisel ve toplumsal bir karamsarlığın içinden çıkmaya çalışan İtalyan yönetmen alaycı bir melankoli ile umut tazeleme çabasına girişiyor. Bu arada İtalyan solunun ölümü, sinemanın içinde bulunduğu çıkışsızlık, psikanaliz gibi saplantılarını, sarkastik bir komedide inceleme konusu ediyor. Film, sanata adadığı hayatında her şeyin kötüye gittiğini gören bir yönetmenin, acı-tatlı bilançosuyla dokunaklı bir ağıtı.
“NETFLIX’e karşıyım”
Filmde iki Nanni Moretti var; biri üstüne vazife olmayan işlere karışan bir narsist, diğeri 60’lı, 70’li yılların unutulmaz İtalyan şarkılarının hayranı dahi bir yönetmen ve yetenekli bir aktör. Güldürmeyi de ihmal etmeden, Moretti bilinen ironisi, sorgulayıcı üslubu ve varoluşsal soruları sormayı sürdürerek, toplumumuza dair ince eleştirilerini bu 16. filminde de dile getiriyor. Moretti’nin ‘8 1/2 denemesi’ hüviyetindeki ‘Geleceğin Güneşi’, yönetmenin alter-egosu Giovanni’nin kendisinden ayrı yaşayan 40 yıllık karısından kendisine yeni bir şans tanımasını istemesini anlatıyor. Giovanni çekmek üzere olduğu filmde, SSCB’nin 1956 Macaristan işgali üzerine İtalyan Komünist Partisi üzerindeki etkisini mercek altına alıyor.
Birçok filminde alter-egosu Michele Apicella olarak karşımıza çıkan Moretti bu kez gerçek ismi olan Giovanni’yi canlandırıyor. Annesinin son günlerini anlattığı ‘Mia Madre’de kız kardeşini oynayan Margherita Buy bu filmde de bir yönetmeni canlandırıyor. İtalyan yönetmen ‘Geleceğin Güneşi’ ile ilk dönem filmlerinden ‘Olağanüstü Bellek / Ecce Bombo’ (1978) ve ‘Io Sono Un Autarchico’nun (1976) atmosferine dönüyor. Büyük ekran için filmler yaptığını, NETFLIX ve benzerlerine karşı olduğunu söyleyen Moretti, “Metroda cep telefonundan film izleyen 13 yaşındaki Pensilvanyalı çocuk için film yapmam” diyor.
Film içinde film izlediğimiz, bir politik fresk olan ‘Geleceğin Güneşi’nde, yeni filminin yapımıyla uğraşan Giovanni’yi (Nanni Moretti) ve yine film endüstrisinde çalışan karısı Paola (Margherita Buy) ile evliliğini sürdürmeye çalıştığını görüyoruz. Paola ilk kez kocasının değil kendi filminin yapımıyla boğuşmaktadır. Giovanni’nin filmi, Sovyet tanklarından kaçıp İtalya’ya sığınan bir Macar sirkinde geçer. Sovyet silahlı müdahalesi aslında İtalyan Komünist Partisi’ni (PCİ) garip bir duruma sokar. Film PCİ’nin bir Roma kulübünün sekreteri ve Unity gazetesinin editörü Ennio’nun (Silvio Orlando) canlandırdığı karakterle komünist karısı Vera (Barbora Buluova) arasındaki çatışmayı da takip ediyor.
Filmin büyük bir kısmını çeken Giovanni, ağır borç içindeki yapımcısı Pierre’in (Mathieu Almaric) masrafları karşılayacak parası olmadığı için çekimi durdurmak zorunda kalır. Paola kocasına birkaç aydır psikolojik tedavi gördüğünü ve ayrılmak istediğini söyler. Giovanni hiçbir zaman yolunda olmayan evlilik hayatının artık bittiğini kabul ederek çevirmekte olduğu filmin sonunu değiştirmeye karar verir. Genelde her şeye hâkim olabilen Giovanni, kendinden yaşlı birine âşık olan müzisyen kızıyla, iflasın eşiğindeki yapımcısıyla, karısıyla, filminin çekiminde karşılaştığı zorluklarla karşı karşıya gelmiştir. Her şey onun için ters gidiyordur. Ancak başarıya alışık karakteriyle parlak bir geleceği kovalamaya kararlıdır.
