Breslovlu Rav Nahman

Hasidizm'in kurucusu Baal Shem Tov'un torununun torunu olan Breslovlu Rabbi Nahman (1772-1811), Breslov Hasidi Yahudilik hareketini başlattı. Rav Nahman mistisizmin unsurlarını Tevrat yazılarıyla birleştiren öğretilerle Hasidik hareketi canlandırdı. Bugün, başlattığı benzersiz derecede coşkulu ve manevi hareket, dünya çapında popüler olup, sürekli gelişmektedir.

Rav Nahman'ın hayatı

Rav Nahman, Ukrayna'da Madzybizh adlı küçük bir kasabada doğdu. Annesi Baal Shem Tov'un torununun kızıydı ve babası Baal Shem Tov'un müritlerinden birinin oğluydu; Prag Maharal'ının soyundan geliyordu. Nahman küçükken bile Yahudi metinlerinin çalışkan bir öğrencisiydi ve görünüşe göre ruhsal bir dâhiydi.

En bilinen sözlerinden biri olan “mutlu olmak en büyük mitsvadır” deyişiyle, hayatı neşe ve mutlulukla yaşamanın önemini vurguluyordu. Nahman ayrıca yoğun duygusal düşüşlere maruz kaldı. Teoloji ve psikolojinin yalnızca kısmen ayrılabildiği bir zamanda yaşadığı için, bu yoğun deneyimlerden derin dini dersler çıkardı. Bu anlarda kendini dünyevi dünyaya adapte etmek için, Tanrı’ya hizmet etmeye yöneldi.

Nahman 13 yaşındayken Sashia adında bir kızla evlendi. Karısının yaşadığı ve takipçi kazanmaya başladığı Ossatin (bugünkü Staraya Osota) adlı kasabaya taşındı. 1798-1799 yıllarında İsrail topraklarına tehlikeli bir hac yolculuğu yaptı ve burada Breslov Hasidim’ini oluşturacak ilk takipçi grubunu topladı. Hayfa, Tiberya ve Safed'deki Hasidik toplulukları ziyaret ederek oralarda onur konuğu oldu.

İsrail topraklarındaki turunun ardından Rav Nahman Avrupa’ya, bu sefer günümüz Ukrayna'sında bulunan Zlatapol Kasabasına döndü. Daha fazla takipçi edinirken aynı zamanda düşmanlar da edindi. Bunlar arasında Shpolallı Haham Aryeh Leib de vardı. Kendisi ‘Shpoler Zeide’ olarak bilinen önemli bir Hasidik liderdi.

İki yıl sonra Rav Nahman, Breslov'a (günümüzde Ukrayna) taşındı. Orada konuşmasında şöyle dedi: “Bugün, Breslov’a Hasidizm’in adını ektik!”  Gerçekten de, kendisi ve müritlerinin en yakın ilişkide olacağı ve Hasidizm’e adını veren kasaba burasıydı. Rav Nahman ayrıca hayatının geri kalanının çoğunu Breslov'ın inanan müritlerine liderlik ederek burada geçirdi.

Bunlar verimli yıllardı ve o dönemde bugün hâlâ Breslov topluluğunun içinde ve dışında incelenen birçok yaratıcı hikâye ve öğreti geliştirdi.

Rav Nahman ve eşi Sashia'nın altı kızı ve iki oğlu oldu. Ancak dört kızı hayatta kalabildi. Eşi Sashia 1807'de kocası 35 yaşındayken tüberkülozdan öldü. Kısa bir süre sonra Rav Nahman başka bir kadınla nişanlandı ve kendisi de tüberküloz oldu.

Mayıs 1810'da Rav Nahman'ın Breslov'daki evi bir yangında yok oldu ve daha önceleri ‘gömülmek için iyi bir yer' olarak ilan ettiği Uman'a yaşamaya davet edildi. Hasta ve yakın zamanda karısını ve ne yazık ki birçok çocuğunu kaybetmiş olan, muhtemelen günlerinin sayılı olduğunu bilen Rav Nahman teklifi kabul etti. Birkaç ay sonra, 1810'da Sukot’un dördüncü gününde, henüz 38 yaşındayken hastalığına yenik düştü ve Uman'a gömüldü. Mezarı, Hasidik Yahudiler için bir hac yeri olmaya devam ediyor. Günümüzde, 20 binden fazla Breslov Hasidim ve diğer Yahudiler her yıl Roş Aşana'da Uman'a seyahat ediyor.

Rav Nahman'ın düşünceleri ve yazıları

Rav Nahman, takipçilerini Tanrı’ya olan şiddetli bağlılık yoluyla Tzadikim (doğru insanlar) olmaya çabalamaları için teşvik etti. Hasidizm’in kurucusu Baal Shem Tov, Tanrı'nın yakınlığına daha fazla odaklanırken, Rav Nahman Tanrı'ya yakın hissetme mücadelesini vurguladı. Breslov Hasid'in amacı Tanrı'ya sevinçle bağlanmanın nihai hedefi için acısının üzerine çıkabilmek, kendi acısına sevinçle katlanmaktı. Bu düşüncesini ünlü sözü, “Sürekli sevinçli olmak büyük bir mitzvadır” ile dile getirmişti. Bir tür boşluk olarak düşündüğü bu derin acı yeri, dilden yoksundu, bu yüzden Nahman, dilin ifade edemediğini ifade edebilen sözsüz melodi olan ve bugün hâlâ popüler olan ‘Niggun'u yarattı. Breslov yaşam tarzındaki iki büyük unsur olan şarkı ve dans, boşluktan yükselmek ve Tanrı ile sevinçli bir bağ (dvekut) elde etmek için önemli bir araçtı.

