Pesah'a hazırlanıyoruz

Yahudi takvimine göre Nisan ayının 15’inde başlayıp –Kutsal Topraklar dışında, diasporada sekiz gün süren Pesah Bayramı’nda, Yahudilerin Mısır topraklarında 210 yıl süren esaretlerinden Tanrı’nın Yardımı ile kurtulup özgürlüklerine kavuşmaları kutlanır.

İsraeloğulları’nın Pesah zamanı Mısır esaretinden kurtulup özgürlüklerine kavuşmaları, bir halk haline gelmeleri ve bunun için Tanrı’ya duyulan derin şükran her gün, her duada coşkuyla dile getirilir. Özgürlük zamanımızı kutladığımız bu önemli bayramımıza hak ettiği şekilde hazırlanabilmek için gerekenleri planlamaya Pesah’tan bir ay önce, 14 Adar-Purim’den itibaren başlarız. Evimizi köşe bucak Pesah’a hazırlarken aynı zamanda baharın gelişini hisseder, geride bıraktığımız kış mevsimiyle hayatımızda, düşünce şeklimizde ve başka neleri geride bırakmak istediğimiz üzerine düşünür, atalarımızın Mısır esaretinden kurtuldukları bu zamanda kendimizin bizi kısıtlayan hangi esaretlerimizden kurtulmak istediğimiz üzerine yoğunlaşırız.

Pesah hazırlıklarına Tanrı’nın her adımda bize yardım etmesini dileyerek başlarız. Ev, ofis, araba gibi yaşadığımız yerleri köşe bucak hamets’ten temizler, Pesah’a kadar tüketemeyeceğimiz hamets’leri yetkili bir kişiye, kurallara uygun şekilde satar, mutfağımızı, kap kacaklarımızı Pesah’a uygun hale getirir, evimize Pesah’a uygun Kaşer le Pesah ürünler alır, gözümüzden kaçmış olabilecek hamets’i etkisiz hale getirmek için gerekli sözleri (Kal Hamira deklarasyonunu) dile getiririz. Pesah Bayramı için gerekenleri temin edebilmeleri için ihtiyaç sahiplerine YAD- Matan Baseter gibi yardım kuruluşları vasıtasıyla kimha depisha/Pesah için un bağışı yaparak elimizden geldiğince eksiklerin tamamlanmasına yardımcı olmaya çalışırız.

Bunlara ek olarak büyüklerimizden kendi ailemize ait Pesah gelenekleri hakkında bilgi toplamaya çalışır, ailenin bir arada toplandığı Pesah Seder gecelerini anlamlı ve masanın etrafındaki herkesin, özelikle çocukların katılacağı interaktif bir etkinlik haline getirmek için sevivon.com ve benzeri kaynaklardan araştırıp masada üzerine konuşma ortamları açabilecek ilgi çekici yeni bilgiler edinmeye ve Seder gecelerini özenle planlamaya başlarız.

Bu yıl Pesah, 12 Nisan Cumartesi akşamüstü başlayıp, 20 Nisan Pazar akşamı yıldızlar çıktıktan sonra sona eriyor.

Pesah boyunca yenilmesi /bulundurulması yasak olan Hamets nedir?

Tora’nın net ve açık olarak Pesah süresince yememizi, ondan fayda sağlamamızı ve hatta iyeliğimizde bile bulundurmamızı yasakladığı hamets, beş tahıl -buğday, arpa, yulaf, çavdar, darı- kusmin ve/veya bu tahıllardan üretilen un ve benzeri maddelerin su ile temas edip 18 dakika yoğrulmadan, ellenmeden hareketsiz kalıp fırına da verilmemiş, kabarmış şeklidir.

Ayrıca bu tahıllardan üretilen bira, viski ve benzeri içkiler de hamets sınıfına girer ve Pesah süresince tüketilemez.

Ancak kabaran her şey hamets değildir. Hahambaşılık denetiminde satılan Kaşer LePesah sütler, kabarabilir, Pesah’a uygun malzemelerle yapılan Pesah keki kabarabilir, vb gibi.

Bakliyat, pirinç gibi ürünler kitniyot kategorisine girer ve bunların tüketilip tüketilmemesi yöresel adetlere göre farklılık gösterdiği için aile gelenekleri için aile büyüklerine ve Rabi’lere danışılması gerekir.

Evi Pesah’a uygun hale getirmek

Pesah süresince hamets ve mayayı yemememiz, evlerimizde ve iyeliğimizde bulundurmamamız direkt Tora’dan gelen bir mistvadır (Şemot 13:3-7).

Evlerimizi hamets’ten temizleyip Pesah’a uygun hale getirmek için üç ana kol üzerine çalışırız:

1)   Hamets- Evden çıkarılması ve satılması

Pesah yaklaşırken evde/iş yerimizde/arabamızda/bize ait yerlerde bulunan ve Pesah süresince yemeye uygun olmayan hametsleri tüketmeye çalışırız. Pesah’a kadar tüketilemeyecek hametsi ziyan etmemek için, bu tarz erzak maddeleri, Pesah boyunca saklanmak üzere bir kutuya konularak evden ayrı bir yerde, böyle bir imkânımız yoksa evin bir odasında sıkıca kapalı ve bantlı şekilde Pesah boyunca kullanmayacağımız bir dolapta muhafaza edilir. Bu maddelerin iyeliği, Hahambaşılık aracılığıyla geniş toplumdan kişilerin mülkiyetine geçirilir, onlara ‘satılır’. Bu konuda bilgi almak için cemaat rabilerine ve /veya Hahambaşılığa başvurmak yeterlidir. Bültenlerde veya sinagog duyurularında gönderilen Mehirat Hamets /hametslerin satılması formu doldurulup, formun altında belirten Hahambaşılık mail adresine yollanır. Veya Hahambaşılığı arayıp Mehirat Hamets ile ilgili bilgi alınabilir, onlardan gelen belgenin gerekli yerleri doldurularak onlara geri yollanılabilir. Sadece bir kâğıt fakslayarak veya mail atarak yapılan bu basit ama anlamlı geleneğin devamı Rabiler tarafından yerine getirilir. ([email protected] veya [email protected])

