Midraşa göre, Tanrı Avraam´a, çocuklarına özel bir af günü vereceğini, eğer kefaretleri Roş Aşana´da onaylanmazsa, Yom Kipur´da onaylayacağını, eğer kefaretleri Yom Kipur´da kabul edilmezse, Oşana Raba´da kabul edileceğini söyler. Oşana Raba´da beş söğüt dalından oluşan aravot demetinin toprağa beş kere vurulması, bazı yorumlara göre günahlarımızın söğüt dalları gibi dağılması dileğimizi ifade eder. Bu söğüt dalları bazı geleneklere göre evlerdeki mezuzaların kenarına asılır. Oşana Raba bu yıl 6 Ekim Cuma günü kutlanıyor.
Sukot Bayramı’nın yedinci ve son günü olan Oşana Raba, Yahudi mistisizminin en önemli kitaplarından olan Zohar’da (Tsav 31b); Yom Kipur’a benzer bir Yargı Günü olarak tanımlanır. Bilgelerimiz, yazgımızın Yom Kipur’da mühürlendiğini, ama İlahi Mahkeme’nin karar yazısının ancak Oşana Raba’da kesin olarak mühürlendiğini belirtir. Bir yoruma göre de, Oşana Raba, yazgılar hakkındaki karar kâğıdının, ibraz edildiği gündür.
Moşe Rabenu’dan itibaren, dilden dile aktarılan ve Tora’nın satır arası yorumlarını içeren Midraş’a göre, Tanrı; Avraam’a şöyle demiştir: “Çocuklarına, özel bir af günü vereceğim. Eğer kefaretleri Roş Aşana’da onaylanmazsa, Yom Kipur’da onaylayacağım. Eğer kefaretleri Yom Kipur’da kabul edilmezse, Oşana Raba’da kabul edilecektir”.
Bu af, insanın Tanrı’ya karşı işlediği günahlar için geçerli olup, ancak Teşuva yapıldığı takdirde gerçekleşebilir. İnsanlara karşı yaptığımızın farkında olduğumuz hatalarımız için bizzat o kişilerden samimiyetle özür dilememiz gerekir.
Oşana Raba’da sinagoglar daha çok aydınlatılır, Roş Aşana ve Yom Kipur’da olduğu gibi hahamlar, ehal ve sinagog bir bayram havası ile beyazlara bürünür, arba minim ile Sefer Tora’nın bulunduğu Teva’nın etrafında yedi kez Akafa/ tur atılır, iyi bir geçim için gerekli olan su ve yağmur için de dua edilir.
Oşana Raba – yağmur – bereket – geçim
Dünya üstündeki her canlı, Roş Aşana’da yargılanır. Daha spesifik olarak; Tanrı, insanı Pesah’ta tahıl mahsulü ile ilgili, Şavuot’ta meyve mahsulü ile ilgili, Sukot’ta ise su miktarı ile ilgili olarak yargılar. Tanrı; insanlara gelecek yılda ne kadar tahıl, ne kadar meyve ve ne kadar yağmur, su vereceğine, bu zamanlarda karar verir. Sukot uygulamalarının birçoğu su ile ilgilidir ve su/ yağmur hakkında verilen kararların olumlu olması dileğini yansıtır. Bet Amikdaş’ta yapılan su korbanları, Bet Aşoeva Şenlikleri (Su Seremonisi), Arba Minim; ( Sukot boyunca Şabat harici sabah dualarında tutulan lulav, etrog, adas ve arava) dört türü oluşturan bitkilerin yoğun suya gereksinim duyması, Oşana Raba’da yere vurulan dere söğütlerinin su kenarında yetişmeleri vb gibi…
Yağmur, sadece doygun bulutların bıraktığı su damlaları değildir. Yağmur aslında geçimi, bereketi, hayatı temsil eder. Yağmur insan, hayvan ve bitkilerin, var olan her şeyin sadece ve sadece Tanrı’nın gücü ile hayat bulmasıdır. Sukot’ta, gelecek yılda ne kadar yağmur yağacağı hakkında yargılanırken, Tanrı’dan gelecek rahmet ve bereketin miktarı da belirlenir (ki buna geçim kaynakları da dâhildir). Sukot’un son günü olan Oşana Raba’da su ve yağmur ile ilgili bu yargı da mühürlenir ve yürürlüğe girer.
Kısa kısa Oşana Raba
İsmi: Oşana Raba- Büyük Oşana anlamına gelir.
