Kısa adı TUFGO olan Türkiye Gençlik Filarmoni Orkestrası, her sene yeni öğrencilerinin katılımıyla tam 17 senedir başarıdan başarıya koşuyor. Her sene olduğu gibi bu sene de Sabancı Üniversitesi´nin destekleriyle, üniversite kampüsünde gerçekleştirdikleri yoğun kamp çalışması sonrası Türkiye ve Avrupa´da konserler verecekler. 23 Ağustos akşamı İstanbul AKM´de, 24 Ağustos akşamı Ankara CSO salonlarında, 26 Ağustos akşamı ise Beethoven´in 9.Senfonisi ile Kapadokya´da sahnede yerlerini alıyorlar. Daha sonra ise Palermo, Sicilya ve Roma´ya turneye gidiyorlar. Türkiye için çok önemli bir girişim ve 17 senedir istikrarlı bir şekilde çalışmalarını sürdürüyor TUGFO. Her yönüyle büyük bir iş yapan TUGFO´ya daha nice seneler diliyor ve sözü, çalışmalarını birçok yönüyle sürdüren bu parlak orkestranın kurucusu ve yürütücüsü şef Cem Mansur´a bırakıyorum.
Türkiye Gençlik Filarmoni Orkestrası ‘TUGFO’yu kurmaya nasıl karar verdin?
Müzik eğitiminin belli bir noktada olduğu ülkelerin hemen hepsinde bir ‘genç milli takım’ var. Öncelikli amaç bu boşluğu doldurmaktı. Profesyonel yaşam öncesinde genç müzisyenlere en yüksek düzeyde orkestra deneyimi kazandırmak projenin kalbinde. 2007 yılında Uludağ’da bir otelin oyun salonunda provalara başladık. O yıl İstanbul konserimizde solistimiz yaşayan en büyük piyanistlerden Murray Perahia idi. Yani hiç alçak gönüllü bir başlangıç değildi! Ama gençlerin çalışının onunla müzik yapacak noktaya geleceğine inanıyordum.
TUGFO’nun kalbindeki asıl amacı nedir?
O kadar çok ki… Gençlerin büyük çoğunluğunun yaşamını geçireceği ‘orkestracılık’ mesleğini öğrenmeleri, kendilerini en yüksek uluslararası düzeyde değerlendirmeleri önemli. Bizde biraz sıkça rastlanan “Türkiye için fena olmadı” kültürü yerine Berlin için, Viyana için de çok iyi oldu diyebilmeleri. Avrupa’nın önemli salonları ve festivallerinde çaldığımız zaman bize “Türkiye’yi ne güzel temsil ediyorsunuz” deniyor. Biz Türkiye’yi değil, Türkiye’nin ne olabileceğini temsil ediyoruz, hem müzikal anlamda hem de birbirini dinleyen ve farklılıklarını ahenge ulaşma amacıyla yaşayan bir toplum olarak.
TUGFO öğrencileri nasıl seçer?
Orkestra her yıl sıfırdan oluşuyor. Öncelikli şart lise veya üniversite öğrencisi olmak, bu da yaş sınırının 16-22 gibi bir noktada olması demek. Her yıl herkes tüm konservatuarlardan başvuruyor. Bir defa kabul edilen öğrenci de var, üç-dört defa gelen öğrenci de. Her yıl herkesin seçmelerde kendini yeniden kanıtlamasını önemsiyoruz. Müzik yaşamımızın en olumsuz yanlarından biri olan “zaten buradayım, çalan çalmayan bir...” alışkanlıklarına karşı olduğum için.
TUGFO kampına katılan gençleri nasıl bir çalışma bekliyor?
