Gerek Yahudilerin gerekse Müslümanların içinde eridiği düşünülen Karaylar, günümüzde de kökenleri ve ritüelleri bakımından önemli bir araştırma konusu olarak karşımıza çıkıyor. İnançları aynı olsa da Yahudi bayramlarının denk geldiği takvimlerin diğer Yahudi toplulukları ile farklılaştığı görülüyor.
İbrani Takviminde yer alan ‘Sukot’, Karaylar tarafından ‘Orak Toyu’ adıyla kutlanır. ‘Taanit’ ise doğrudan ‘Oruç’ adıyla Karay kutlamalarında yer alır. Purim ise ‘Kynyš’ olarak bilinmekte ve kutlanmaktadır. Yahudilerin, Mısır’daki esaret yıllarının bitmesini konu alan ve Yom Kipur’dan aşağı yukarı beş gün sonra kutlanan Sukot’ta, yine Mısır çöllerinde çalı çırpılardan yapılan barınakları temsil eden çardaklar altında kutlamalar yapılır.
Gelelim ‘Orak Toyu’na... Karaylar bu bayramda sofralarında bereketi ve nesilden nesle çoğalmayı temsil eden ‘nar’ı eksik etmez. ‘Köbete’ olarak Karay mutfağında bilinen, Anadolu’muzda da ‘Göbete’ olarak adlandırılan kıymalı börek yine vazgeçilmezler arasındadır. Göbete’nin bir diğer adı ‘Tatar Böreği’dir. Ancak bu Tatar Böreği’ni, Erzurum usulü yapılan Tatar Böreğinden ayırmak gerekir. Erzurum mutfağında, açılan hamurlar içerisine koyulan kıymalar haşlanarak üzerine sarımsaklı yoğurt gezdirilir. Göbete, tek ve yekpare hamur içerisine koyulan kıymadan yapılır ve üzerine yoğurt dökülmez. Göbete’nin yanında Üyken Börek, Kaşık Börek, Çibörek, Kırma, Sarı Burma, Cantık, Kıyık olarak adlandırılan diğer börek türleri de bu kutlamalarda masalarda yerini alırlar. Karaylar, ayrıca sembolik olarak hazırladıkları meyve tabaklarının ortasına tütün de yerleştirirler. Bu simgesellik Karaylara özgü bir yorum olup, bereketi temsil etmektedir.
Asara BeTevet olarak İbrani takviminde bilinen oruç tutma, Karaylar tarafından da ‘Oruç’ olarak adlandırılır. Bu oruç dışında Burunhu Oruč, Ortančy Oruč olarak birinci ve ortanca oruç diye anlayabileceğimiz, gün doğumundan batımına kadar birer gün süre ile tutulan oruç çeşitleri yer almaktadır.
Yom Kipur, Bošatlych Kiuniu (Gün) olarak Karaylarda yer alır. Kişinin aslında kendi kendisi ile hesaplaşmasını, Tanrı’dan af dilemesini temel alan ve oruç tutulan bu en önemli gün, Yahudilerde olduğu gibi Karaylarda da benzer şekilde yapılır. Orak Toyu başta olmak üzere, Litvanya taraflarında yaşayan Karayların bayramlarında söyledikleri başlıca şarkılar, ‘Utrulamach‘, Širiń ėľ, Ljisi baraśkiniń olarak bilinmektedir. Karayların anayurdu olan Kırım’la ilgili birbirinden güzel ve dikkatli dinlersek anlayabileceğimiz Türkçe sözler bu ezgilerde yer almaktadır.
Karayların yaşatmaya çalıştığı gelenekler görenekler ve bayram kutlamaları aslında Anadolu’da kutlanan bayramlarla aynı mesajı verir: Birlik- beraberlik, yaşlılara hürmet. Ancak bu şekilde bu kültür yaşamaya devam eder ve bir sonraki nesillere aktarılarak devam edebilir.