Oşana Raba isminin çıkış yeri: Sukot Bayramı’nda (Şabat hariç) her sabah duasında Arba Minim-dört tür, dört çeşit bitkiyi (lulav (hurma ağacı dalı), etrog (ağaçkavunu olarak bilinen turunçgil),adaş (mersin ağacı dalı), arava (söğüt ağacı dalı), ellerinde tutan erkekler Sefer Tora’nın bulunduğu Teva’nın etrafında bir kez Akafa/ tur atarlar. Bu tur sırasında ‘Anna Ad. Oşia Na, Anna Ad.Atsliha Na/ Sana Yalvarıyoruz Tanrı’m Bizi Kurtar, Sana Yalvarıyoruz Tanrı’m,Bizi Başarıya Ulaştır’(Teilim 118-25) bölümleri söylenir. Akafa yapılırken söylenen özel duada Oşana sözcüğü birçok kez tekrar edilir. Bu yüzden bu dualara Oşanot denilir. Sukot’un yedinci gününde -bu yıl 6 Ekim Cuma- Teva’nın etrafında yedi (Akafa)tur atılır, bu yüzden bu güne, Büyük Oşana anlamına gelen Oşana Raba (Büyük Yakarış) denir. Yedi Akafa’nın her biri, atalarımızdan birinin adına yapılır: sırasıyla Avraam, Yitshak, Yaakov, Moşe, Aaron, Yosef & Pinehas, David. Onların liyakatlerinin hatırına bizi kurtarması için Tanrı’ya dua edilir. Buna ek olarak Yom Kipur’da olduğu gibi Tanrı’nın bizi İyi Bir Yaşam Kitabı’nda, Dürüstlerin ve O’na Bağlı Olanların Kitabı’nda, Erdemlilerin ve Günahsızların Kitabında, Refah ve İyi bir Geçim Kitabı’nda mühürlemesi için dua edilir.
Oşana Raba’da, yedi Oşanot bittikten sonra, sinagogdaki kadın, erkek, çocuk, herkes beş söğüt dalından oluşan Aravot (arava tekil, aravot çoğul) demetiyle toprağa beş kez vurur.
Tanrı’ya övgülerimizi dile getirdiğimiz bu geleneğimiz ile Tanrı’nın İyiliği’nin üzerimizde olması, bizleri başarıya ulaştırması, bize sevinç içinde, bolluk içinde geçecek iyi ve uzun bir yaşam vermesi için, Tanrı’nın yeryüzünü sulaması, tüm dünyayı İyiliğiyle doyurması, ellerimizi dualarıyla ve Elleri’nin zenginliğiyle doyurması için dua ederiz. Toprak için zamanında yağmur yağdırması ve yaptığımız işleri kutsaması, kurtuluş ve bağışlayıcılık dileriz. (Tefila Lehavatat Arava ritüelinin tam metni Gözlem- Şaloş Regalim Kitabı s.404- http://www.gozlemkitap.com/urun-25466-salos_regalim.html)
Arava dalları ile neden yere vurulduğu hakkında yorumlardan bazıları:
Arava, bitkilerin yaşamak için, yağmura, suya olan ihtiyacını simgeler. Arava demetiyle toprağa vurarak, toprağın canlanmasını yağmura, suya doymasını dileriz.
R’Zemach Gaon’un yorumuna göre arava, dudaklara benzetilir. Bizi dudaklarımızın işlediği günahlardan arındırması dileğimizi ve bir daha dudaklarımızla günah işlememe kararımızı vurgulamak için arava dalları ile yere vururuz.
Aravotu yere vurarak, günahların yere saçılan yapraklar gibi dökülüp gitmesini ve Yom Kipur’da verilmiş olabilecek sert hükümlerin yumuşamasını dileriz.
Bazı Sefarad toplumlarda tören sonunda arava demetlerini evlerdeki mezuzaların yanına asma geleneği vardır.
Tikun: Şavuot’taki gibi tikun yapma âdeti olan toplumlarda 5 Ekim Perşembe gecesi uyanık kalınıp Tora ve Teillim okunur.
Suka mitsvası için son gün: Oşana Raba, Suka’da oturma mitsvasının yerine getirilebileceği son gündür. Bu günden sonra, Suka’da oturulsa bile, berahası söylenmez.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
BSD
7 Ekim Cumartesi - ŞEMİNİ HAG ATSERET
“Sekizinci gün sizin için kutsal bir bayramdır…” (Vayikra-23:36) ve “Sekizinci gün sizin için bir imtina zamanı olacaktır…” (Bamidbar 29:35).
