“Fetüs katlanmış olmasına rağmen, yine de büyük bir görüşe sahiptir ve dünyayı bir ucundan diğer ucuna kadar görebilir. Talmud, bunu, bir yerde uyurken rüyasında tamamen farklı bir dünyadan şeyler görebilen bir kişiye benzetir. Maharal, bu Talmud imgesinin, benzer şekilde insanın vizyonuna ve hayatın daha büyük resmini anlama kapasitesine atıfta bulunduğunu açıklar. Çoğu zaman, hayatın ayrıntılarına takılırız ve dikkatimiz dağılır. Dikkat dağınıklığı, anlamlı ve harika bir yaşam sürmenin düşmanlarından biridir. 18. yüzyılda İtalya'da yaşayan büyük Yahudi filozoflarımızdan biri olan Rav Moşe Hayim Luzzatto (Ramhal), gelişmenin ve büyük bir insan olmanın önündeki en büyük tehditlerden birinin yoğun meşguliyet durumu olduğunu açıklar. Ramhal, Yahudi felsefesinin ve etik davranışların klasik eserlerinden biri olan ‘Doğru’nun Yolu’nda bunu yazar. İnsanların yoğun olarak hayatla meşgul olduklarını ve büyük resmi unuttuklarını söyler. Burada örnek olarak Moşe ve Aaron ‘un Firavun’un önüne gelip "halkımızı serbest bırakın" dediği süreçten bahseder. Firavun'un ilk tepkisi, halkın özgürlük ve kurtuluş düşüncelerine kapıldığını fark edip onları daha fazla çalıştırmak olmuştu, böylece insanların dikkati dağılacak, özgürlük gibi ulvi düşüncelerine kapılacak zamanları ya da kafa boşlukları olmayacaktı. Hayatımızda da benzer şekilde, ne kadar meşgul olursak, görüşümüz o kadar karmaşık hale gelir ve büyük resmi göremez hale geliriz.
Roş Aşana, hayatımızda alan açmak, büyük resmi görmek ve nereye gitmemiz gerektiğini belirlemekle ilgilidir. Talmud'a göre, bu büyük resim iki şeyle şekillendirilmelidir. Talmud, “İnsanın ruhu, Tanrı'nın alevidir” der ve her çocuğun başının üzerinde bir alev yandığını söyler. Bu alev, Tanrı tarafından bize verilen insan ruhunu-neşama’yı temsil eder. Talmud, ruh ile Tanrı arasındaki karşılaştırmayı açıklarken, dünyanın manevi gerçekliğini - Tanrı'nın varlığını - hissedebileceğimizi söyler. Tanrı'nın dünyadaki varlığına erişimimizde en güçlü faktörlerden biri de kendi ruhumuzdur. Fetüs rahmin içindeyken, fetüsün içindeki ruh, yanan ışıktır. Büyük resim, ruhumuzun derinliklerine bağlanmamızla ilgilidir; bu yüzden net ve sade olmalıdır, çünkü ruhumuz bizi yönlendiren ve ne zaman doğru ya da yanlış yaptığımızı bize söyleyen şeydir.
Neden bir melek bir çocuğa tüm Tora'nın tamamını öğretir ve rahimden ayrılırken ona unutturur? Maharal, bunun Tora'nın her satırının öğretilmesiyle değil, Tora'nın hayatımızın bir taslağı olması ve bu taslağın kimliğimizin özüne yerleştirilmesi ile ilgili olduğunu açıklar. Bizim kim olduğumuz ve yaşama şeklimiz, ruhumuzun taslağıdır ve bu taslak bilinçaltımızda yer alır.
Talmud'a göre, fetüs doğarken, dürüst olmak, kötü olmamak için yemin eder. Çocuk dünyaya çıktığında, dünyaya girerken yaptığı bu orijinal yemine sadık kalmaya çalışır.
Talmud'da yer alan başka bir bölüm ise, bir gün insan bu dünyayı terk ettiğinde, aynı meleğin gelip onu, eylemlerinin hesabını Tanrı Huzurunda vermesi için çağıracağını söyler.”
Hesap vermek
“Roş Aşana, Tanrı'nın İsteği’ne göre iyilik yapmak için bu dünyaya geldiğimizi ve eylemlerimizden sorumlu olduğumuzu anlamakla ilgilidir. Hayatımızı gözden geçirmeli, geniş bir vizyona sahip olmalı, Tanrı'nın huzurunda boyun eğmeli ve Yahudiliğin temel ilkelerine sadık kalmalıyız.
Yeni yıla bakarken, dünyadaki değişimlerle birlikte bizim de fiziksel olarak değiştiğimizi kabul ediyoruz. İnsan büyüdükçe, hayatının farklı evrelerine girer. Ya büyüyor, güçleniyor ve gelişiyor, ya da zayıflıyor. Bu değişimi durduramayız çünkü değişim hayatın bir parçasıdır. Ancak yapabileceğimiz şey, hayatlarımızın Tanrı'nın içimize yerleştirdiği temel, değişmeyen ilkelere bağlı olmasını sağlamaktır. Bu temel ilkelere bağlandığımızda, bu dünyanın tüm değişimlerinin üstesinden geliriz ve Roş Aşana'nın bir parçası da budur. Tanrı'ya geri döneriz, durumu netleştiririz, eylemlerimizin sorumluluğunu alırız, Tanrı'ya boyun eğeriz ve deriz ki: "Haydi, yeniden temellere dönelim."
Roş Aşana'ya yaklaşırken, hepimiz bu zamanı içsel bir muhasebe, iç gözlem ve düşünme zamanı olarak kullanabiliriz. Roş Aşana, Yom AKipurim'de (Kefaret Günü) zirveye ulaşacak olan on gün süren Teşuva döneminin başlangıcıdır. Bu, Tanrı'dan bir hediyedir. Bu, düşünmek, yenilenmek ve tazelenmek, yeni yıla temel ilkelerimize bağlı bir güvenle girmek için harika bir fırsattır.”
*Roş Aşana duaları, anlamları, Türkçe okunuşları ve açıklamalar için Mahzor: https://www.gozlemkitap.com/urun-26403-ros_asana.html
Not: Yazı, Rabi Dr. Warren Goldstein’ın www.chiefrabbi.co.za sitesindeki Mindset for Rosh Hashanah-Roş Aşana Ruh Hali yazısından alıntılanmıştır. Rabi Warren Goldstein, 2005'ten beri Güney Afrika'nın Baş Hahamı olarak görev yapmaktadır, nitelikli bir dayan (Yahudi hukuku hakimi) olup, aynı zamanda Güney Afrika Ulusal Dini Liderler Konseyi'nin kıdemli bir üyesidir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
