Robotlar bir süre sonra insanların yıllar içinde yaptıklarını saatler ve dakikalar içinde yapacak. Akademi yapay zekânın nasıl kullanılacağı ve kaynak gösterileceği konusunda daha kararsızken, yapay zekâya tez veya makale yazdırma(ma) seviyesinde konuya yaklaşırken olay çoktan başka bir evreye geçti bile.
Geçen hafta Isaac Asimov’un kitabının tanıtım haftası gibiydi. Adeta bir geçit töreni gibi robotik firmaları bir bir robotlarını tanıttılar. Mutfak robotu veya Dyson kullanan robotlar artık bunlar. Yapay zekâ savaşları da ona eşlik ediyor. Grok-3 lansmanı vardı ama o kadar çoklar ki artık. Skynet bu gidişle insanlıktan önce kendi arasında kapışacak gibi. Malum Asimov’un üç (sonrasında bir tane daha eklendi) robot kuralı robot insan ilişkisini tanımlıyor. Yani robot robotla kapışırsa ne yapacağız kimse bilmiyor. Gerçi Çin’de bir törende insanlara saldıran robotun da Asimov’dan pek haberi yoktu. Bir de quantum bilgisayarlar ve çipleri var. Geçen hafta Microsoft yine duyurdu. Bu robotlar bir süre sonra insanların yıllar içinde yaptıklarını saatler ve dakikalar içinde yapacak. Örnek mi? ChatGPT veya Grok ile Granger Nedensellik veya ARDL Sınır Testi ekonometrik analizlerini beş dakikada tüm sonuç ve katmanları ile alıyorsunuz. Ne SPSS, ne E-Views lazım, ne de istatistik veya ekonometri bilgisi, ne de araştırma yöntemi. Akademi yapay zekânın nasıl kullanılacağı ve kaynak gösterileceği konusunda daha kararsızken, yapay zekâya tez veya makale yazdırma(ma) seviyesinde konuya yaklaşırken olay çoktan başka bir evreye geçti bile.
Clone robotları en ürkütücü olanları. Kas-iskelet sistemi ile çalışan robotlar bunlar. Yani yakın zamanda karşınızdaki Terminatör mü yoksa insan mı anlamakta zorlanacağız demek. 1X, Borg, Clone, Future, Agility aynı hafta içinde anlaşmış gibi bir bir robotlarını duyurdular. Ev işi yapan mı dersin, mutfak eşyalarını insan kıvraklığında düzenleyen mi dersin. Robot Olimpiyatları, robot yedek parça, robot ikinci el sitesi, robot leasingi, robot kiralama, robot yediemini, robot parkları, robot geri dönüşümü gibi birçok yeni meslek türeyecek. Oto sanayi siteleri robot sanayi sitelerine dönecek. Jetgiller çizgi filmi gibi Transformers arabalara çok kalmadı. Uzayda önden gidip gezegenleri bizler için hazırlayacaklar. Uydu antenleri eskiden lükstü, şimdi antene bile gerek kalmadı, cep telefonunda her şey. Yakında katlanabilir scooter veya cep telefonu gibi katlanabilir robotunu taşıyacak insanlık.
Bağcılar, Topkapı, ISS, Mars
Bir tek bu mu? AstroForge firması yakında ilk ticari uzay asteroid madenciliğine başlıyor. Gideceği asteroid üzerinde kazılara başlayacak. Çok değil üç - dört sene önce kanallarda bizde uzaydaki madenleri dünyaya getireceğiz diye tartışanları eleştirmişti ana akım ve faizin seviyesinde takılı kalarak, heterodoks iktisadı bilim dışı ilan etmişti. Zaman izafidir. Bu kadar kısa sürede kendileri bilim dışı kaldılar. İyi de biz mi gittik denebilir. AstoForge 2022 yılında kuruldu. Yani ana akım faizi, seviyesini, epistemolojiyi tartışırken 2 girişimci aynı zamanda işe koyuldular ve madenleri dünyaya getirmek üzere yola çıkmalarına çok az kaldı. Elon Musk geçen hafta Uzay İstasyonu miadını doldurdu dedi. Bizde ana akım yine oraya giden ilk astronotumuzu tartışmıştı. ISS bırakılırsa hiç gidemeyebilirdik. Özetle, uzay ekonomisi çağında bir yerlerden konuya dâhil olmak lazım. Yoksa Elysium filmi ibret olarak karşımızda. Fark öyle bir açılır ki, geçtiğimiz sanayi devrimindeki gibi bir daha yakalama şansı bile kalmaz. Altının onsu, dolar paritesi, politika faizi kadar kritik konular bunlar. Belki biz görmeyeceğiz ancak yakında 500T’ye biner gibi uzaya seyahat başlayacak. Bağcılar’dan geçer mi sorusu, Mars’tan geçer mi ile yer değiştirecek. Metrobüste yer kavgası kadar dramatik olmaz ama akbil basmayan var mı sorusu kadar kritik soru tüm bunlar için lisans yetkisinin kimde olacağı.
Matt Damon Bu İşi Çözer
Henüz robotlar, yapay zeka ve ticari uzay için küresel çapta bir hukuk, mevzuat düzenlemesi, konsensüs yok. Ne Dünya Ticaret Örgütü, ne Birleşmiş Milletler, ne Uluslararası Ticaret Odası, ne Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü. Yeni kıtanın keşfi gibi. Kendi kurallarını kendisi yazacak. Kendi piyasalarını, pazarlarını kendi geliştirecek. Grok’un logosu Interstallar filmindeki kara deliği andırıyor. İkizler Paradoksu, Büyükbaba Paradoksu zamanın göreliliği ile alakalı. Eğer bu gelişimlerin hızına çıkamazsanız, zamanı yavaşlatamazsınız. Zaman akıyor. Hatta geçenlerde geriye doğru akabileceğine dair bir çalışma da yayınlandı. Zamanı eğip büküp geriye gidip bu yazıyı tekrar okuduğumuzda “ah keşke” dememek için bugünden strateji, plan, aksiyon lazım. Ben üzerime düşeni yaptım. Astroekonomist markasını tescil ettirdim. Görüldüğü üzere bir astroekonomist kolay yetişmiyor. Astrofizik kavramlarını kullanacaksın, astrobiyolojiyi takip edeceksin, astronomiyi okuyacaksın, ekonomi, finans güncel konuları yorumlayacaksın, hepsini bir potada eriteceksin. Astroloji gibi. Hem tarihi olayları bileceksin, hem gezegenlerin konumlarını, hem istatistiği, hem de sosyoloji ve psikolojiyi. Ama bir saniye Uluslararası Uzay İstasyonu dünyanın yörüngesine benzer bir şekilde Güneş’in etrafında dönüyor. Onun evini, konumunu, retrosunu, dik açısını da dikkate almak gerekir. Belki oradan da bir aşk çıkacak. Bu durumda Güneş Sistemi içerisinde henüz keşfedemediğimiz yörünge takibindeki diğer uydu ve asteroidler ne olacak? Kütle yerçekimi ilişkisi ile Marslı Matt Damon dünyada farklı Mars’ta farklı ağırlıktaysa, gezegenlerin kendi etraflarındaki dönüş hızları da aynı değilse, Matt Damon’ın burcu nedir, yükseleni nedir? Yeterince yükseldiğimiz bir yazıda burada zamanı durduracak hıza ulaştık sanırım. Konuyu şöyle kapatalım. Bilim de bizi görecek mi acaba?
