Hüzün döneminin içindeki parlak ışık: Lag BaOmer

Mısır’dan çıkışımızı kutladığımız Özgürlük Zamanımız Pesah ile ebedi yaşam kılavuzumuz olan Tora’yı alacağımız Şavuot arasındaki 49 günün aslında heyecanlı ve mutlu bir bekleyiş dönemi olması beklenirdi. Ancak tarihte bu günlerde gerçekleşen felaketler; Rabi Akiva’nın 12.000 çift öğrencisinin ölümü, Haçlılar dönemindeki Yahudi katliamları, Bar Kohba isyanları sonucunda binlerce Yahudi’nin hayatını kaybetmesi, Holokost’un başlaması gibi trajik olaylar nedeniyle, bu günler müziğin, neşenin olmadığı, kutlamaların yapılmadığı bir dönem olarak takvimde yerini alır. Bu felaketler, Yahudiliğin ve Tora öğreniminin gelişimini de derinden yaralar. Omer sayımının 33. günü Lag BaOmer’de gerçekleşen mutlu olaylar ile artık bu sıkıntılı dönem sona erer ve hüzünlü bir dönemin içinde pırıl pırıl parlayan Lag BaOmer neşe, coşku ve ışık içinde kutlanır. Lag BaOmer’de gerçekleşen mutlu olaylardan bazıları; Rabi Akiva’nın öğrencilerini öldüren salgın hastalığın yol açtığı ölümlerin durması, Rabi Akiva’nın, öğrencilerini kaybetmenin verdiği derin üzüntüye rağmen umutsuzluğa düşmeyerek harekete geçmesi ve Tora öğretilerini aktaracak yeni öğrencileri eğitmeye başlaması, bu şekilde Tora öğretilerinin bugüne kadar gelmesini sağlaması ve Zohar’ı aktaran R. Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olmasıdır.

Bu yıl Lag BaOmer, 25 Mayıs Cumartesi akşamı ve 26 Mayıs Pazar günü kutlanıyor.

Lag BaOmer - Kişisel gelişim

Mısır'dan Sina Dağına doğru çıkılan yolculukta, İsraeloğulları Tora’da yazılı olduğu şekilde 49 gün, her günü sayarak Şavuot’ta Bet Amikdaş’a sunu getirecekleri güne adım adım yaklaşıyorlardı. Bu yolculuk aynı zamanda manevi bir yolculuktu. İsraeloğulları çölde yürürken, aynı zamanda ruhlarının çölünde de yollarını bulmak zorundaydı; kendilerini yalnızca Tora'nın verilmesine değil, aynı zamanda Tora'yı kabul etmeye de hazırlamak zorundaydılar. Bu yüzden 49 günlük Omer dönemi kendi içimize döndüğümüz, iç yolculuğumuza zaman ayırdığımız, düşünmeye, kendimizi daha ileri götürmeye, kişisel gelişimimize odaklanarak geçirdiğimiz bir dönemdir. Bu doğrultuda Tora ve Kabala bilgelerimiz ve Rabilerimiz bu 49 günün her birinde karakterimizin bir özelliğini ele alarak bunun üzerine çalışmamızı önerirler. Lag BaOmer, yani Omer sayımının 33. gününe denk gelen karakter özelliği; Hod’un içinde Hod-Tevazu ve Kabul’ün içindeki Tevazu ve Kabul’dür.

33.Gün -Hod’un içinde Hod

Tevazu ve Kabul’ün içindeki Tevazu ve Kabul

Rabi Jeff Goldwasser, bu günde, etrafımızdaki diğer insanların özelliklerini takdir ettiğimizde alçakgönüllülüğümüzün de derinleştiğini fark edebileceğimizi belirtir. Ayrıca karşımızdakinin bizim zayıf olduğumuz alanlardaki güçlü yönlerini, onlardan öğrenebileceğimiz iç görüleri ve onların katlandığı mücadeleleri düşünmemizin de kendimizi geliştirme yolunda bize yardımcı olabileceğini vurgular. Goldwasser, hayatta ancak egomuzu başkalarına değer verecek şekilde indirebildiğimizde büyük dersler öğrenebileceğimizin de altını çizer.

Rabi Goldwasser, buna ek olarak alçakgönüllülüğün bizi diğer insanlara yaklaştıran bir nitelik olması gerektiğini belirtir. Gerçek alçakgönüllülük bizi doğal olarak etrafımızdakilere karşı daha açık olmaya ve farklılıklarımızı daha rahat kabul etmeye yönlendirir.

‘Komşunu kendin gibi sev’- Hangi komşu?

