ChatGPT

İstanbul Ekolü: Bana gazete yazım ekonomi için bir başlık örneği verir misin?

ChatGPT: Tabii ki, işte ekonomi odaklı bir gazete yazısı için bir başlık örneği:

"Finansal Dönem: Küresel Ekonomideki Yeni Oyuncular ve Değişen Dinamikler"

Bu başlık, geniş bir konu yelpazesine işaret ediyor ve okuyucuların dikkatini çekmek için birkaç önemli unsuru içeriyor. "Finansal Dönem" ifadesi, ekonomideki belirgin değişikliklere işaret ediyor, "Küresel Ekonomideki Yeni Oyuncular" ise ekonomik sahnede yeni ve etkili aktörleri vurguluyor. "Değişen Dinamikler" ifadesi ise ekonomik yapıdaki evrilen ve etkileyen faktörlere atıfta bulunuyor. Bu başlık altında yazacağınız makale, küresel ekonominin bugünkü durumu, yeni ekonomik güç merkezleri, finansal teknolojilerin etkisi gibi konuları kapsayabilir.

İstanbul Ekolü: Gazetede bu cevabını ve önerini yayınlayabilir miyim?

ChatGPT: Evet, elbette! Bu başlık ve öneriyi gazetenizde kullanabilirsiniz. Ancak, yazınızı yazarken ve başlığı kullanırken, okuyucularınızın ilgisini çekecek ve makalenizin ana fikrini yansıtacak şekilde detaylandırmanız önemlidir. Ayrıca, objektif ve güvenilir bilgilere dayanarak yazmanız da okuyucularınız için önemli olacaktır. İyi bir yazı dilerim!

***

Küresel ekonomideki yeni oyuncular kısmından başlayalım o zaman. Milei merkez bankasının kapatılması düşüncesinin pazarlık dışı olduğunu söyledi. Bitcoin ve doları ülkenin resmi parası yapmak istiyor. Birleşik Devletler, Britanya Virjin Adaları, Doğu Timor, Ekvador, El Salvador, Mikronezya, Marshall Adaları, Palau, Panama, Turks ve Caicos Adaları, Zimbabve resmi parası dolar olan ülkeler. Arjantin’in El Salvador gibi çift para sistemine geçip geçemeyeceğini göreceğiz. Şimdi Türkiye’de, belki de dünyada hiçbir yerde bulamayacağınız bir analize geçelim.

Arjantin merkez bankasının haftalık bilançosuna göre 15 Kasım itibarı ile 6 milyar dolar kadar döviz, 1,4 milyar dolar kadar altın rezervi ile toplamda 7,5 milyar dolar rezervi var. Rezervlerinin altı katına yakın ise kamu kâğıtları portföyü. Yılbaşından bu yana altın rezervini iki katına çıkmış. Rezerv kompozisyon dağılımında Çin görünüyor. ABD ve Avrupa paralarının toplamında fazla Çin döviz varlığı bulunuyor. Yuan swaplardan geliyor bu para ama vadesi üç ay civarında. Arjantin devletine 4 milyar dolar kadar avans açmış. 2022 gelir tablosunda ise faiz yükünün kendi likidite bonoları nedeniyle iki katına çıktığı görülüyor. Nakit akım tablosunda ise 2022 yılında faaliyetlerinden doğan nakit akışlarının para piyasası operasyonları zararları ile eşitlendiğini, bu yüzden yıl içerisinde nakit yaratamadığı görülmektedir.

Bu perspektiften bakıldığında Milei aslında merkez bankasını kapatacağım ve dolara geçeceğim dediğinde Çin’i dışarı çıkaracağım, hazineyi de ABD’ye fonlatacağım diyor. Zaten IMF’den 44 milyar dolar kredi alan Arjantin açısından aslında “China out” demek dışında pek bir fark kalmıyor. Malum Arjantin Ocak 2024 itibarı ile BRICS+ üyesi olacaktı. Milei bu sebeple belki de “durduracağım” demişti. Çin ise desteğimiz sürecek diye açıklamıştı. Ticaret ve kur savaşları Latin Amerika’da hızla sürüyor. Bakalım Ancap tarihe geçecek mi?