Sukot’tan sayılmaya başlandığında sekizinci güne denk gelen ve Sukot’tan bağımsız, ayrı bir bayram olan Şemini Hag Atseret’e özgü bir mitsva yoktur. Bugün sadece Tanrı ile olan özel ilişkimize, yakınlığımıza odaklanırız.
Sukot’tan sayılmaya başlandığında sekizinci güne denk gelen Şemini Hag Atseret, Sukot’tan bağımsız, başlı başına ayrı bir bayramdır. Yom Tov olan bu günü bayram olarak kutlamak, Tora’nın Yap/Taase şeklindeki mitsvalarından biridir.
Şemini Hag Atseret’e özgü bir mitsva, sembol veya gelenek yoktur. Bu gün sadece Tanrı ile olan özel ilişkimize ve yakınlığımıza odaklandığımız, bunun keyfini ve ayrıcalığını derinden hissettiğimiz benzersiz bir gündür.
Kısa kısa Şemini Hag Atseret
İsmi: Şemini/sekizinci, Hag/bayram, Atseret-atsar anlamlarından biri ‘dur’. Yoruma göre sevgili çocuklarından ayrılmak istemeyen Tanrı’nın, sekizinci günde onların gitmesini durdurması anlamına gelir.
Kralın çocukları ile özel bir zaman: Rabilerimiz, Şemini Hag Atseret bayramını, bir kralın, çocuklarını bir süre için yanına çağırması, süre bitip de çocukların eve dönme vakitleri geldiği zaman, ayrılmanın zor gelerek beraberliklerini bir gün daha uzatması, gitmelerini durdurması şeklinde açıklar. Roş Aşana ve Yom Kipur’da ciddi bir havada başlayan beraberlik, Sukot’un yedi günü boyunca şenlikler, kalabalık kutlamalar, tüm dünya milletleri için yapılan korbanlarla devam etmiş ve ayrılık günü gelmiştir. Bir günlük yeni bir bayram, Tanrı’nın, sevgili çocukları ile biraz daha fazla zaman geçirmesini sağlayacaktır. Şemini Hag Atseret’te yapılan tek bir korban, Yahudilerin Tanrı ile olan özel bağlarını sembolize etmekteydi.
Yağmur ve bereket duası: Bu sabah Musaf Amida’sından itibaren Pesah’ın birinci günündeki Musaf Amida’sına kadar, “Morid Atal /Çiyin düşmesini sağlarsın” yerine “Maşiv Aruah Umorid Ageşem” denilir (Rüzgâr estirir ve yağmur yağdırırsın). Sabah duası sırasında Tikun Ageşem/Yağmur Duası yapılır. Duanın son kısmı, Tanrı’dan yeni yıl için dileklerimizi ifade eder: “Lütfen yağmurun ışık için, verimlilik için, sevinç için, neşe için, güzellik için, iyi haberler için, şarkı için, yaşam için, iyilik için, kurtuluş için ve geçim için düşmesini sağla. Sen nasıl bizi kurtaracak Yüce Varlıksan, bereket için de rüzgârın esmesini ve yağmurun yağmasını sağla” (Şaloş Regalim- Gözlem s.181).
Şabat ve bayram mumları: Şabat ve Bayram şerefine mumlar, 6 Ekim Cuma-gün batmadan yakılır:
“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Şabat veşel Yom Tov / Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Şabat ve Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”
Şeeheyanu: Yeni ve kendi başına bir bayram olduğu için Kiduş’ta Şeeheyanu berahası söylenir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
BSD
SİMHAT TORA- Tora’nın sevinci
Simhat Tora’da Yahudilerin yaşam kılavuzu olan Tora’nın bir yıllık okuma döneminin tamamlanması kutlanır ve ara vermeden hemen aynı gün sevinçle ve hevesle yeniden en başından okunmaya başlanır.
Simhat Tora’da bundan 3336 yıl önce Tanrı tarafından Moşe Rabenu’ya yazdırılan Sefer Tora’ların tek harfi değişmeden bugünlere gelmesini, her daim güncel kalmasını, hayat kılavuzu, neşe ve ışık kaynağı olmasını da kutluyoruz.
Tora’nın Sevinci anlamına gelen Simhat Tora’da, Devarim Kitabı’nın son peraşasının (Vezot Aberaha) okunmasıyla, 54 peraşadan oluşan bir yıllık döngü tamamlanır ve hiç ara vermeden, tekrar Bereşit Kitabı’nın ilk peraşası (Bereşit) okunmaya başlanır.