Omer döneminde 24.000 öğrencisi salgın hastalıktan hayatını kaybettiği için ve salgın hastalıktan kaynaklanan ölümler bugün durduğu için Lag BaOmer bayramıyla yakından ilişkili Talmud bilgesi Rabi Akiva, “Komşunu kendin gibi sev” (Vayikra 19:18) mitsvasının Tora’nın en önemli ilkesi olduğunu söyler (Vayikra 19:18; Yeruşalmi Nedarim 30b). Rabi Goldwasser, Rabi Akiva'nın öğrencilerinin, “Komşunu kendin gibi sev” pasuğunu “Kendin gibi olan komşunu sev” şeklinde yanlış yorumladıkları için salgın hastalığa yakalanarak hayatlarını kaybettiklerine dair bir yorum bulunduğuna dikkat çeker. Bu kişiler ‘komşunu sev’ mitsvasının yalnızca kendi görüş ve uygulama şeklini paylaşan komşular (akran, arkadaş, kişiler) için geçerli olduğunu düşünüyorlardı.

Rabi Goldwasser bu yanlış anlamanın toplumumuzda da giderek yaygınlaşan bir salgın olduğunu belirtir. ‘Kültürümüz bölünüp kutuplaştıkça, kendilerini dindar olarak nitelendiren insanlar bile sevgilerini yalnızca ‘benzer düşüncelere sahip’ olarak algıladıkları kişilere ayırmayı daha kolay buluyor gibi görünüyor. ‘Gerçek dini alçakgönüllülük, diğer insanlara karşı bakış açımızda bizi alçakgönüllü kılan, başkalarına daha şefkatli davranabilmemizi sağlayan ve insanlar ‘bizim gibi’ olmasalar bile onların değerini daha iyi görebilmemizi sağlayan, ruhumuzu zenginleştiren benzersiz bir deneyimdir.’

Kısa kısa Lag BaOmer

İsmi: Lag BaOmer; İbranicede L-Lamed harfinin nümerik değeri 30, G-Gimel harfinin nümerik değeri ise 3’tür. Lamed+Gimel= Lag nümerik değeri 33’tür ve Omer sayımının 33. günü de Lag BaOmer/Omer’in 33. günü olarak adlandırılır. Omer’in 33. günü-Lag BaOmer, İyar ayının 18’ine denk gelir.

Çıkış yeri: 49 günlük hüzünlü Omer döneminin içinde umut ve ışık dolu bir gün olan Lag BaOmer’in çıkış yeri hakkında farklı yorumlar bulunur. Bunlardan bazıları; Rabi Akiva’nın öğrencilerini öldüren salgın hastalıktan kaynaklanan ölümlerin bu gün itibarıyla durması, Rabi Akiva’nın değerli öğrencilerini salgın hastalık sebebiyle kaybederken umutsuzluğa kapılmak yerine harekete geçip öğretilerini aktaracağı yeni öğrenciler bularak hemen eğitimlerine başlaması ve bu yaklaşımıyla Tora bilgilerinin günümüze kadar ulaşmasını sağlaması ve Lag BaOmer’in büyük Talmud bilgini Rabi Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olması… Bu yoruma göre ölmeden önce öğrencilerine Tora’nın mistik yorumlarını içeren Zohar’ın öğretilerini aktaran Rabi Şimon bar Yohay, ölüm gününde kendisi için yas tutulmamasını, mutlu olunmasını, bu günün, kendisi için yom hilula (sevinçli kutlama günü) günü olarak kutlanmasını vasiyet etti. Rabi Şimon bar Yohay’ın, tarihteki en önemli mistiklerden biri olarak tanımlanmasından ve onun ölümünden yaklaşık on iki yüzyıl kadar sonra yazılmış olmasına rağmen Yahudi mistisizmin temel kitabı olan Zohar’ın kendisine atfedilmesinden dolayı Kabala bilginlerinin feyz ve örnek aldığı en önemli bilgelerden oldu.

Nerede belirtilir-Neden bugün? Kökenleri pek net olmayan Lag BaOmer ile ilgili en eski referans, 12. yüzyıl Rabilerinden Isaac ben Dorbolo'nun Mahzor Vitry’ye yaptığı açıklamalardaki kısa bir ifadesinde yer alır. Burada Purim ve Lag BaOmer'ın her zaman haftanın aynı gününe düştüğüne dikkat çekmekle birlikte, bayramın çıkış yeri hakkında net bir bilgi verilmez. Lag BaOmer, daha sonra 13. yüzyılın başlarında Rabi ve bilge Avraham ben Nathan’ın çığır açan eseri Sefer HaManhig'de yer alır. 13 ve 14. yüzyıllarda yaşamış Rabi ve Talmud bilgesi Menachem Meiri ise Yevamot 62b'ye yaptığı açıklamada, Kabalist Rabi Akiva’nın 24.000 öğrencisinin Omer sayımı sırasında ilahi bir salgın yüzünden öldüğünü belirten Talmud bölümünden alıntı yapar. Talmud, bu salgının sebebini, öğrencilerin birbirlerine yeterince saygı göstermemeleri (R. Zalman’ın yorumuna göre birbirlerinin içindeki chen/ilahi zarafet ve iyiliği görememeleri) olarak belirtir. Meiri, Lag BaOmer'i 6.yüzylın sonundan 13.yüzyıl başına kadar yaşayan büyük Yahudi din bilgeleri/geonim geleneğine göre salgından kaynaklanan ölümlerin sona erdiği gün olarak adlandırır.