Moretti filminde bizleri sinemanın mutfağına götürüyor, aynı zamanda futbol, yüzme gibi hasletlerini de hatırlatıyor. Bir futbol topunu ayağında ustalıkla sektiriyor, eski bir sutopu şampiyonu olduğunu havuzda zarif yüzme stiliyle gösteriyor. Film, PCİ’nin Sovyet yanlısı çizgiyi terk etmesinden sonra, 1950’lerin tarzında giyinmiş, Troçki’nin resmini ve kırmızı bayraklar taşıyan film ekibinin yürüyüşüyle noktalanıyor. Filmin uzun tutulmuş finalinde tüm oyuncu ve teknisyenler, neşeli bir bando müziği eşliğinde coşkulu bir resmigeçit yapar. Nanni Moretti’nin sinema dehasını hatırlatan bu sahnede, önceki filmi ‘Üç Aile / Tre Pianni’nin (2021) oyuncusu Alba Rohrwacher’i de görürüz.
“Senaryoma finalden başlarım”
Nanni Moretti sinema konseptini şöyle açıklıyor: “Ben senaryo yazarken ilk önce finalden başlarım, sonra filmin içeriğini inşa ederim. Sinema sadece çirkin bir gerçeği anlatmaktan zevk almak için yapılmaz. Sinemada güzel ve farklı bir gerçekliği hayal etmek için yapılır. Bunlar bir filmin doğurduğu duygulardır.” ‘Geleceğin Güneşi’ gönderme ve alıntılarla dolu. Federico Fellini’nin ‘La Dolce Vita’sının son sekansı filmde yer alır, ‘8 ½’ filminin ünlü sirk sahnesi filmde kullanılır. Jacques Démy’nin ‘Lola’sından, John Landis’in ‘Cazcı Kardeşler’inden, Kieslowski’nin öldürme tutkusundan, doğaçlamalarıyla John Cassavetes’ten ve Taviani Kardeşlerden söz edilir.
Moretti bu filminde başrolleri iki sadık oyuncusuyla paylaşır: Margherita Buy ve Silvio Orlando. İtalya’da kariyer yapan Çekoslovak asıllı Barbora Bobulova (49) ile ilk kez çalışır. Ferzan Özpetek’in fetiş aktrisi Margherita Buy (61) Moretti ile önceleri ‘Bir Papamız Oldu / Habemus Papam’ (2011), ‘Annem / Mia Madre’ (2015), ‘3 aile / Tre Piani’ (2021) filmlerinde oynadı. Tiyatro ve sinema oyuncusu Margherita Buy’ın dört İtalyan Altın Küre Ödülü var. İkisi Ferzan Özpetek’in ‘Cahil Periler / Le Fate İgnoranti’ (2001) ve ‘Bir Ömür Yetmez / Saturno Contro’ (2007) filmlerinden. Diğerleri ‘Maledetto İl Giorno’ (1992) ve ‘La Seconda Notte’ (1986) ile. Ayrıca M. Buy ‘Lo Spazio Bianco’ ile 2009 Venedik Film Festivalinde En İyi Kadın Oyuncu Ödülünü kazandı.
Gerçek hayatında Roma’da satın aldığı Nuevo Sacher adlı sinema salonunda Nanni Moretti’ye sık sık rastlamak mümkün. Roma’ya verdiği değer ve önemle bilinen Romalı yönetmen, ‘anneme biraz benzeyen’ dediği bu şehre sevgisini filmlerine yansıtıyor. Bir auteur yönetmen filmi olan ‘Geleceğin Güneşi’ güçlü bir sinematografiyle film içinde birkaç film anlatıyor. Filmi, içinden başka bebekler çıkaran Matruşka’nın bebeklerine benzetmek mümkün. Cannes Film Festivallerinin müdavimi olan İtalyan yönetmen burada on filmiyle çeşitli ödüller aldı. Altın Palmiye ve Uluslararası Sinema Yazarları Birliği (FİPRESCİ) En İyi Film Ödüllerini kazandığı ‘Oğul Odası / La Stanza Del Figlio’ (2001), sinema tarihinde bir ölümün ardından yaşanan travma konulu en güçlü filmdir.
2012’de Cannes ana yarışmasının jüri başkanlığını üstlenen Nanni Moretti, 1993’te ‘Sevgili Günlük / Caro Diario’ ile En İyi Yönetmen Ödülünü kazanmıştı. ‘Annem / Mia Madre’ 2015’te Ekümenik Jüri’nin En İyi Filmi seçilmişti. Yönetmen Berlin Film Festivali’nde ‘Ayin Bitti / La Messa E Finita’ (1985) ile Özel Jüri Gümüş Ayı Ödülü, Venedik Film Festivali’nde ‘Altın Düşler / Sogni D’oro’ (1985) ile Jüri Özel Ödülü kazanmıştı. Senaryo yazarı, yönetmen, oyuncu, yapımcı Nanni Moretti 1953’te Giovanni Moretti adıyla doğdu. Çocukluğunda pul koleksiyonunu satıp 8 mm. kamera satın aldı. İtalya sutopu milli takımında oynadı. Solcu yönetmen, kariyeri boyunca sosyal ve politik sorular sormaktan yorulmadı.
