6-7 Eylül Olaylarında neler yaşandı?

Türk tarihinin karanlık sayfalarından 6-7 Eylül Olayları, 1955 yılında, başta İstanbul ve İzmir olmak üzere, gayrimüslim Türk vatandaşlara yapılmış linç girişimidir. Olaylarda İstanbullu gayrimüslim azınlıkların evleri, iş yerleri, okulları, ibadethaneleri ve değerli eşyaları yakılarak tahrip edilmişti.

1954’te Kıbrıs’ta Rumlar, dönemin İngiliz sömürge yönetimine karşı bağımsızlık mücadelesi başlatmış, Yunanistan’daki hükümet ise Kıbrıs halkının kendi kaderini belirleme konusunu Birleşmiş Milletler’in (BM) gündemine taşımıştı. Rumların, Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanmasını istemesi fikri gündeme geldiğinde ise adadaki Türk ve Rum halkı karşı karşıya gelmişti.

1955 yılında Türkiye’de medya tarafından İstanbul’da yaşayan Rum halkına karşı nefret söylemi içeren haberler yazılmaya başlanmıştı. Basında İstanbullu Rumların refah içinde yaşadığına dair haberler, Batı Trakyalı Türk azınlıklarla karşılaştırılmıştı. Bu da iki halk arasında tansiyonun giderek yükselmesini neden olmuştu.

5 Eylül 1955’te Selanik’te bulunan Atatürk’ün evine ses bombası atıldı iddiası Türk kamuoyunda büyük yankı bulmuştu.

İstanbul'da Expres Gazetesi tarafından atılan ‘Yazıyor! Atatürk’ün evinin bombalandığını yazıyor’ manşetiyle Kıbrıs müzakereleri nedeniyle mevcut olan gergin atmosfer bir anda ülkedeki azınlıklara karşı eylemlere dönüşmüştü.

Atatürk’ün evinin bombalandığı haberi üzerine akşam saatlerine doğru Taksim Meydanı'nda toparlanmaya başlayanlar, slogan ve afişlerle İstiklal Caddesi’ne doğru ilerleyerek Rum dükkanlarını tahrip etmeye başladı. 7 Eylül’e sarkan saldırılar Beyoğlu’nun ardından öncelikle Kurtuluş, Şişli, Nişantaşı gibi yakın semtlere, sonrasında Eminönü, Fatih, Bakırköy, Yeşilköy, Ortaköy, Arnavutköy, Bebek, Moda, Kadıköy, Kuzguncuk, Çengelköy ve Adalar’a yayıldı.

Saldırıya uğrayan ve yağmalanan iş yerlerinin yüzde 59’u Rumlara, yüzde 17’si Ermenilere, yüzde 12’si ise Yahudilere aitti. Gayrimüslimlerin dükkanlarının yağmalanması ve saldırı olaylarının kontrol altına alınamaması sebebiyle 6 Eylül gecesi sıkıyönetim ilan edildi.

6-7 Eylül Olayları’nda İstanbul’da 4.214 ev, 1.004 işyeri, 73 kilise, 1 sinagog, 2 manastır, 26 okul ile aralarında fabrika, otel gibi yerlerin bulunduğu 5.317 tesis saldırıya uğradı. En az 11 kişi öldürüldü, en az 60 kadına tecavüz edildi. İzmir’deki saldırılarda 16 ev, 6 iş yeri, 1 kilise yağmalandı, Yunan Pavyonu ve Yunanistan Konsolosluk Binaları saldırıya uğramış, toplam 475 bin TL tutarında hasar meydana gelmiş, 7 kişi ağır olmak üzere 50 kişi yaralandı.

Olaylar sonucu Rum nüfusu 2500 kişiye düşerken, evleri ve işyerleri yağmalanan birçok Yahudi ve Ermeni Türk vatandaşı da yüzyıllardır yaşadıkları ülkelerini terk etmek zorunda kaldı.

27 Mayıs askeri darbesinden sonra Yassıada Yargılamalarında olaylarla ilgili dönemin Başbakanı Adnan Menderes suçlandı. Yargılama sonucu darbe mahkemesi Adnan Menderes'i olayları provoke etmekten suçlu bulup mahkûm etti.