Ne yapılır? Omer döneminde yasak olan düğün ve benzeri kutlamalar, bu günden itibaren yapılmaya başlanır. Her yıl Lag BaOmer’de Rabi Şimon’un İsrail-Meron’daki mezarı binlerce kişi tarafından ziyaret edilir, orada şarkılar söylenip dans edilir. Lag BaOmer gecesi, her yerde büyük ateşler yakılır. Sinagoglarda çok sayıda kandil ve ışık yakılır. Dev ateşler, Rabi Şimon bar Yohay’ın aktardığı öğretilerin dünyaya getirdiği dev ışığı temsil eder. Bazı geleneklere göre, Lag BaOmer ’de, çocuklar açık havada gezilere götürülür, sembolik olarak ok ve yay ile oynar, bazı geleneklerde de Lag BaOmer’de keçiboynuzu yeme âdeti vardır.

Lag BaOmer - Bugün için mesajı: Birçok Lag BaOmer geleneğinden biri de çocukların açık havada gezilere çıkması ve ok ve yaylarla oynamasıdır. Rabi Michoel Gourarie’ye göre bu geleneğin birçok nedeni arasında bize önemli bir hayat dersi veren biri öne çıkar. Yay ve oku etkili bir şekilde kullanmak için atıcının önce yayı kendine doğru çekmesi gerekir. Yay mümkün olduğu kadar kendine doğru geriye çekildiğinde, ok belirgin bir kuvvetle serbest bırakılabilir ve bu şekilde okun hedefine hızlı ve doğru bir şekilde ulaşması beklenebilir.

Gourarie’ye göre başkalarındaki değişimi tetiklemenin en etkili yolu da tıpkı yayı kendimize çektiğimiz gibi işe kendimizden başlamaktır. Buradaki mesaj basit ama güçlüdür. Çevremizdeki dünyayı fethetmek ve etkilemek için önce içimize doğru hareket etmeliyiz. Kendi ruhumuza derinlemesine baktığımızda, sahip olduğumuz inanılmaz potansiyelin farkına vardığımızda, ancak o zaman başkalarını etkileyebiliriz.

Kotzklu Rebbe bir keresinde şöyle der: "Gençken dünyayı değiştireceğimi düşünürdüm. Daha sonra yaşadığım şehir üzerinde çalışmaya karar verdim ve daha sonra sadece aileme odaklandım. Ama şimdi sadece kendimi değiştirmeyi denemeye karar verdim." Rabi Gourarie, Kotzklu Rebbe'nin bu sözleriyle yalnızca kendisi üzerinde çalışıp başkalarını görmezden geleceğini kastettiğini düşünmediğini belirtir. ‘Sonuçta Rebbe büyük bir topluluğa liderlik ediyordu ve binlerce takipçisinden sorumluydu. Onun söylemek istediği, başkalarını değiştirmenin en etkili yolunun işe kendimizden başlamak olmasıydı.’

Rabi Gourarie, kendi karakterimizi ve kişiliğimizi geliştirmenin bizim kontrolümüz altında olduğunu vurgular. ‘İlerlemeyi ya da duraklamayı, öfkelenmeyi ya da sakin kalmayı, vermeyi ya da elimizi çekmeyi seçebiliriz. Başkalarını kontrol edemeyiz ama kendi içimize doğru hareket ederek etrafımızı etkileyebiliriz. Kendimizi değiştirmek, neticede başkalarının da değişmesine yol açacaktır.’

*Lag BaOmer’i Anlamak, Ön Bilgi, Birbirimize İhtiyacımız Var, Omer ve Tora, Lag BaOmer Mesajları: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1397:lag-baomer-i-anlamak&catid=54&Itemid=232

Not 1: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek ve konu hakkında bazı yorumları aktarmak amacıyla Gözlem’den Bereşit, Yahudilik Ansiklopedisi, Vayikra, Pirke Avot ve Lag Baomer-Its observance,laws and Significance, Seasons of Our Joy, Tevrat-Tora Neviim Ketuvim ve https://www.rebjeff.com/blog, https://www.sefaria.org/, https://reformjudaism.org, https://www.chabad.org, https://velveteenrabbi.blogs.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

Not 2: Tora’da ele alınan olaylar ve takvimimizdeki özel günler hakkında sınırsız yorumlar bulunur. Yazıda bu yorumlardan sadece bazıları belirtilmiştir.

**Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.