Sinema tarihine geçecek bir film: İran-İsrail ortak yapımı Tatami

Yapımı gizlilikle sürdürülen hatta İranlı yönetmenin İsrail’i ziyaret etmesini gerekli kılmış olan Tatami adındaki İsrail-İran ortak yapımı film, 3 Eylül’de Venedik Uluslararası Film Festivalinde büyük beğeni topladı. Sinema tarihinde daha önce böyle bir ortaklık olmamıştı. Film, 2019’daki Dünya Judo Şampiyonasında Saeid Mollaei adındaki İranlı kadın judocunun, İsrailli rakibiyle karşılaşmamak için kendini yaralanmış gibi göstermek zorunda bırakılmasını konu ediyor. Maçtan çekilen İranlı sporcu İsrailli judocu Sagi Muko’nun turnuvayı kazanarak şampiyon olmasının yolunu açmıştı. Uluslararası Judo Federasyonu olayın ortaya çıkması üzerine İran’ı dünya çapındaki tüm turnuvalardan men etmiş, daha sonra men cezası dört yıla indirilmişti.

Yönetmenler Zar Amir Ebrahami ve Guy Nattiv

En İyi Kısa Film Oscar Ödülü sahibi ve aynı zamanda 2023 yapımı ‘Golda’ filminin yönetmeni olan Guy Nattiv, Tatami filmi için İranlı meslektaşı Zar Amir Ebrahimi ile çekimler için Tiflis’te bir araya geldi. Gürcistan 2022 ilkbaharında İran vatandaşlarının ülkeye kolaylıkla girmesine izin vermişti. Proje İran’dan gelebilecek olası tepkiler nedeniyle tamamen gizli tutuldu. İran bilindiği üzere İsrail Devletinin varlığını kabul etmiyor ve atletlerinin İsrail ile karşı karşıya gelmesini yasaklıyor.

Hollywood Reporter adlı haber portalına göre filmin adı ve konusu film oyuncuları seçilirken bile gizli tutuldu. İlk kez Şubat 2023’te filmin adının Tatami -Japon geleneklerine göre judo sırasında kullanılan minder- olduğu kamuoyuna duyuruldu. İsrailli yönetmen Nattiv Reuters’a verdiği açıklamada yaptıklarının çok tehlikeli olduğunun farkında olduklarını bu yüzden gizliliğe çok önem verdiklerini belirtti.

Tatami filmi aynı zamanda 22 yaşındaki İranlı Mahsa Amini’nin ölümünden de ilham aldı.

Mahsa Amini'nin geçen yıl 16 Eylül'de gözaltındayken ölümü, ülkede geniş çaplı protesto hareketinin fitilini ateşlemişti. İranlı genç kadın, 13 Eylül 2022'de memleketi Sakkız kentinden ziyaret için geldiği başkent Tahran'da ahlak polisi olarak bilinen irşad devriyeleri tarafından "başörtüsü kurallarına uymadığı" gerekçesiyle polis nezaretine alınarak karakola götürülmüştü. 

İranlı yönetmen Ebrahimi, genç kadının hikayesini anlatmak için bir aciliyet duyduklarını belirtti ve hep birlikte bu filmi hayata geçirerek bir devrim yarattıkları hissine kapıldıklarını söyledi.

2022’de Cannes Film Festivalinde, ‘Holy Spider / Kutsal Örümcek’ filmi ile En İyi Kadın Oyuncu Ödülünü alan Amir Ebrahimi, aynı zamanda Tatami filminde judo koçu olarak yardımcı rolde. Ebrahimi kendisiyle ilgili özel bir kaset skandalı sonrasında hapse atılma korkusuyla 2008’de İran’dan kaçmıştı. Filmin çekimleri biter bitmez kurgu için İsrail’e gizlice giden Ebrahimi bu ziyaretin kendisi için çok özel olduğunu belirtti. Kendi çocukluğunda İsrail’i düşman ülke olarak görmeye kodlanmış olan Ebrahimi, meslektaşı İsrailli Nattiv ile karşılıklı o topraklarda kahve içiyor olmasının gerçeküstülüğünden bahsetti. Nattiv, ortağının İsrail’de kendini evde hissettiğini ifade etti.

Siyah beyaz çekilen film için Nattiv şunları söyledi: “İranlı kadınlar siyah ve beyaz bir dünyada yaşıyor. Renkler yok. Klostrofobik bir kutu içinde yaşıyorlar ve tek kırmak istedikleri bu kutu. Özgürlüklerini istiyorlar.”