Yaz aylarında, tüm konservatuarlar kapalıyken (yurtdışında okuyan öğrenciler de var orkestraya katılan) projenin uzun yıllardır ana destekçisi olan Sabancı Vakfı’nın misafiri olarak Sabancı Üniversitesinde kampa giriyoruz. Üç haftalık bu dönemde yaylı ve nefesli gruplarının eğitmenleri ve benimle yoğun bir prova dönemi geçiyor. Bu yıl da eğitmenlerimiz bizim içimizden yetişmiş, şimdi Berlin Filarmoni üyesi Hande Küden ve İstanbul Devlet Senfoni ve Borusan orkestralarının solo obuacısı Sezai Kocabıyık. Gençler onlardan o kadar çok şey öğreniyorlar ki. Farklı mesleklerden uzmanlarla birlikte yaptığımız akşam sohbetleri, müzisyenin sosyal sorumluluğuyla ilgili çalışmalar, masa tenisi, futbol, sinema salonunda konserler izleyerek geçen kamp döneminden sonra konserler başlıyor.
Dinlediğim tüm TUGFO konserlerinde olağanüstü bir konser programı vardı. Repertuara nasıl karar veriyorsun?
Repertuar, gençlerin gelişmesinde önemli olduğunu düşündüğüm eserlerden, orkestra literatürünün çok bilinen (bazen de az bilinen) eserlerinden, davetli olduğumuz salonlarla da istişare ederek oluşuyor. Çeşitlilik de önemli. Her yıl bir Türk bestecisinin eserini de repertuarımıza alıyoruz.
TUGFO, 17 senedir Viyana ‘Konzerthausi RadioKulturhaus’, Berlin ‘Konzerthaus’, Roma ‘Sala Santa Cecilia’, Milano ‘Auditorium’, Linz ‘Brucknerfest’, Bonn ‘Beethovenfest’, Amsterdam, Budapeşte, Prag ‘Smetana Hall, Rudolfinum’ Bratislava, Brüksel, Verona, Ravello, Floransa, Bologna, Essen, Dortmund, Varşova ile daha nice şehir ve büyük konser salonlarında konserler verdi. Ayrıca Bayerischer Rundfunk, Deutsche Welle, ORF ile Slovak radyoları tarafından konserleriniz kaydedildi ve yayınlandı. 2017 senesinde Berlin konseriniz Arte TV’de canlı olarak yayınlandı. Ayrıca Palermo Classica Festivali yerleşik orkestrası oldu. 2023’te nerelerde konser verecek TUGFO?
İstanbul’da AKM (23 Ağustos) ve Anakara CSO’da (24 Ağustos) Mendelssohn, Rahmaninov, Sibelius, Erkin çalıyoruz, 26’sında ise Devlet Çoksesli Korosunun katılımıyla Beethoven 9. Senfonisini Kapadokya’da seslendireceğiz. Sonra turnemiz başlıyor; Palermo’da iki konser, Sicilya’nın tarihi yerlerinde üç konser ve dördüncü defa davetli olduğumuz Roma’da Sala Santa Cecilia’da çalıyoruz.
TUGFO kampı kapsamında çok önem vererek sürdürdüğün Demokrasi Laboratuvarı yer almakta. Nedir Demokrasi Laboratuvarı?
Dinleyiciye açık olarak gerçekleştirilen bir prova. Orkestradan ve müzikten toplumsal barış konusunda neler öğrenilebileceğiyle ilgili. Türkiye’nin dört bir yanından gelen, farklı sesler çıkaran bireylerin farklılıklarını çatışma değil, zenginlik olarak yaşayabileceklerini göstermek. Gerçekten de orkestra farklı liderlik ve uzmanlık kategorilerinin bir arada olduğu bir ortam. Burada birbirini dinlemek, insanları dinleyerek yönetmek, en çok bağıranın haklı olmadığı, bestecinin ‘anayasası’ önünde herkesin eşitliği, şefin diktatöre dönüşmeden liderlik edebilmesi gibi özellikler müzik yapma ortamının paralelleriyle resmediliyor.
Son olarak ‘Müzik, İnsan ve Barış’ adlı kitabından bahsetmek isterim. Barış dünyada müzik ile sağlanır mı?
Aslında bir kitap değil, Sabancı Üniversitesinde yaptığım bir sohbetin transkritpti. İlerde müziğin gücüyle ilgili düşüncelerim bir kitap olacak diye umuyorum. Müzik tek başına barış sağlayamaz. Ama barışın ön şartı olan birbirini dinleme, tanıma, empati geliştirme ve ortak iyiliğimiz gibi kavramların oluşmasını müzikten daha kolay sağlayacak başka şey de yok.
