Tüm insanlığın doğum günü ROŞ AŞANA

Yılın başı anlamına gelen Roş Aşana, Yaratılışın altıncı gününe, Tanrı'nın ilk insan olan Âdem’i yarattığı güne denk gelir. Âdem’in toprağın tozundan yaratılmasından kısa bir süre sonra da Tanrı, erkeğin yalnız kalmasının iyi olmadığına karar verir ve ilk kadın olan Havva’yı yaratır (Bereşit 2:18-23). Roş Aşana, ilk erkeğin ve ilk kadının yaratılışının yıldönümüdür. Talmud’a göre bugünde Tanrı’nın tüm yarattıkları yargılanır, yeni senede kaderlerinin ne olacağı belirlenir (Roş Aşana 8a).

Rabi Kruspeday, Rabi Yohanan’ın şöyle öğrettiğini belirtir: "Roş Aşana'da üç kitap açılır, biri ruhunda kötülük besleyenin kitabıdır, ikincisi dürüstün kitabıdır, üçüncüsü ise ikisinin arasındakilerin kitabıdır. Dürüst ve adil olanların adları, yaşam kitabına yazılıp, hemen mühürlenir, ruhundaki kötülüğü besleyenlerin adları, ölüm kitabına yazılıp, hemen mühürlenir, aradakilerin/benonim adları ise Roş Aşana'dan, Yom Kipur'a kadar askıya alınır. Aradakiler/benonim, yaptıklarıyla, kararlarıyla geçmişte yaptıkları hatalardan gerekli dersleri alıp yaşamlarına daha fazla iyilik ve güzellik getirmeye niyet ederlerse, adları yaşayanlar arasında yer alır, aksi halde öleceklerin arasında yer alır" (Roş Aşana, 16b). Benonim, Roş Aşana ile Yom Kipur arasındaki On Günlük Teşuva /Aseret Yeme Teşuva dönemi içinde, ağırlıklı olarak Teşuva/Tanrı’nın İstediği şekilde davranmaya geri dönüş, Tsedaka/sahip olduklarını adaletli bir şekilde etrafıyla paylaşmak ve Tefila/dua gibi yollarla Tanrı’ya bağlanmaya çalışarak Tanrı’nın onları Yaşam Kitabı’na yazmasını sağlamaya çalışır.

İnsanlığın doğum günü Roş Aşana, bu yıl 16 Eylül Cumartesi ve 17 Eylül Pazar günleri kutlanıyor.

Adem ile Havva Yahudi miydi?

Rabi Yanki Tauber, Lubaviç Rebe’si Menachem Mendel Schneerson’un öğretilerine dayanarak, Yahudi takviminin ilk bakışta yalnızca Yahudi tarihi ve deneyimiyle ilgili gibi görünebileceğini belirtir. “Pesah, Mısır'dan kurtuluşumuzu; Şavuot Tora’yı aldığımız; Yom Kipur, Tanrı'nın bizi altın buzağı günahından dolayı bağışladığı ve Sukot, çöldeki kaldığımız süre boyunca üzerimizde olan ilahi korumayı hatırladığımız zamandır. Simhat Tora, Hanuka, Purim, Lag BaOmer, Tişa BeAv; neredeyse tüm kutsal gün, bayram ve özel tarihlerimizin tamamı belirgin bir şekilde Yahudi tarihinden kaynaklanır ve Yahudi olarak yaşanmışlıklarımızla ilgilidir.

Ancak ilk Yahudi'nin doğmasından ve Yahudilerin Sina Dağında bir halk olarak ilan edilmelerinden binlerce yıl önce yeryüzünde yürüyen ilk iki insan olan Âdem ve Havva'nın doğum günü olan Roş Aşana bu şekilde tüm insanların doğum günü ve aynı zamanda Tanrı’nın tüm yarattıklarının yargılandığı gündür.”

İnsanlığın doğum günü

Rabi Tauber, Yahudiliğin evrensel mesajının Yahudi kimliğinin temelini oluşturduğunu belirtir. “Bilgelerimizin sözleriyle, ‘Dereh erets kadma la Tora / ahlaklı, nazik, saygılı, iyiliksever davranışlar Tora'dan önce gelir” (Midraş Vayikra Raba 9:3).

İsrailoğullarının bir halk haline gelip 613 mitsva içeren Tora'yı almalarından çok önce, Âdem ve Havva'ya medeniyetin temel yasaları verildi. Daha sonra bunlar Noah ve oğullarına tekrarlandı ve ‘Noah’ın Soyu İçin Yedi Evrensel Mitsva/Şeva Mitsvot Şel Bene Noah’ olarak anılmaya başlandı.

Noah Kanunları Yahudiliğin evrensel mesajını oluşturur. Bu, Tanrı’nın tüm insanlık için hazırladığı bir medeniyet kılavuzudur; yeryüzünde adil, dürüst ve ahlaklı bir toplumun inşası için yedi noktalı bir temeldir. Yedi Kanun temel ilkeleri içerir: Cinayet, hırsızlık, cinsel ahlaksızlık, canlı bir hayvanın etini yeme yasakları ile adil ve merhametli bir toplum sağlayacak yasal ve sosyal kurumları oluşturmak.

İşin ilginçleştiği yer ilk iki yasadır: Tanrı’ya inanç ve Tanrı’ya lanet okuma yasağı. Noah Kanunu'nun temelde anlatmak istediği, Tanrı İnancı olmadan ahlakın da olamayacağıdır. Hümanizm/insanlık tek başına yeterli değildir.

Tanrı hakkında nasıl düşündüğünüz, Tanrı ile nasıl iletişim kurduğunuz, Tanrı'ya nasıl hizmet ettiğiniz sizinle Tanrı arasındadır. Ancak bahsettiğimiz şey bu değil. Dünyanın bir Hâkimi olduğu şeklindeki temel önermeden bahsediyoruz. Kendimizden daha yüksek bir otoriteye karşı sorumluyuz. İnsan hayatını yaratan, aynı zamanda insanca yaşamanın da kurallarını koymuş ve uygulanmasını talep etmiştir. Noah Kanunları birlik, barış ve huzur dolu uygar bir dünya için tek geçerli temeldir.”

Rabi Tauber şöyle devam ediyor: “Roş Aşana'da Tanrı'nın erkek ve kadını yarattığını, onlara yaşam armağanını verdiğini ve Tanrı'nın kendi kurallarını koyduğunu hatırlıyor ve dünyaya hatırlatıyoruz: etrafınızdakilerin yaşamına, ailelerine ve malına saygı gösterin, Tanrı’nın yarattıklarına iyi davranın, gezegeninize nazik davranın, hayırseverlik yapın ve adaleti destekleyin. Bunu yalnızca size anlamlı geldiği için, yalnızca ‘doğru hissettirdiği’ için değil, aynı zamanda Tanrı'nın halkı olduğunuz, dünyanın ve tüm üzerindekilerin tek Hâkimi Tanrı’nın İradesi’ni kabul ettiğiniz için yapın.

Bu varoluşumuzun kaynağıdır. Bu temel olmadan hiçbir yere varamayız.”