Yapılan seçimle başa geçen reformist kökenli Mesut Pezeşkiyan, Avrupa Birliği´ni ABD´nin nükleer anlaşma masasından kalkmasının ardından İran´a uygulanan yaptırımları hafifletme sözünden caymakla suçlasa da bundan sonraki ilk hedefinin bozulan ilişkileri tekrar düzeltmek olduğunu açıkladı.
İran’ın göreve henüz gelen seçilmiş Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan, ABD’nin ülkesine uyguladığı ambargoları hafifletme vaatlerini yerine getirmemekle suçlamasına rağmen, Avrupa ülkeleri ile ilişkilerinin gelişmesi için sabırsızlandığını söyledi.
Pezeşkiyan, aşırı sağcı rakibi Said Celili karşısında zafer kazanarak, 6 Temmuz’daki seçimlerde lider seçilmişti.
69 yaşındaki Pezeşkiyan, batılı ülkelerle daha yapıcı ilişkiler kurarak İran’ı mahkum edildiği yalnızlıktan kurtarma vaadi vermiş ve 2015 yılında İran’ın dünya ülkeleriyle yaptığı nükleer silahsızlanma anlaşmasını tekrar hayata geçirmeye sıcak baktığını açıklamıştı.
2018 yılında anlaşmadan tamamen çekilen Washington, tekrar ambargoları uygulamaya başlayonca İran’da anlaşmada verdiği sözlerden geri attığı bir döneme girmişti. Anlaşmanın amacı, nükleer silahlanmasının sebebinin ‘barışçıl amaçlar’ olduğunu iddia eden İran’ın nükleer aktivitesini askıya almaktı.
Geçtiğimiz cuma günü İngilizce yayınlanan Tehran Times adlı gazeteye konuşan Pezeşkiyan, 2015 yılındaki anlaşmadan ABD’nin çekilmesinin ardından Avrupa ülkelerinin anlaşmayı kurtarmaya çalışma ve ABD’nin tekrar yürürlüğe soktuğu ambargonun etkisini hafifletecek girişimlerde bulunma vaatleri verdiklerini fakat bu konuda yeterince çaba göstermediklerini düşündüğünü söyledi.
ABD’nin anlaşmadan çekilmesini takiben, İran da anlaşmanın şartlarını ihlale başlayarak, Avrupalı yetkililerin sivil sebeplerle kullanma amacında olamayacağını söyledikleri miktarlarda uranyum zenginleştirme çabası göstermişti.
Pezeşkiyan konuyla ilgili, “Yanlış atılan bu adımlara rağmen, Avrupa ülkeleriyle yapıcı bir diyalog kurarak, karşılıklı saygı ve eşit temeller çerçevesinde ilişkilerimizi doğru yola sokmak niyetindeyim,” dedi.
Avrupa Birliği Sözcüsü Nabila Masrali, seçimlerde aldığı sonuç için Pezeşkiyan’a açtığı tebrik telefonunda ayrıca, Avrupa Birliği’nin üye 27 ülkesinin de yeni hükümet ile kritik ilişkiler kurmaya hazır olduklarını kendisine iletti.
Kalp cerrahı olan Pezeşkiyan’ın siyasi geçmişinde, yaklaşık yirmi yıl önce yaptığı sağlık bakanlığı haricinde bir görev bulunmuyor.
Aşırı sağcı İran eski Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin bir helikopter kazasında ölümü sonrasında görevi devralacak yeni bir lider seçmek gerektiğinden 2025 yılı yerine erken yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden lider çıkan Pezeşkiyan, ülkesinde bir reformist olarak görüldüğünden bu kanattan adaylığına, tüm adayları onaydan geçiren İran Devrim Muhafızları tarafından tek izin verilen politikacı olmuştu.
Ülkedeki belli başlı tüm politik kararlarda İran Yüce Lideri Ayetullah Ali Hamaney son sözü söylüyor.
2015 anlaşmasında İran nükleer programını geçici olarak dondurmayı vaat ediyor, bunun karşılığında ülkesine uygulanan ve hayatı felç eden ambargoların kaldırılması şartını koşuyordu.
2015’teki anlaşmadaki taraflar, Tahran tarafından böyle bir proje her zaman inkar edilmiş olsa da, İran’ın nükleer bir bomba inşa etmesi ile mücadelenin tek yolu olarak anlaşmayı görüyorlardı.
Avrupa Birliği üyelerinden Fransa ve Almanya ile birlikte İngiltere, Çin ve Rusya da anlaşmada imzaları bulunan ülkeler arasında bulunuyorlardı.
Avrupadaki ülkeler anlaşmayı kurtarmaya çalışmış fakat İran yine de onları çaba göstermemekle suçlamıştı.
