Les Faux Economiques

Soru: Tarihteki en büyük finansal ve ekonomik krizler, borsalarda çöküşler, döviz krizleri hangileridir?

ChatGPT cevap: Tarihte birçok büyük finansal ve ekonomik kriz yaşanmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

1. 1720 Güney Denizi Balonu (South Sea Bubble): İngiltere'de, Güney Denizi Şirketi'nin hisseleri, spekülasyon ve yalan haberler nedeniyle aşırı şekilde değer kazandı. Şirketin değeri patladıktan sonra, yatırımcılar büyük kayıplar yaşadı.

2. 1929 Büyük Buhran (Great Depression): Amerika Birleşik Devletleri'nde başlayan bu kriz, dünya genelinde etkili oldu. 1929'da Wall Street borsa çöküşü ile başlayan kriz, büyük işsizlik ve ekonomik gerilemeye yol açtı.

3. 1997 Asya Mali Krizi (Asian Financial Crisis): Tayland'da başlayıp diğer Asya ülkelerine yayılan bu kriz, döviz kurlarındaki büyük dalgalanmalar ve finansal piyasalardaki çöküşlerle karakterize edildi. Tayland'ın bahtı, Hong Kong Doları, Endonezya Rupisi gibi dövizler büyük değer kaybetti.

4. 1998 Rus Rublesi Krizi (Russian Financial Crisis): Rusya'nın rublesinin büyük değer kaybı ve devlet borçlarının ödenememesi, finansal piyasalarda büyük dalgalanmalara ve ekonomik zorluklara yol açtı. Bu kriz, dünya genelindeki bazı piyasalarda etkilerini gösterdi.

5. 2007-2008 Küresel Finansal Krizi (Global Financial Crisis): ABD'de başlayan konut balonu ve mortgage krizinin ardından, büyük bir finansal çöküş yaşandı. Lehman Brothers'ın iflası bu krizin en belirgin olaylarından biri oldu ve dünya genelinde ekonomik durgunluk yaşandı.

6. 2010 Euro Bölgesi Borç Krizi (Eurozone Debt Crisis): Euro Bölgesi'nde bazı ülkelerin (özellikle Yunanistan) yüksek borç seviyeleri ve bütçe açıkları, bölgesel ekonomik istikrarsızlığa yol açtı. Bu kriz, Euro'nun ve Avrupa'nın ekonomik bütünlüğünün sorgulanmasına neden oldu.

7. 2020 COVID-19 Pandemisi ve Ekonomik Krizi: Pandeminin dünya genelindeki etkileri, küresel ekonomik aktivitelerde büyük daralmaya neden oldu. Bu kriz, birçok sektörde tedarik zinciri sorunlarına, yüksek işsizlik oranlarına ve borsa dalgalanmalarına yol açtı.

Bu krizler, finansal sistemlerin ve ekonomilerin ne kadar karmaşık ve birbirine bağlı olduğunu gösteriyor. Her biri, çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle meydana gelmiş ve farklı şekillerde etkilerini hissettirmiştir.

Soru: Bu krizlerin finansal ve ekonomik olarak kayıplarının rakamsal büyüklükleri ve ekonomilerdeki makro ekonomik göstergelerdeki olumsuz etkileri rakamsal olarak ne olmuştur?

ChatGPT cevap: Tarihteki büyük finansal ve ekonomik krizlerin finansal ve ekonomik kayıplarının rakamsal büyüklükleri ve makroekonomik göstergelerdeki olumsuz etkileri geniş çaplıdır. İşte bazı önemli krizlerin bu göstergelere ilişkin rakamsal verileri:

 1. 1929 Büyük Buhran (Great Depression)

- Finansal Kayıplar:

• Borsa Kayıpları: Wall Street çöküşü sonrasında, Dow Jones Endeksi'nin değerinin yaklaşık %90 oranında düştüğü tahmin edilmektedir.
• İşsizlik Oranı: ABD'de işsizlik oranı 1933'te %25'e kadar yükseldi.

- Makroekonomik Göstergeler:

• GSYİH Düşüşü: ABD'nin GSYİH'sı 1929'dan 1933'e kadar yaklaşık %30 oranında küçüldü.
• Tüketici Harcamaları: Tüketici harcamaları büyük ölçüde azaldı, ekonomik daralma ve işsizlikle birlikte.

