ABD Baltimore´da Yahudi Müzesi´nde açılan bir sergi, ziyaretçilere Osmanlı´dan ABD´ye göç eden Yahudi müzisyenlerin kendi dillerinde kaydettikleri taş plakları dinleme imkânı sunuyor.
Ziyaretçiler, “Buradayım Demek İçin” isimli sergide, 20. yüzyılın başlarında İstanbul, İzmir, Selanik, Yanya, Halep ve Bağdat gibi şehirlerden göçen Yahudi müzisyenlerin ABD’de kaydettikleri Türkçe, Arapça, Yunanca ve Ladino dilinde şarkıları dinleyebiliyor.
Serginin küratörü ve müzik araştırmacısı Ian Nagoski, yaklaşık 20 yıldır Amerika’da 20. yüzyıl başlarında İngilizce dışındaki dillerde kaydedilen plaklar üzerine araştırma yapıyor.
Sergide, müzisyenlerin hayatlarına dair bilgiler, fotoğraflar, gazete kupürleri ve Nagoski’nin arşivinden taş plaklar yer alıyor.
Sergideki müzisyenlerin, sadece kendi Yahudi toplulukları için değil, ortak diller ve kültürel bağlarla bir araya geldikleri diğer toplulukların çevrelerinde de performans sergiledikleri görülüyor.
Sergide Türkçe şarkılarıyla yer alan müzisyenlerden biri, 1896’da Selanik’te doğan ve sonrasında New York’a göç eden Louis Matalon.
Matalon, 1940’larda Arnavut bir müzisyen ve yapımcı Adjin Asllan’ın New York’un Lower East Side mahallesindeki plak şirketinde “Konyalım” türküsünü kaydetmiş.
Matalon aynı zamanda, Türk Amerikalı Yahudi Jo Levy’nin kafesinde akşamları ud çalarak sahneye çıkmış.
Selanik doğumlu Louis Matalon ve Lübnanlı Evelyn Maroon
Sergide Türkçe şarkılarıyla yer alan bir diğer müzisyen de Amalia Matsa.
Yunanca konuşan Romanyot Yahudileri’nden olan Matsa, 15 yaşında ABD’ye göç etmiş. Yirmili yaşlarının başlarında New York’taki kafelerde şarkı söyleyen Matsa, 1924’te sahiplerinin Ermeni olduğu Parsekian ve Sohag isimli plak şirketi için Türkçe şarkılar söylediği beş plak kaydetmiş.
Yahudi müzisyenlerin seslendirdiği Türkçe şarkılar müzenin internet sitesinden ücretsiz dinlenebiliyor.
https://jewishmuseummd.org/to-say-i-was-here/
Kaynak: Voa Türkçe
