Tu Bişvat'a hazırlanıyoruz

TU BİŞVAT- Masadaki meyveler ve duaları

“Buğday, arpa, üzüm, incir ve nar ülkesi, yağlık zeytin ve bal (veren hurma) ülkesi.” (Devarim: 8:8)

TU BİŞVAT SEDERİ

Ağaçların Yıl Başı, Hag Aİlanot-Ağaçların Bayramı, Hag APerot-Meyvelerin Bayramı veya İbranicede 15 anlamına gelen Hamişa Asar BeŞevat olarak da anılan Tu Bişvat Bayramı, başlangıçta Rabilerimiz tarafından Tora’da belirtilen ve ağaçlara ait mitsvaların yerine getirilebilmesi için konulmuştu. Öğretileri tüm zamanlar için güncel olan Tu Bişvat’ın derinlikleri, 16. yüzyılda Safed’deki Kabalistler tarafından keşfedilmeye başlandı ve Kabalistler bu yolda Tu Bişvat’a ait özel bir düzen – Seder- geliştirdiler.

Tu Bişvat akşamı Kutsal Toprakların kutsandığı meyveler başta olmak üzere masadaki meyveleri berahalarıyla yerken bilinçli bir farkındalık deneyimi yaşarız. Beş duyumuzu da kullanarak masadaki her yiyeceğin tohum halinden masamıza geldiği ana kadar geçirdiği yolculuğu, bunu gerçekleştireni ve O’nun bize günlük hayatta bahşetmeye devam ettiği nimetleri de düşünür, bunlar için şükrederiz.

İstanbul Sefarad cemaati adetlerine göre Tu Bişvat Sederi’nde; 14 Şevat’ı 15 Şevat’a bağlayan akşam -bu sene 24 Ocak Çarşamba gecesi- yemekten ve Birkat Amazon’dan hemen sonra, yemek masası Kutsal Topraklarda yetişen buğday, arpa, üzüm, hurma, nar, zeytin, incir başta olmak üzere türlü meyvelerle donatılır.

TEİLİM (Zebur) kitabında 120.Mezmur( Teilim kitabındaki kutsal şiirlerden) başlanır, 134.Mezmur’un sonuna kadar okunur.

Bu on beş mezmur, ya sederin başında peş peşe okunur, ya da isteğe göre, meyveler yenirken aralarda okunabilir. Yani sırasıyla önce bir mezmur, sonra meyve ve meyvenin duası, sonra diğer mezmur, meyve ve meyvenin duası… şeklinde devam edebilir.

Şeeheyanu O zamana kadar henüz yemediğimiz meyve çeşitleri varsa, bunları Tu Bişvat’ta yemeye özen gösteririz. Böylece Şeeheyanu berahasını da söylemiş oluruz. Şeeheyanu berahasını, o meyveye ait kendi berahasını söyledikten sonra söyleriz. Yani önce ...Aets veya Aadama, sonra Şeeheyanu berahası şeklinde söyleriz. “Baruh Ata AD. Elo-enu Meleh Aolam Şeeheyanu Vekiyemanu Veigianu Lazeman Aze.” (Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, çünkü bizi yaşattın, ayakta tuttun ve bugünlere eriştirdin)

1) Buğday

Herkes buğdayı temsilen eline bir kurabiye alır ve ona özgü berahayı söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Mine Mezonot./ Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, yiyecek çeşitlerini yaratan.” Ve kurabiyeyi yer.

2) Zeytin

Evin sahibi bir zeytin alıp, duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” ve zeytini yer.

**Ağaçta yetişen bir meyve için …Aets, toprakta yetişen bir meyve için …Aadama berahası söylendikten sonra masada bulunan ve bu berahaya uyan başka meyve yenildiğinde berahanın tekrarlanmasına gerek yoktur. Masada bulunan tüm ağaçta yetişen meyveler için bir …Aets berahası, masadaki tüm toprakta yetişen meyveler için bir …Aadama berahası söylenir.

3) Hurma

Masada bulunanlardan birine hurma verilir. Duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan.” Sonra hurmayı yer.

