ABD son istihdam verisi beklenenin üstünde gelince yılsonuna kadar tek faiz artışı yapması beklenen Fed için faiz konusunda el yükseldi. Ancak hatırlatmak lazım ki, US Bureau of Labor Statistics sürekli geriye dönük güncelleme yapıyor. Rakamlar bazen yarıya yarıya bazen 40-50 bin kişi oynuyor. Mesela hazirandan sonra temmuz verisinde 79 bin, ağustos verisinde de 40 bin kişi yukarı revizyon yaptı. İşin ilginci bu haziran için geriye dönük yaptığı 99 bin kişi indirimden fazla ama yakın rakamlar. Bu veriye ABD tahvilleri sert tepki verdi ve faizleri yukarıya hızla gitmeye devam ediyor. Bu ABD Hazinesinin üzerinde faiz ve bütçe açığı baskısını arttırıyor. Bu sayfada dünyada belki ilk, Türkiye’de ilk ve tek olarak “Serbest Dalgalı Faiz Rejimine” girdik diye yazmıştım. 1974 Smithsonian Anlaşması benzeri LIBOR’un ortadan kalkışı ile enflasyonist süreçte faizlerin hızlı artışı sonrası kaçınılmaz bir döngüye girdik. Nitekim 1970’li yıllardaki gibi enerji (petrol) fiyatlarındaki dalgalanma ile süreç bugünküne çok benziyor. Son gelişmeler ile enflasyon, enerji, altın, faiz gibi ana parametreler belli ki daha da dalgalanacak.
Pazartesi sabahı Şekel’in değerini korumak için İsrail Merkez Bankasının 30 milyar dolar ile döviz piyasasına müdahale edeceği haberi çıktı. Bank of Israel sayfasından analitik bilançosuna bakıldığında ise aktiflerinde yani rezerv kompozisyonunda farklı bir durum görünüyor. Son temmuz ayı verisi sitesinde yer alsa da aktif büyüklük rakamı son dönemde pek fazla değişmediğinden verilerin ve kompozisyon dağılımının yakın olduğu düşünülebilir. Hatırlatmak lazım ki, Bank of Israel birçok merkez bankasının aksine analitik bilançosunda altın rezervi tutmuyor. Bank of Israel'in piyasalara 30 milyar dolar ile müdahale edeceği haberi geldi. Grafiklerden görüleceği üzere analitik bilançosunda cash rezervlerinin bu tutara yetmeyeceği görünüyor. IMF varlıklarına dokunmayacağı, swapların (türevler) tutarı dikkate alınınca bunun ancak varlık satışı ile mümkün olacağı görülüyor.
ABD tahvillerinde Çin, Japonya, Suudi Arabistan, Norveç, Kanada uzun zamandır satıcıydı. İsrail ise bir yılda yaklaşık 20 milyar dolar satmış Ocak 2023 itibarı ile. Ocak 2023’te 7,4 trilyon dolar olan yabancıların elindeki ABD tahvilleri hazinenin son dağılım verisinde 7,1 trilyon dolar olarak görünüyor. Yani 300 milyar dolar yabancıların elindeki stokta azalma daha var demek. Fed bilançosu ise yılbaşından bu yana 544 milyar dolar tahvil azalışına işaret ediyor. Zaten faizleri açıklamak için yeterli bir veri bu.
Öte yandan İsrail Merkez Bankasının Temmuz 2023 verisine göre döviz ve elindeki devlet tahvillerinden kazancı neredeyse yılbaşına göre Şekel cinsinden iki katına çıkarken ilk defa haziran sonu itibarı ile bu değerlemeler sonunda sermayesi pozitife dönmüş. Gelişmeler ışığında grafiklerde görüleceği üzere elindeki cash olmayan döviz rezervlerinin hızla piyasa çıkması halinde bu kompozisyonun ciddi şekilde etkilenmesi muhtemel, hem tahvil zararı, hem sermayeye olumsuz etkisi, hem döviz likidite açısından rezervlere etkisi perspektifinden. Bankaların şekel cinsinden merkez bankasında tuttuğu mevduatlardaki azalış dikkate alındığında dikkatli izlenmesi gereken bir dönem. Nitekim pazartesi itibarı ile şekelin %2,5 günlük değer kaybı görülüyor. Yılbaşına göre %12,75 değer kaybıyla kıyaslandığında sert hareket demek.