2)   Mutfak eşyalarının Pesah için hazırlanması

Sadece Pesah için kullanılan ayrı mutfak takımları yoksa mutfak eşyaları çeşitli yöntemlerle Pesah için hazırlanır.

Sıfırlama: Metal ve tahta mutfak eşyaları için: Libun (beyazlatma, kor haline getirme), Agala (bir demir parçasını ateşte kor hale getirip, daha sonra tencerede kaynayan suya atmak ve sıfırlanması istenen kapları bu suyun içine daldırmak), Iruy (kap kacağın üzerine kaynar su dökmek) ve yıkamak.

Sıfırlanamayanlar: Plastik, seramik, melamin, yağsız olarak kullanılan teflon, toprak kaplar hiçbir şekilde ‘sıfırlanamaz’, bayram için yenilerinin alınması gerekir.

Cam: içine konan yemeklerin özelliklerini barındırmadığı için, iyice yıkandıktan sonra kullanılabilir. Dikkat! Bu; cam eşyanın üzerinde hiçbir çizik olmadığından emin olduğumuz durumlar için geçerlidir.

Buzdolabı, iyice temizlendikten sonra kullanılabilir.

Bulaşık makinesi, içi iyice temizlendikten sonra boş olarak deterjan ile kaynar su programında çalıştırıldıktan sonra kullanılabilir.

Fırın, derinlemesine ve titizlikle temizlendikten sonra 24 saat hiç kullanılmadan bekletilir, daha sonra boş olarak yüksek ateşte yakılarak 1 saat bekletilir, ancak ondan sonra kullanılabilir.

Mikrodalga fırın da iyice temizlendikten sonra, deterjan ile birlikte su dolu bir bardak konulup çalıştırıldıktan sonra Pesah’ta kullanılabilir.

Dikkat! Pesah için uygun duruma getirilen mutfak kap kacaklar, Pesah’a kadar hamets ile temas etmeyecek bir yerde saklanır. Buzdolabı, makineler, fırın vb Kaşer Lepesah-Pesah’ta kullanmaya uygun hale getirildikten sonra artık hamets için kullanılmaz.

Not: Seder ve Pesah Hazırlıklarıyla ilgili tüm detaylar, Gözlem Kitap’ın Pesah Agadası’nda mevcuttur. https://gozlemkitap.com/urun-24097-pesah_agadasi_ve_pesah_el_kitabi.html 

Ayrıca Pesah Felsefesi, Agada’nın Düşündürdükleri, Pesah Seder Hazırlıkları, Türkçe Pesah Agadası, Pesah Videoları, Pesah Yemek veTatlı Tarifleri:

http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=44&Itemid=111

3)   Pesah süresince yenilecek- Kaşer Lepesah ürünlerin alınması

Marketlerden alınabilecek taze sebze, meyve, yumurta haricinde tüm diğer yiyecekler, mutlaka Pesah için özel üretilmiş olmalıdır.

Hahambaşılık denetiminde, Pesah süresince yenmesi uygun yiyecek maddelerinin üzerinde ‘Kaşer Lepesah’ ibaresi bulunur ve Hahambaşılığın onayı olan yerlerde satılır. Kaşer; (Dini kurallara göre yemeye uygun) ve Kaşer LePesah (Dini kurallara göre Pesah süresince yemeye uygun) farklı kavramlardır. Pesah boyunca sadece Kaşer LePesah ürünler tüketilebilir. Kaşer LePesah ürünlerin nereden temin edileceği, hahamlardan ve/veya www.denetgida.com.tr adresinden öğrenilebilir. Bayram süresince gereken matsa, matsa unu, peynir, şarap vb gibi yiyeceklerin alındıktan sonra, hamets ile temas etmeyecekleri bir yerde saklanılması gerekir.

Önemli: Kimha Depisha - Maot Hitim - Pesah için un - buğday parası

Mümkün olduğunca çok kişinin Pesah Bayramı’nın gereklerini yerine getirmelerine yardımcı olabilmek için, Nisan’ın ilk günlerinden itibaren, toplum bireylerinin her birinin bütçesine göre Kimha Depisha- Pesah için un veya Maot Hitim- Buğday parası adıyla bilinen fonları toplama geleneği vardır. Bu fonlar ihtiyaç sahiplerine Pesah bayramı süresince matsa sağlamak için kullanılır. Ayrıca ihtiyaç sahiplerine bayramın gereklerini yerine getirmek üzere dua için şarap, et, balık ve benzeri erzak veya bunları kendilerinin alabilmeleri için bütçe tedarik edilir.

Herkesin kendi imkanına göre Kimha Depisha bağışları için YAD-Matan Baseter gibi kurumlarımıza başvurulabilir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.