İsmi: Roş-baş, Şana-yıl, Roş Aşana- Yılın Başı anlamına gelir. רֹאשׁ הַשָּׁנָה
Dört Yıl Başından Biri: Senenin başı 1 Tişri - Roş Aşana, takvimdeki dört yılbaşından biridir. Diğer yılbaşları: Ayların başı olan 1 Nisan, hayvanlarla ilgili verginin başladığı yılbaşı 1 Elul, ağaçların yılbaşı 15 Şevat.
Günün Önemi: İnsanın yaratıldığı ve dünyanın kuruluşunun tamamlandığı gündür.
Roş Aşana Dualarının teması: Roş Aşana dualarında Malhuyot/Krallık; Zihronot/Hatırlama; Şofarot/Şofar sesleri kavramları vurgulanır. Malhuyot; Tanrı’nın her şeye hâkim olduğunun, tüm evreni ve üzerindekileri O’nun yarattığının, Tanrı’nın Krallığı’nın bilincinde olmaktır.
Zihronot bize Tanrı için her bir yarattığının değerli, anlamlı ve kayda değer olduğunu, O’nun gözünde önemli olduğumuzu hatırlatır.
Şofarot; Sina Dağında Tora verilirken duyulan şofar seslerini kasteder. Tora, Tanrı’nın bize konuşmasıdır. Tora, Tanrı yolunda ilerleyebilmemiz ve bu şekilde dünyada O’nun Varlığı’nı görülür hale getirebilmemiz için bize hayatımızın her alanında rehberlik eder.
Şofar Mitsvası: Roş Aşana’ya ait en temel mitsva, şofar sesini dinleme mitsvasıdır. Roş Aşana, insanın yaratıldığı ve dünyanın kuruluşunun tamamlandığı gün olduğu için, dünyanın doğum günü olarak kabul edilir. Bu günde, Yahudiler, Tanrı’yı tüm evrenin Hakimi, Kralı olarak taçlandırır ve şofar sesiyle bunu tüm dünyaya ilan ederler.
Teşuva - Tefila - Tsedaka: Senenin her günü yapmaya çalıştığımız, ama Elul ayından itibaren üzerinde daha da yoğunlaştığımız bu üç adım, bizi kendi özümüze, Tanrı’ya yaklaştırırken, kendimizle, etrafımızla ve Tanrı ile ilişkilerimizi daha iyi hale getirmemize yardımcı olur: Teşuva (Tanrı’ya, özümüze dönüş); Tefila (Tanrı’yla birlikte, Tanrı’yla bağlantıda olmak) ve Tsedaka (Tanrı’nın bize bağışladıklarını adaletli bir şekilde dağıtmak).
Heşbon Nefeş - İçsel muhasebe-Samimiyetle içimize döner, kendimizi sorgular, buna göre yeni başlayan yılda nasıl davranacağımıza karar veririz. Geçen Roş Aşana’dan bugüne, Tanrı’nın bize vermiş olduğu bu yaşam hediyesini ne şekilde değerlendirdik? Kendimizle, ailemizle, etrafımızla, Tanrı ile ilişkimizde neredeyiz? Daha ileri gitmek için hangi adımları atmamız gerekir?
Teşuva - Tanrı’ya, içimizdeki Tanrısallığa Dönüş-Teşuva yaparken; bilerek veya istemeden yaptığımız hatalardan dolayı samimiyetle pişmanlık duyar; farkında olduğumuz hatayı tamamen bırakır; hatayı, sözlü olarak itiraf eder ve son olarak, bu hatayı bir daha tekrarlamamaya niyet ederiz. Bu, sadece Tanrı’ya karşı yapılan hatalar için geçerlidir. İnsana karşı yapılan hatalar için, itirafı o kişiye yapıp, doğrudan o kişinin kendisinden özür dilememiz gerekir.
Roş Aşana Sederi: Roş Aşana’nın her iki akşamı (bu yıl 2 Ekim Çarşamba akşamı ve 3 Ekim Perşembe akşamı), akşam yemeğindeki seder-düzene göre her iki gece de Kiduş yapılır ve Kiduş’ta her iki gece de Şeeheyanu berahası söylenir. Netilat Yadayim ile eller yıkandıktan sonra Roş Aşana için yuvarlak olarak yapılmış iki bütün ekmekle Amotsi yapılır, ekmek şekere batırılır.
Simgesel Yiyecekler: Yeni yıl için güzel dileklerimizi yansıtan her simgesel yiyecek, onunla ilgili ‘Yei Ratson’-‘Senin isteğin olsun ki’ duası söylendikten sonra yenir. Masada bu yiyeceklerden herhangi biri (veya hiçbiri) yoksa bile, Yei Ratson’lar okunur.
Geleneklerimize göre tatlı bir yeni sene için elma tatlısı; düşmanların ve Tanrı’dan nefret edenlerin ve kötülüğümüzü isteyen herkesin (içindeki kötülüğün) yok olması dileği için pırasa; uzaklaşmaları için pazı (veya ıspanak);bu kişilerin ( içindeki kötülüğün) sonunun gelmesi için hurma; Tanrı bizi yargılarken sadece sevaplarımızı dikkate alması için kabak; bereket için balık (veya börülce); daima ‘baş’ olmamız için kuzu veya balık başı yenilir.
Yeni Yıl Dilekleri: Leşana Tova Tikatev Vetehatem/İyi bir yıl kitabına yazılıp mühürlenilmesi dileği. Şana Tova UMetuka/ İyi ve tatlı bir yıl dileği.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla El Gid Para El Pratikante (Gözlem), Roş Aşana (Gözlem) , Rosh Hashanah-It’s Significance,Laws and Prayers, Every Person’s Guide to High Holy Days; Rosh Hashanah-Yom Kippur Survival Kit, Kutsal Kitap; Yahudilikte İbadet kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org;www. judaism.about.com; https://mizrachi.org sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