Rav Nahman, kelimenin tam anlamıyla ‘inzivaya çekilme’ anlamına gelen ‘hitbodetud’ fikrini savundu. Bu, düzenli olarak özel ve doğrudan Tanrı ile konuşma pratiğiydi. Kendiliğinden ve engelsiz dua etmeyi teşvik etti. Ancak birçok ibadet biçiminde, dua etmede, hayırseverlik ve nezaket göstermede, inanç ve güven duymada ve neşeli şarkılar ve melodilerle kendinizi mutlu tutmada sadeliği vurguladı. Kendisinin de bugün akıl hastalığı olarak tanımlayacağımız şeylerden mustarip olduğu ve büyük karanlık dönemler geçirdiği biliniyordu. Takipçilerine, Tanrı ile neşeli bir kişisel ilişkiye ilham vermek için dualar sırasında veya sonrasında alkışlamalarını ve şarkı söylemelerini teşvik etti.

Nahman ayrıca her neslin bir Tzaddik Ha-Dor'a -neslin doğru kişisi- ev sahipliği yaptığını öğretti. Bu özel kişi, eğer dünyanın koşulları ona hazır olsaydı, Maşiyah olma potansiyeline sahipti. Aksi takdirde, bu kişi diğer kutsal kişiler gibi yaşar ve ölürdü.

Her insanın ilahi bir kıvılcım içerdiğine inanan Rav Nahman tövbenin, kelimenin tam anlamıyla kendine ve Tanrı'ya dönüşün değerini vurguladı. Manevi düzeltme için bir araya getirildiğinde ‘Tikkun Ha Klal’i/genel restorasyon' veya ‘genel çare’ adını verdiği on mizmordan oluşan bir dizi önerdi. Bu 10 özel kutsal mizmorun okunmasının günahın yol açtığı manevi zararı ortadan kaldıracağı söylendi. Günümüzde birçok Breslovlu Hasidim, günlük olan Tikkun Ha Klal'i okuma alışkanlığına sahiptir

Nahman'ın en yakın müritlerinden Rav Natan, tüm resmi derslerini kaydetmeyi ve bunları yazıya dökmeyi kendine görev edindi. Ayrıca Rav Nahman'ın müritleriyle yaptığı gayrı resmi sohbetleri de kaydetti ve bunları Nahman'ın en bilinen kitabı Likutey Moharon'a dâhil etti.

Rav Nahman ayrıca hikâyeleriyle bilinir. Yahudi öğretilerinin geleneksel vaaz ve tefsir biçimlerine duyduğu hayal kırıklığı, ünlü fantastik hikâyelerini yazma biçimini etkilemiş olabilir. Hikâyelerde krallar, kraliçeler ve prensesler yer alıyordu, birçoğu sürgün ve dönüş temaları içeriyordu. En ünlü hikâyelerinden bazıları ‘Kayıp Prenses’, ‘Kendini Horoz Zanneden Prens’ ve ‘Yedi Dilenci’dir.

Rav Nahman ayrıca Sefer Ha-Ganuz (Gizli Kitap) ve Sefer Ha-Nishaf (Yakılmış Kitap) adlı iki kitabın daha yazarıdır. İkisi de günümüze ulaşmadı. Görünüşe göre Rav Nahman, Sefer Ha-Ganuz'u hiç kimseye göstermemiş ve müridi Rav Nathan'a (kitapta dikte edilen hiçbir şeyi anlamadığını iddia eden), ölümünden sonra bunları ve diğer yazıları yakmasını söylemişti.

Rav Nahman'ın mirası

Rav Nahman yaşamı boyunca hem Haskala (aydınlanma) hareketine, hem de tüm Hasidik hareketlere karşı çıkan Mitnagdim'le mücadele etti. Başlangıçta küçük bir grup olsalar da, sonunda onun kişiliğinden ve öğretilerinden ilham alan Breslov Hareketi büyük ve güçlü hale geldi. Rav Nahman'ın yetişkinliğe kadar yaşayan bir oğlu olmadığı ve bir halef atamadığı için, yaşayan bir ‘Rebbe’si olmayan Hasidik bir hareket olarak kaldı.

Rav Nahman, Breslov Hasidim ve günümüzde ruhsal arayış içinde olan diğer Yahudiler için dini ibadette bir neşe ve rahatlık alanı sağladı. Amerika’da bazı Breslov Hasidim toplulukları olmasına rağmen, en büyük topluluk İsrail'in Kudüs şehrindeki Mea Sharim semtinde bulunmaktadır. Breslov takipçileri canlılıkları ve coşkularıyla bilinirler. Birçoğu meditasyon, neşeli şarkılar ve danslarla uğraşır, Rav Nahman'ın metinlerini öğrenir. Rav Nahman'ın öğretilerinin gizemi ve derinliği, bugün harekete yeni insanlar çekmeye devam etmektedir.

Rav Nahman’ın öğretileri, diğer Hasidik üstatların öğretileriyle birlikte, günümüzde ‘Neo Hasidut' adı verilen, büyüyen bir teolojiye katkıda bulundu. Bu, laik dünyaya duyulan hayal kırıklığı ve manevi açlık tarafından yönlendirilen çağdaş bir Yahudi manevi yenilenme hareketidir. İnançlarını belirli bir ‘Rebbe’ye atfeden geleneksel Hasidizm’in aksine, Neo-Hasidizm çok çeşitli Hasidik kaynaklardan ve öğretmenlerden ilham alır. Genellikle cinsiyet, laik düşünce ve Yahudi olmayanlara yönelik geleneksel Hasidik tutumlar reddedilir veya yeniden yorumlanır. Bu hareket içinde, Rav Nahman'ın radikal manevi öğretileri giderek daha geniş Yahudi kitlelerine ulaşmaktadır.