 2. 1987 Kara Pazartesi (Black Monday)

- Finansal Kayıplar:

• Borsa Kayıpları: 19 Ekim 1987'de, Dow Jones Endeksi %22.6 oranında düştü, bu günkü değerlerle yaklaşık 500 milyar dolar kayıp anlamına geliyor.

 - Makroekonomik Göstergeler:

• Ekonomik Etkiler: Kriz kısa vadeli olsa da, büyük bir ekonomik daralma ve işsizlik etkisi göstermedi. Ancak, bazı ülkelerde piyasalar kısa vadede etkilendi ve piyasa volatilitesi arttı.

 3. 2000 Dotcom Balonu Patlaması (Dotcom Bubble Burst)

- Finansal Kayıplar:

• Borsa Kayıpları: Nasdaq Borsa Endeksi, balonun patlaması sırasında değerinin yaklaşık %78’ini kaybetti.
• Şirket Kayıpları: Birçok dotcom şirketi iflas etti, özellikle teknoloji ve internet şirketleri büyük değer kayıpları yaşadı.

- Makroekonomik Göstergeler:

• GSYİH Etkileri: ABD'de ekonomik büyüme yavaşladı, ancak genel olarak büyük bir resesyon yaşanmadı. Ancak, yatırımcı güveni azaldı ve piyasa volatilitesi yükseldi.

 4. 2008 Küresel Finansal Krizi (Global Financial Crisis)

- Finansal Kayıplar:

• Borsa Kayıpları: ABD borsa endeksleri (örneğin, S&P 500) 2008'de yaklaşık %37 oranında düştü.
• Küresel Kayıplar: Küresel borsa kapitalizasyonu yaklaşık 30 trilyon dolar azaldı.

- Makroekonomik Göstergeler:

• GSYİH Düşüşü: ABD’nin GSYİH'sı 2008-2009 döneminde yaklaşık %4,3 oranında düştü. Euro Bölgesi ve diğer gelişmiş ekonomiler de benzer şekilde etkilendi.
• İşsizlik Oranı: ABD'de işsizlik oranı 2009'da %10'a kadar yükseldi. Avrupa ülkelerinde de benzer şekilde yüksek işsizlik oranları görüldü.

 5. 2010 Euro Bölgesi Borç Krizi

- Finansal Kayıplar:

• Devlet Borçları: Yunanistan’ın devlet borcu 2010’da GSYİH’sının %130’una yükseldi. Portekiz ve İspanya gibi diğer ülkelerde de yüksek borç seviyeleri görüldü.

- Makroekonomik Göstergeler:

• GSYİH Büyümesi: Euro Bölgesi ülkeleri ekonomik daralma yaşadı, özellikle 2011-2013 yıllarında düşük büyüme oranları görüldü.
• İşsizlik Oranı: Yunanistan’da işsizlik oranı 2013’te %27’ye kadar yükseldi, diğer Güney Avrupa ülkelerinde de yüksek işsizlik oranları görüldü.

 6. 2021 Kripto Para Balonu

- Finansal Kayıplar:

• Kripto Para Kayıpları: Bitcoin ve diğer kripto paraların değeri 2021'de büyük dalgalanmalar yaşadı. Örneğin, Bitcoin’in değeri 2021 başında 60,000 doların üzerine çıkarken, 2022’de bu değerin altına düştü.

- Makroekonomik Göstergeler:

• Genel Etkiler: Kripto para balonunun genel ekonomi üzerindeki etkileri, diğer büyük krizlere kıyasla daha sınırlı kaldı. Ancak, kripto pazarındaki büyük dalgalanmalar ve değer kayıpları yatırımcı güvenini etkiledi.

Bu veriler, krizlerin finansal sistemler üzerinde ne denli büyük etkilere sahip olduğunu ve makroekonomik göstergelerde nasıl köklü değişikliklere yol açtığını gösteriyor. Her kriz, ekonomik belirsizlikleri artırarak hem bireysel yatırımcılar hem de global ekonomi için uzun vadeli etkiler bırakmıştır.