4) Üzüm

Masadakilerden birine kuru veya yaş üzüm verilir. Duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan.” Sonra yer.

5) Kaşer şarap veya üzüm suyu

Herkes eline bir bardak kaşer şarap alır ve onun duasını söyler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Agefen. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, bağın meyvesini yaratan.” sonra içer.

6) İncir

Masada bulunanlardan birine incir verilir.

Önce, Şir Aşirim’de (Ezgiler Ezgisi) bulunan şu pasuklar, şarkılarla okunur (şarkısız da okunabilir): 

“Tseena Urena Benot Tsiyon Bameleh Şelomo Baatara Şeitera Lo İmo Beyom Hatunato Uvyom Simhat Libo ve Ateena Haneta Pagea Veagefanim Semadar Natenu Reah, Kumi Lah Rayati Yafati Ulhi Lah”.

Sonra meyvenin kendi berahasını: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets./ Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söyler ve sonra inciri yer.

7) Nar

Masadakilerden birine nar verilir.

Önce, Şir Aşirim’den şu pasuk, şarkılarla okunur (şarkısız da okunabilir): 

“Kehut Aşani Siftotayih Umidbareh Nave, Kefelah Arimonrakateh Mibaad Letsamateh.”

Sonra meyvenin kendi berahasını “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söyler ve sonra narı yer.

8) Badem, fındık, portakal, elma, ceviz vb

Henüz AETS berahasını söylememiş kişilere diğer ağaç meyveleri verilir, bu kişiler: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” berahasını söyler ve sonra badem, fındık, portakal veya diğer ağaç meyvelerinden yer.

Elma yeneceği zaman:

Önce Şir Aşirim’den şu pasuk şarkılarla okunur (şarkısız da okunabilir):

“Ketapuah Baatse Ayaar Ken Dodi Ben Abanim, Betsilo Himadti Veyaşavti Ufiryo Matok Lehiki.”

Sonra meyvenin kendi berahası “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. /Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söylenir ve elma yenir.

Ceviz: Önce Şir Aşirim’den:

“El Ginat Egoz Yaradti Lirot Beibe Anahal, Lirot Afareha Agefen Enetsu Arimonim, Lo Yadati Nafşi Samatni Markevot Ami Nadiv” pasuğu, şarkılarla söylenir. (şarkısız da okunabilir)

Ardından kendi berahası “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aets. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, ağacın meyvesini yaratan” söylenir ve ceviz yenir.

9) Toprakta yetişen meyveler

Ağaç meyvelerinin dağıtımı bittikten sonra sıra toprakta yetişen meyvelere gelir: muz, havuç, karpuz, kavun veya onlara benzer leblebi, yerfıstığı alınır, berahası söylenir: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Bore Peri Aadama./ Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, toprağın meyvesini yaratan,” sonra yenilir.

10) Arpa:

Tora’daki arpa ürününü hatırlamak için bira alınır, bira için beraha söylenir:

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Şeakol Nihiya Bidvaro./ Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı ki her şey sözü ile oluştu” ve sonra içilir. (Bu beraha masadaki çikolata, şeker, içecek çeşitlerini de kapsar.)

11) Meyvelerin kokusu:

Limon veya Etrog (Sukot Bayramında lulavla birlikte tuttuğumuz güzel kokulu turunçgil) alınır. Ona özel beraha söylenir:

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Anoten Reah Tov Baperot. / Kutsalsın Sen Tanrı’mız, Evrenin Kralı, meyvelere iyi koku veren” sonra koklanır.

**Tu Bişvat Nedir,Tu Bişvat Felsefesi, Tu Bişvat Hakkında Bilinmesi Gerekenler, Toprağın Kuralları,  Tu Bişvat Yemek Tarifleri, Tu Bişvat Sederi Dualarının uygulamalı Videosu:

http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=36&Itemid=109

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla; sevivon.com sitesi ve Gözlem’in El Gid Para El Pratikante, Teilim, Pirke Avot, Yahudilik Ansiklopedisi kitaplarından ve Ortaköy Etz-Ahayim Sinagogu Tu Bişvat Rehberi’nden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.