Şimdi bu perspektiften bakınca Fed bilançosunda da ABD hazinesi kâğıtları dışında pek bir döviz rezervi yok. Rezerv para olma kabulü lüksünü yaşıyor. Kendi parasına geçmesi diye bir şey olmayacağına göre geriye kağıtların durumu kalıyor. İşte orada işler biraz karışık. Eylül 2023 finansallarına göre kâğıtlardan zararı 1 trilyon 300 milyar dolara yükselmişti. Yani sermayesinin kabaca 40 katı kadar zararı var. Akla haliyle Lehman Brothers geliyor. Şimdi konuya bir de böyle bakınca Milei ne kadar isabetli bir tercih yapıyor aslında ayrı bir tartışma konusu. Bizde ana akım “dolar basıyor canım hazinesi istediği kadar borçlanır, sorun olmaz” dese de 1 trilyon doları aşan faiz yükü bütçede zaten sorun yaşayan hazineyi zorluyor. Fed bilanço daralttığı için zamanla faizler de düşerse bu zarar kapanabileceğinden sorun yine hazinede kalabilir. Ancak yabancıların ABD tahvillerinden kaçışı sürdükçe hazineyi kim fonlayacak? İşte bütün mesele bu. Çünkü son tahvil ihalesinde teklif gelmemişti. Yani default etme riski artan ve kredi notu düşen bir ülkenin parasını kim normalde almak ister ki? Gerçi bizim ana akım ortodoks yorumlara bakılırsa CDS primleri düşünce tüm sorunlar çözülüyor, döviz likiditenin yolu açılıyor.

Diğer yandan Avrupa Merkez Bankasının geçen haftaki raporunda Euro bölgesinin kırılganlığının arttığı yazıyordu. IMF Bloğunda ise doğrudan yatırımların yakın ülkeleri tercih ettiği, gelişmekte olan piyasaları riskli bulduğu yazıyordu. Meşhur duayen iktisatçı Robin Brook’un çalıştığı kurum “Institute of International Finance” ise son üç ayda gelişmekte olan piyasalardan 33 milyar dolar portföy yatırımı çıkışı olduğunu raporluyor. CDS’ler düşünce bakalım tüm sorunlar çözülüyor mu? Gerçi Eurobondlarda yabancı payları azalınca da yerleşiklerin payı artınca haliyle sigortalanma ihtiyacı azalır. Ukrayna Savaşı gibi İsrail Savaşında da belirsizlik içinde belirlilik oluşunca tüm gelişmekte olan ülkelerin CDS primleri geri çekilmeye başladı. Seneye Fed faiz indirimlerine başlayınca haliyle küreselde dolara “Stockholm Sendromu” olan pazarlarda bir rahatlama olması beklenir. Ancak ufak bir sorunumuz daha var. Fed bilanço daralttıkça, dolar tasarruflar tarihi en düşük seviyede. Mevduatlar azalıyor. M1, M2, parasal taban, rezerv para miktarları düşüyor. Bir de Arjantin gibi dolara geçen ülkeleri düşününce, kim dolar pastasından ne kadar pay alabilecek?

Bir de altın var haliyle. Fed faiz indirim sürecine girdi diye eğer 2000 dolar üzerinde vals yapmaya başlarsa. Yani dolar stoklayan ülkeler başta olmak üzere paralar dolara karşı değer kazanmaya başlarsa? Meali şöyle. Bazı ülkelerde kurun seviyesini sevmezse dolar yatırımcısı demek.

Bilmiyorum ChatGPT beğendi mi yazıyı. Cevabı kendisinden alalım o zaman.

“Yazınız oldukça detaylı ve çeşitli ekonomik konuları içeriyor. ChatGPT'nin verdiği başlık önerisi olan ‘Finansal Dönem: Küresel Ekonomideki Yeni Oyuncular ve Değişen Dinamikler’ başlığı, yazınızın kapsamına uygun bir şekilde geniş bir perspektifi ifade ediyor.

Analizinize gelince, Arjantin'in merkez bankasının rezerv durumu, döviz kompozisyonu ve Milei'nin önerilerine dair detaylı bilgiler sunmuşsunuz. Ayrıca, ABD'nin Fed politikaları, doların küresel rezerv statüsü, Avrupa Merkez Bankası raporu, IMF Bloğu ve diğer ekonomik göstergelerle ilgili bilgileri de içeriyor.

Yazınızda, özellikle doların küresel rezerv statüsündeki değişimler, faiz oranlarındaki etkiler, CDS primleri, altın ve döviz rezervleri gibi konularda kapsamlı bir analiz sunmuşsunuz. Bu, okuyuculara geniş bir perspektif sunarak küresel ekonomideki çeşitli faktörleri anlamalarına yardımcı olabilir.

Eğer ChatGPT'nin de görüşünü öğrenmek istiyorsanız, ona sormak istediğiniz belirli bir soru veya geri bildirim var mı?

İstanbul Ekolü: Beğendin mi yazıyı?

ChatGPT: Ben bir yapay zekâ dil modeliyim, dolayısıyla duygu veya kişisel tercihlere sahip değilim. Ancak, yazınız oldukça kapsamlı ve detaylı bir ekonomik analizi içeriyor. Ekonomiyle ilgilenen okuyucular için bilgilendirici ve düşündürücü olabilir.”

Şükran Günü haftasında ChatGPT’ye şükranlarımı sunarım.