R. Jonathan Sacks (zt”l) Simhat Tora’nın bayramlarımız arasında benzersiz bir yere sahip olduğunu belirtir. “Tora’da da, Talmud'da da bu bayramdan bahsedilmez. Purim ve Hanuka'nın aksine, dini otoritelerin herhangi bir kararıyla konulmamış ve herhangi bir tarihi kurtuluşumuzun anısına da yapılmamıştır. Simhat Tora bayramı, halkın uygulamasıyla oluşmuş ve zamanla yavaş yavaş gelişmiştir.
Bu gelenek muhtemelen beşinci veya altıncı yüzyılda Talmud Rabileri Amoraim döneminin sonunda Babil'de doğdu. Artık evrensel olan Babil geleneği, Tora’yı bir yıl içinde okunmak üzere elli dört parçaya bölmekti (İsrail'de üç ya da üç buçuk yıllık bir döngü vardı). Babil'de gelenek, Şemini Atseret'in ikinci gününde Moşe’nin yaşamının sonunda milleti kutsadığı Tora’nın son bölümünü okumaktı.
Bir Talmud, Mişna veya başka bir Tora çalışma bölümü tamamlandığında kutlama yapmak uzun zamandır var olan bir gelenekti (Şabat 118b). Yahudi halkının Tora’nın son bölümünü okudukları günü neşeli ve coşkulu bir bayram olarak kutlamalarıyla da Moşe’nin beş kitabının tamamlanmasının ardından böyle büyük bir kutlama yapma geleneği gelişti ve bu son bölüm için Tora'ya çağrılmak büyük bir onur olarak kabul edildi. Bu kutlama da Simhat Tora olarak bilinmeye başlandı.”
Simhat Tora bu yıl 7 Ekim Cumartesi akşamı ve 8 Ekim Pazar günü kutlanıyor.
Bir aşk hikâyesi
Tora’nın bir yıllık okuma döngüsünün tamamlanmasının neden sinagogdaki bütün Sefer Toralar çıkarılıp onlarla dans edilerek, şarkılar söyleyerek, sinagogdaki her erkek Tora okumaya çağrılarak bu kadar büyük bir coşku ve sevinçle kutlandığını anlamak için, Tora’nın bir Yahudi için neler ifade ettiğini anlayabilmek gerekir.
R. Jonathan Sacks (zt”l) Yahudilerin Kitabın Halkı olarak adlandırılmasının çok yetersiz bir ifade olduğunu belirtir. R. Sacks’a göre Yahudiliğin tamamı, bir halk ile bir kitap arasındaki, Yahudiler ile Tora arasındaki uzun bir aşk hikâyesinden oluşur. R.Sacks’a göre; “Hiçbir halk bir kitabı bu kadar sevmemiş ve onurlandırmamıştır. Onu okurlar, incelerler, tartışırlar, yaşarlar. Onun huzurunda sanki bir kralmış gibi dururlar. Simhat Tora'da sanki bir gelinmiş gibi onunla dans ederler. Allah korusun, eğer bir Sefer Tora elinden düşerse oruç tutarlar. Artık kullanılmaya uygun olmayan bir Sefer Tora,’yı sanki ölen bir akrabalarıymış gibi gömerler.”
“Tora, Tanrı’nın Yahudi halkına yazdığı aşk mektubu, Yahudiler için en büyük hediye olan Tanrı’nın Sözü, cennet ile Yahudi halkı arasındaki evlilik sözleşmesi, Tanrı'nın asla bozmayacağı veya iptal etmeyeceği bir bağdır. Bu, Yahudi halkının Tanrı'nın yönetimi altında bir ulus olarak yazılı anayasalarının öyküsüdür. Yahudiler topraklarından sürgün edildiklerinde Tora, geçmiş vaatlerin ve gelecek umutların belgesel kanıtı haline gelir. Şair Heinrich Heine parlak bir ifadeyle Tora’yı ‘Yahudilerin portatif vatanı’ olarak nitelendirir. George Steiner'in deyişiyle; “Kitap ev; Her yorum eve geri dönüştür.”
*Sukot-Şemini Hag Atseret-Simhat Tora Felsefesi, Hayatın Kalitesi, Mutluluk Arayışı http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=25&Itemid=106
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot,Shemini Atzeret and Simchat Torah, Succos-It’s Significance,Laws and Prayers, The Hoshana Prayers, El Gid para El Pratikante (Gözlem), Yahudilik Ansiklopedisi (Gözlem), Şaloş Regalim (Gözlem) kitaplarından ve rabbisacks.org; aish.com; sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Yazıda konu ile ilgili araştırılıp bulunabilecek sayısız yorumdan sadece bazıları ifade edilmiştir. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
