102 yıllık ömrünün son günlerine kadar emekli olmayan küçük dev kadın, ünlü tasarımcı Iris Apfel kendi deyimiyle modanın ´kazara ikonu´ydu.
Eksantrik stiliyle akıllara yer eden tekstil uzmanı, iç tasarımcı ve moda gurusu Iris Apfel, 1 Mart’ta Florida Palm Beach’teki evinde, 102 yaşında hayata gözlerini kapadı. Ölümü, kendine ait 3 milyon takipçisi olan Instagram hesabından menajeri Lori Sale tarafından duyuruldu. Aynı hesapta, ölümünden bir gün önce, 29 Şubat Artık Günde Apfel’in 102,5. yaşı kutlanmıştı.
Apfel ile birlikte çalışmanın hayatının onuru olduğunu söyleyen Sale, kendisini her gün arayarak “Bugün benim için ne iş var?” diye soran Apfel’in bitmek bilmeyen çalışma arzusunu doğrulayarak, “Çalışma isteğinin doyumsuzluğuna dair bir kanıt. Kelimenin tam anlamıyla her açıdan bir vizyonerdi. Dünyayı eşsiz bir bakış açısıyla görüyordu - burnunun üstünde oturan dev, belirgin çerçevesiyle süslenmiş bir lensle” şeklinde bir açıklama yaptı. Apfel’in kendisi de “Herhangi bir yaşta emekli olmak ölümden beterdir. Bir sayı yükseldiği için durmak zorunda değilsiniz” sözlerini sarf etmişti. 69 yıl eşi Carl ile evli kalan ve hiç çocuk sahibi olmayan Apfel, işinin çokça seyahat gerektirdiği ve dadılarla çocuk büyütmek istemediği için çocuk yapmak istemediklerini belirtmişti.
Apfel’in ayırt edici stili
Apfel, özel tasarım kıyafetlerle devasa takıları birleştirdiği, genel geçer kuralları tanımayan, göz alıcı stiliyle meşhurdu. Barok, klasik, etnik, eklektik ve bohem estetiği bir arada kullanabilen Apfel, ‘Less is more /Az daha çoktur’ diyen minimalist akıma baş kaldıran maksimalist tarzı dünyaya kabul ettiren isim oldu. Her ne giyerse giysin ilk göze çarpan taktığı kocaman, yuvarlak siyah çerçeveli gözlükleri, kırmızı ruju ve kısa beyaz saçlarıydı.
Apfel stili ile müzelerde sergilerin ve belgesellerin konusu oldu. Apfel'ın ünü, New York’taki Metropolitan Sanat Müzesi'nin Kostüm Enstitüsü, 2005'te onun hakkında Latince'de ‘nadir kuş’ anlamına gelen ‘Rara Avis’ adlı bir sergi düzenlediğinde patladı. Müze, onun tarzını "hem esprili hem de coşkulu bir şekilde özgün" olarak tanımladı. Apfel’in 84 yaşında üne kavuşması yaşın hiçbir engel tanımadığının yaşayan kanıtıydı.
2015 yapımı ‘Iris’ adındaki belgesel, modaya, sanata ve insanlara tutkusunu, yaşamın beslenme kaynağı olarak yansıtan 94 yaşındaki bir kadını betimliyor ve bize giyinmenin ve gerçekten yaşamanın bir deneyden ibaret olduğunu anlatıyordu.
Bunların yanı sıra 2018'de Mattel, Apfel'in görüntüsünde bir Barbie bebek yarattı. Apfel'in otobiyografik kitabı ‘Iris Apfel - Kazara ikon’ ile aynı anda piyasaya sürülen Barbie, satışa sunulmadı ancak Mattel, Iris Apfel tarafından stilize edilmiş iki Barbie bebeği satışa sürdü. 2019’da 97 yaşında ise dünyaca ünlü modellik ajansı IMG ile anlaşarak podyuma çıkmasıyla yine yaş ile ilgili tabuları kırdı.
Güzellikle ilgili dayatılan normlara her zaman muhalif olarak Apfel stil sahibi olmayı ön plana koydu. “Güzel değilim, hiçbir zaman da olmayacağım ama bende daha iyi bir şey var. Bende stil var” diyen Apfel, modaya uygun giyinmenin stil ile ilgisi olmadığının da altını çizmiş, “Moda kolayca, her zaman satın alınabilir ama stil DNA’nın içindedir. Orijinallik ve cesaret gerektirir” demişti. TikTok’ta 215 bin takipçi yakalamış, bilgeliğini gençlerle paylaşmış ve moda dünyasında iş birlikleri gerçekleştirmişti. Önde gelen iş birlikleri arasında H&M, Mac, Kate Spade, Citroen…vb. Sosyal medyadaki profillerinde “Çok çoktur & azda bir numara yoktur” sözü dikkat çekicidir.
Tarihe damga vuran tasarım işleri
Iris ve Carl Apfel, 2009, New York’taki evlerinde
Apfel, tekstil ve antika kumaşlar konusunda bir uzmandı. 67 yaşında evlendiği Carl ile birlikte Old World Weavers adındaki tekstil işletmesi ile dokuz farklı ABD başkanının yönetimi boyunca (Truman, Eisenhower, Kennedy, Johnson, Nixon, Ford, Carter, Raegan ve Clinton) Beyaz Saray ve birçok başka projede restorasyon işlerinde uzmanlaşmışlardı. Bu iç dizayn işleri sayesinde tasarım çevreleri ona ‘First Lady of Fabrics- Kumaşların First Lady’si’ lakabını takmıştı. Apfel'in ünlü müşterileri arasında Estee Lauder ve Greta Garbo da bulunmaktaydı.
Apfel’in orijinalliği genellikle yüksek ve düşük seviyede olan moda kombinasyonları yapmasıyla ortaya çıkardı — Dior haute couture ile bit pazarından alınan takıları birleştirir, 19. yüzyıl kilise kıyafetleriyle Dolce & Gabbana kertenkele derisi pantolonunu birlikte kullanırdı.
Apfel, Iris Barrel olarak 1921’de New York’ta orta halli Yahudi bir aileye doğdu. Annesinin kendi butiği vardı. Ebeveynleri ve büyük ebeveynleri tarafından bir çiftlikte büyütülen, genellikle Manhattan'ı keşfetmek için şehre metroyla giden Apfel, Greenwich Village'a aşık biriydi. Henüz çocukken antika kuyumcu dükkanlarında alışveriş yaparak ileride dünya çapında meşhur olacak koleksiyonunu başlattı. Büyük Buhran döneminde, bütün ailesi dikim, kumaş, yapıştırma ve boyama yaparak yaratıcılıkları ve yetenekleriyle en düşük bütçelerde bile tasarım yapılabildiğini Apfel’e göstermişlerdi. Apfel, New York Üniversitesi'nde sanat tarihi okudu ve Wisconsin Üniversitesi'nde sanat okuluna gitti.
