Rabbi Dr. Ron Kronish, her şeyden önce Yahudi Yeni Yılı Roş Aşana´da şunu ilan ettiğimize dikkat çekiyor: "Hayom Harat Olam!/ Bugün dünyanın doğum günü!" Sadece Yahudilerin değil, tüm insanlığın! Günün ana temalarından biri bu. Hepimiz Tanrı´nın yarattığı bu dünyanın parçalarıyız.
Roş Aşana’nın evrenselliğini, Roş Aşana (ve 10 gün sonra Yom Kipur’da) Amida duasına eklenen bölümlerde net olarak görebiliriz. Bugünde Tanrı’nın tüm yarattıklarının, tüm varlıkların yargılanıp gelecek senedeki kaderlerinin belirleneceği anlatılır.
“Ve o zaman tüm eserlerinin … Tüm canlıların Senin önünde dehşete kapılmasını sağla. Böylece tüm varlıklar Sana büyük bir saygı duyacaklar ve tüm canlılar Senin önünde eğilecek. Herkesin bir arada ve içtenlikle kutsal isteğini yerine getirmesini sağla… İsmin yarattığın tüm varlıklarda büyük bir saygı uyandırıyor” (Gözlem-Roş Aşana Kitabı s.192).
“Bugün dünyanın yaratıldığı gündür. Bugün Tanrı, dünyadaki tüm varlıkları yargılar” (A.e s.324).
“Ve bugünde tüm canlılar yargılanacak ve kimin yaşayıp kimin öleceği belirlenecek” (A.e s.326).
Tüm insanlar, tüm eserler, tüm canlılar, tüm varlıklar kavramlarına yapılan vurgu ile görüyoruz ki, bizler birbirine bağlı çok büyük bir aileyiz ve Tanrı'nın İsteğini birlik olarak yerine getirebiliriz. Onlara karşı biz değil, onların kabilesine karşı bizim kabilemiz değil, diğer uluslara karşı bizim milletimiz değil, hep birlikte Tanrı’nın yarattıkları olarak dünyayı iyileştirmek için el ele verebiliriz.
Roş Aşana Amida duasının bir diğer paragrafı, yeni yıldan beklentilerimizi şöyle özetliyor:
“Ve o zaman erdemliler bunları görüp sevinecek, dürüstler coşacak, Sana bağlı olanlar sevinç içinde şarkı söyleyecek, kötülük susturulacak ve haksızlıklar duman gibi dağılacak ve yok olacak; çünkü Sen dünyada kötülüğün egemenliğine son vereceksin” (A.e s.193).
Bu beklentilerimizin gerçekleşmesi için biz ne yapabiliriz?
Aynı anda hem insanlığın hem de halkımızın bir parçası olduğumuz gerçeğini içselleştirebiliriz, insanlığın geri kalanıyla birlikte, elimizden gelen her şekilde etrafımızı ve dünyayı daha iyi bir hale getirmek için çabalayabiliriz.
Ve son olarak dualarımızın bu bölümü Yeşayau peygamberden bir alıntıyla (A.e s.193) son buluyor:
“Ad.Tsevaot’un adaleti büyüktür ve Kutsal Tanrı adaletle kutsallaştırılır” (Yeşayau 5:16).
Roş Aşana neden insanın yaratılış gününde kutlanıyor?
Rabi Yehuda Altein Roş Aşana'yı neden altı gün önce evrenin yıldönümü günü yerine insanlığın yıldönümünde kutladığımızı sorgular. “Çünkü Tanrı tamamlanmamış bir dünya yarattı. Çünkü Âdem’in soyundan gelen bizlerin, Yaratılış sürecine katkıda bulunma fırsatımız var.”
O halde, önümüzdeki yılı, Tanrı’nın İsteği doğrultusunda günlük hayatımıza entegre ettiğimiz iyilik dolu, adaletli, merhametli davranışlarla dünyaya Tanrısallık ve kutsallık getirmek ve Tanrı’nın Görüntüsünde ve Benzeyişinde bir yaşam sürerek Tanrı’nın Yaratılış’taki ortakları olabilmek için kullanmaya niyet edebiliriz (Bereşit 1:26).
18 Eylül (3 Tişri) Pazartesi
Tsom Gedayla - Gedalya Orucu
Bar/Bat mitsva yaşını geçmiş her Yahudi erkek ve kadın, bu orucu tutmakla yükümlüdür.
İsrail topraklarının valisi Gedalya Ben Ahikam’ın öldürülmesi sonucu, Yahudilerin toplu olarak bu bölgeden kaçması ve üzücü bir şekilde İsrail topraklarında hiçbir Yahudi kalmamasının anısına tutulan bu oruç, bu yıl 18 Eylül Pazartesi sabahı gün ağarmadan başlar. Pazartesi akşamı yıldızlar çıkana kadar devam eder. 17 Eylül Pazar akşamı yatana kadar yemek içmek serbesttir.
Oruç tutan kişiler, Pazartesi Amida duasına Anenu kısmını ekler. “Cevap ver bize Baba’mız, bu oruç gününde bize cevap ver…” (Sidur Kol Yaakov s.266).
Sinagogda oruç tutan on erkek varsa Sefer Tora çıkarılır. Sefer Tora’ya sadece oruç tutan erkekler kaldırılır.
Roş Aşana Felsefesi, Roş Aşana’nın Özü, Roş Aşana ve Yeni Başlangıçlar, Şofarın sembolizmi, Roş Aşana Yemek Tarifleri, Roş Aşana Videoları:
http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=18&Itemid=104
Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Gözlem’den El Gid Para El Pratikante, Roş Aşana, Yom Kipur, Teilim, Bereşit kitaplarına ek olarak Rosh Hashanah-It’s Significance,Laws and Prayers, Every Person’s Guide to High Holy Days, Rosh Hashanah-Yom Kippur Survival Kit, Kutsal Kitap, Yahudilikte İbadet kitaplarından ve chabad.org, https://www.myjewishlearning.com, https://www.rabbisacks.org, https://www.brandeis.edu, https://www.huffpost.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Yazıda konu ile ilgili araştırılıp bulunabilecek sayısız yorumdan sadece bazıları ifade edilmiştir. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
